به گزارش ایسنا، گنج تپه در کنار تولید محصولات مختلف کشاورزی به واسطه  سطح زیر کشت بالای خیار یکی از روستاهای مهم شهرستان بهار در تولید شوریجات و ترشیجات به ویژه خیار شور است به طوری که ۲۰ درصد خانوارهای این روستا در قالب مشاغل خانگی به تولید خیار شور اشتغال دارند  و خیار شور تولیدی روستا  به سایر استان‌ ها و حتی دیگر کشورهای همسایه با بازاریابی لازم  صادر و  ارسال می‌شود.

مشاغل خانگی تولید خیار شور این روستا به صورت سنتی بوده و به دلیل فعالیت سنتی از مصرف آب بالایی برخوردار هستند اما اینکه آیا ساماندهی این نوع از مشاغل توجیهی دارد؟ و آیا می توان با راهکارهای لازم این روستا را به قطب تولید خیار شور در استان و کشور مبدل کرد و یا به واسطه پر آب بر بودن  این اشتغال باید چاره و یا تدبیر دیگری برای آن اندیشیده شود؟

بخشدار مرکزی شهرستان بهار با بیان اینکه در بحث اشتغال و حوزه اقتصادی روستاهایی وجود دارد که به صورت روستا محوری مشاغل خانگی را پیگیری می‌کنند و در برخی از این روستاها بر اساس پتانسیل های روستا مشاغل خاصی رواج دارد و هر کدام از روستاها یک شغل خاص مختص به خود را دارند،گفت:روستای لتگاه در بحث جوراب بافی، ساریجلو در حوزه تولید کیف و کوله‌پشتی، دستجرد حوزه تولید پوشاک از جمله این روستاها در سطح استان همدان بوده که در شهرستان بهار نیز در همین رابطه می‌توان به روستای رباط زعفرانی در حوزه تولید کفش،زاغه تولید سراجی و کیف و مهمتر از آن تولید و ساخت دنباله تریلر اشاره کرد.

سید علی حسینی با اشاره به اینکه گنج تپه نیز جزو روستاهایی است که در شهرستان بهار در بخش مرکزی در حوزه شوری و ترشی جات فعال است، اظهار کرد: در گنج تپه علاوه بر کشاورزی که اکثرا  کشاورزان عمده هستند به دلیل  تولید بالای خیار که در سطح  اراضی کشاورزی روستا دارند بحث تولید خیار شور را نیز انجام می دهند.

وی همچنین با اشاره به  اینکه خیار شور و شوریجات و ترشیجات این روستا به واسطه  تعدادی از کارخانه‌ و صنایع تبدیلی موجود در حال فعالیت روستا نیز برند سازی شده است، خاطر نشان کرد:این روستا دارای چند واحد صنعتی بزرگ شوریجات و ترشیجات بوده که تعدادی از این واحدها به دلیل محدودیت زمین به  شهرک‌ صنعتی هدایت شده اند .

حسینی با اشاره به اینکه بسیاری از خانوارهای گنج تپه نیز به صورت مشاغل خانگی در منازل خود به تولید خیار شور اشتغال دارند ،یاد آور شد: گنج تپه با توجه به پتانسیل خوبی که در حوزه ترشیجات و شوریجات دارد و با توجه به اینکه اکثریت کشاورزان روستا  کشاورزان عمده کار در بحث خیار ،سیب زمینی ،سیر... هستند در زمان تولید خیار برخی از این کشاورزان محصول خود را به خیار شور تبدیل کرده و به این‌کارخانه ها می‌فروشند و آنان با برند خود محصول را بسته بندی و به سایر استان و کشورها ارسال می‌کنند ضمن اینکه بخشی نیز به صورت خام  برای تولید به این کارخانه‌ها تحویل داده می‌شود.

وی تصریح کرد: اهالی این روستا در حوزه اشتغال و مشاغل خانگی از سال‌های قبل در این رابطه  تسهیلاتی را نیز اخذ کرده‌اند اما با توجه به اینکه  تولید محصولات غذایی مشروط بر دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو بوده این واحدهای مشاغل خانگی فاقد مجوز هستند و برای اخذ مجوز  تولید خیار شور به صورت عمده در منزل به عنوان مشاغل خانگی شرایط لازم را بر اساس شرایط سازمان غذا و دارو ندارند.

حسینی با بیان اینکه تمامی واحدهای مشاغل خانگی تولید خیار شور این روستا به صورت سنتی و تخمیری است، افزود: مشاغل خانگی تولید خیار شور روستای گنج تپه ساماندهی نشده‌اند و ساماندهی این امر مستلزم این است که برای این‌مشاغل یک برنامه میان مدت و بلند مدت داشته باشیم و قطعا با نیاز سنجی و این برنامه ریزی می‌توان نسبت به تبدیل این روستا به عنوان قطب تولید خیار شور در استان و کشور اقدام کرد.

تبدیل روستای گنج تپه به قطب تولید خیار شور مستلزم نیاز سنجی آب

بخشدار مرکزی شهرستان بهار با اشاره به آب بر بودن صنعت شوریجات و ترشیجات بویژه در حیطه مشاغل خانگی تصریح کرد: با چنین وضعیت موجود منابع  آبی هرگونه برنامه ریزی بلند مدت و میان مدت برای تبدیل این روستا به قطب تولید خیار شور، بدون شک نیاز سنجی اجرای این طرح  را ضرورت می‌بخشد و بدون هرگونه نیاز سنجی، مشکل وضعیت آب برای این امر یک سد راه خواهد بود. 

وی با بیان اینکه کارخانه‌های صنعتی شوریجات و ترشیجات، آب استفاده شده را برای شستشو محصول تصفیه کرده و دوباره مورد استفاده قرار می‌دهند در حالیکه در تولید خیار شور به صورت مشاغل خانگی به صورت سنتی این اتفاق نمی افتد، خاطر نشان کرد: در حال حاضر در سطح روستاهای بخش به تبع بسیاری از نقاط کشور دارای مشکل آب هستیم و این روستا دارای مشکل تامین آب بوده  و  آنان که در منزل نسبت به تولید خیار شور اقدام می کنند آب بیشتری برای تولید نیاز دارند و هدر رفت آب بالاست در حالی که کارخانه ها صنعتی آب زیادی نیاز ندارند.

وی گفت: برای تبدیل این مشاغل خانگی به کارگاه‌های دارای مجوز در  برنامه‌ریزی‌ها بحث آب و تامین آن از نقش موثری برخوردار بوده و دارای اهمیت ویژه‌ای است.

هدر رفت بالای آب در تولید خیار شور سنتی گنج تپه

حسینی افزود: این روستا از یک سو با مشکل تامین آب شرب مواجه بوده و از طرف دیگر تولید خیار شور بالایی دارند و تولید خیار شور به صورت مشاغل خانگی هدر رفت آب  شرب بالایی دارد همین امر مشکلاتی در بحث آب شرب روستا ایجاد کرده است.

این فرد مسئول با تاکید بر اینکه برای انجام هر کاری ابتدا باید زیر ساخت آن را در نظر گرفت و  فراهم کرد،یاد آور شد: از قدیم الایام  با توجه به اینکه این روستا روستای تولید خیار بوده و در بحث خیار شور هم فعالیت داشته اند باید نیاز سنجی در رابطه با حوزه آب شود که با توجه به موضوع آب چه میزان می‌توانند تولید خیار شور انجام دهند؟ تا بر اساس این نیاز سنجی با برنامه‌های میان مدت و بلند مدت بتوان گام‌های موثری را برای ساماندهی و تجمیع این مشاغل خانگی در حوزه تولید خیار شور برداشت و  قطعا برای پیگیری این موضوع اقدام خواهیم کرد و حمایت لازم را درصورت امکان پذیر بودن آن خواهیم داشت.

وی با اشاره به چالش بزرگ آب در کشور بیان کرد: تولید سیب زمینی آب بر بوده و متاسفانه بسیاری از کشاورزان منطقه یاد گرفته‌اند تنها  سیب زمینی تولید کنند تا کی می‌خواهیم این کار را ادامه دهیم؟ باید نسبت به کشت محصولات پر آب بر مدیریت بیش از پیش توسط دستگاه‌های مرتبط  انجام شود تا به بحث آب آسیب نرسد.

ضرورت هدایت مشاغل خانگی به سمت اشتغال های کم آب بر

حسینی با تاکید بر هدایت مشاغل خانگی به اشتغال های کم آب بر  خاطر نشان کرد: سنوات گذشته با همکاری اداره کار ،صمت، جهاد کشاورزی و ...در بحث اشتغال و ارائه تسهیلات ارزان قیمت  در  حوزه هایی وارد شده‌ایم که بحث مصرف آب کمتر  باشد که از جمله این مشاغل می توان به جوراب بافی و تولید پوشاک اشاره کرد.

تولید سالیانه میانگین ۶ هزار تن خیار در روستای گنج تپه شهرستان بهار

دهیار روستای گنج تپه با اشاره به این روستا با جمعیت ۱۹۰۰ نفر شامل ۶۰۰ خانوار اظهار کرد: ۹۰ درصد اهالی روستای گنج تپه به کشاورزی و ۱۰ درصد به مشاغل خدماتی اشتغال دارند.

وحید دهقانی مساحت اراضی کشاورزی این روستا را ۱۲۰۰ هکتار برشمرد و افزود:تولید سالیانه خیار روستای گنج تپه  به طور میانگین ۶ هزار تن بوده و سالیانه به صورت متوسط  ۱۰ تا ۲۰ درصد اراضی کشاورزی این روستا به کشت خیار اختصاص دارد .

گنج تپه تولید کننده عمده محصول خیار در شهرستان بهار

دهقانی با اشاره به اینکه گنج تپه یکی از تولیدکنندگان  عمده خیار در شهرستان بهار است، گفت: به ترتیب سیب زمینی ،سیر و خیار از محصولات کشاورزی  اصلی و غالب بوده که علاوه بر آن محصولات دیگری نیز چون کدوتنبل، گندم، جو و کلزا نیز در مزارع روستا کشت می‌شود.

وی از دو کارخانه صنعتی بزرگ شوریجات و ترشی جات در این روستا خبر داد و تصریح کرد: تولید خیار شور به واسطه بالا بودن سطح کشت خیار در اراضی کشاورزی روستا علاوه بر کارخانجات و کارگاه‌های در حال فعالیت روستا توسط مشاغل خانگی روستا به صورت سنتی انجام می‌شود.

۲۰ درصد خانوارهای روستای گنج تپه  در تولید خیارشور فعالیت دارند

وی با بیان اینکه دو کارگاه خیار شور و ترشیجات نیز در روستا فعالیت دارند ادامه داد: در  کنار این کارخانه‌ها و کارگاه ها حدود ۲۰ درصد خانواده‌های گنج تپه‌ای به صورت مشاغل خانگی و سنتی به تولید خیار شور و ترشیجات و شوریجات اشتغال دارند.

دهقانی با اشاره به اشتغال بیش از ۱۵۰ نفر در کارخانه‌های صنایع غذایی و ترشیجات و شوریجات این روستا تصریح کرد: صالحی پیمان، همدست و خوش پسند از جمله برندهای تولید خیار شور و ترشیجات و شوریجات و تولید مربای  کارخانه‌های صنایع تبدیلی روستای گنج تپه هستند. 

وی با بیان اینکه  تولید خیار شور در روستای گنج تپه در قالب مشاغل خانگی به صورت فصلی است، افزود: اشتغال فصلی تولید خیار شور  در قالب مشاغل خانگی روستای گنج تپه از مرداد تا مهرماه  ادامه دارد اما کارخانه‌های روستا در طول سال  بسته به فصول سال دارای تولیدات مختلف چون مربا، رب، ترشیجات و گلاب هستند.

دهقانی خاطر نشان کرد: در حال حاضر یکی از کارگاه‌های تولید خیار شور روستا علاوه بر تولید خیار شور با کشت سالیانه ۳۵ هکتار گل محمدی در بحث گلاب گیری نیز فعالیت دارد.

صادرات خیار شور کارخانجات گنج تپه به خارج از کشور

دهیار روستای گنج تپه بیان کرد: تولیدات خیارشور روستا در قالب مشاغل خانگی به صورت فله‌ای به سایر استان‌ها از جمله تهران، اهواز، قم و کرمانشاه به فروش می‌رسد، ضمن اینکه تولیدات کارخانجات روستا نیز علاوه بر دیگر استان‌ها به کشورهایی چون امارات، پاکستان، عراق و برخی کشورهای اروپایی ارسال می‌شود.

مهاجرت معکوس دیگر روستائیان به گنج تپه به دلیل موقعیت مناسب

وی در ادامه با اشاره به وجه تسمیه روستای گنج تپه یاد آورشد: این روستا با فاصله ۱۱ کیلومتری از همدان، ۱.۵ کیلومتر فاصله با شهر بهار و ۴ کیلومتر فاصله با لالجین شهر جهانی سفال به نسبت سایر روستاهای شهرستان از موقعیت خوبی برخوردار بوده و همین امر موجب آن بوده تا از برخی از روستاها برای سکونت به گنج تپه مهاجرت کنند.

نقش موثر  ساماندهی مشاغل خانگی تولید خیار شور گنج تپه در جلوگیری از اتلاف آب

دهقانی با تاکید بر اینکه ساماندهی مشاغل خانگی دربحث تولید خیار شور روستا از نقش موثری در جلوگیری از اتلاف آب و مصرف بیش از اندازه از آب در این حوزه برخوردار خواهد بود،گفت:
طی چهار، پنج سال گذشته از طریق  بنیاد مسکن پیگیر ایجاد و راه اندازی ناحیه صنعتی روستایی به منظور تجمیع مشاغل خانگی تولید خیار شور روستای گنج تپه  هستیم ‌،چرا که با وجود رعایت کامل بهداشت در بحث تولید خیار شور از طریق مشاغل خانگی روستا اما این کار با سلامت مردم در ارتباط بوده و با راه اندازی این ناحیه صنعتی روستایی علاوه بر افزایش ضریب  سلامت و بهداشت تولیدات ، از مزیت‌هایی چون سودآوری بالاتر و ارزش افزوده بیشتر، کاهش آب مصرفی، سهولت در دسترسی، سهولت در تردد، کاهش تردد در سطح روستا، نظارت بر مشاغل خانگی تولید خیار شور روستا برخوردار خواهد شد.

تولید میانگین سالیانه ۵۰ هزار آن سیب زمینی در گنج تپه

دهقانی همچنین میانگین تولید  سالیانه  سیب زمینی این روستا را ۵۰ هزار تن، میانگین تولید سالیانه سیر  روستا را ۳ هزار تن برشمرد و یاد آور شد:بیشترین سطح  اراضی کشاورزی  روستا به کشت سیب زمینی اختصاص داشته وخام فروشی و  نبود صنایع تبدیلی و فرآوری برای این محصول یکی از عمده مشکلات سیب زمینی کاران این روستا به شمار می رود.
وی گفت:به دلیل نبود صنایع تبدیلی مرتبط با فرآوری سیب زمینی در روستای گنج تپه سیب زمینی کاران روستا ناچارند تولید سیب زمینی خود را به صورت خام فروشی از طریق دلالان و واسطه ها با قیمت پایینی به فروش برسانند که این امر در بحث تولید سیر نیز به همین ترتیب است.  

عدم مطلوبیت آب شرب گنج تپه موجب خرابی خیارشورها می‌شود

یکی از تولید کنندگان خیار شور در روستای گنج تپه نیز اظهار کرد: مشکل در عدم مطلوبیت آب شرب روستا یکی  از مشکلات عمده  تولیدکنندگان خیار شور روستای گنج تپه بوده که این امر موجب آن می‌شود تا بخش اعظمی از خیار شورهای تولید شده  به صورت‌ دبه دبه خراب و به دور ریخته شود

عدم‌مطلوبیت آب شرب گنج تپه موجب اتلاف دو چندان مصرف آب در تولید خیار شور

حسینی تصریح کرد: با توجه به مصرف بالای آب در تولید خیار شور عدم‌مطلوبیت آب شرب روستا موجب اتلاف دو چندان آب به دلیل خراب شدن خیار شورها می‌شود.

وی قیمت بالای دبه برای گرفتن خیار شور،سرمایه اولیه ،مشکل فضا برای جادادن دبه های خیار شور را از دیگر مشکلات تولید کنندگان خیار شور در این روستا برشمرد.

در پایان اینکه اگر چه مشاغل خانگی از نقش موثری در اقتصاد خانواده های روستایی می تواند برخوردار باشد و توجه به مشاغل خانگی و حمایت از این امر توسط مسئولین لازم و بایسته است اما با توجه به شرایط چالش آب موجود در کشور وبه تبع آن در استان همدان و افت چشمگیر سفره های آب زیرزمینی و حتی کاهش حجم مخازن سدهای استان  باید با راهکارهای مختلف روستاها را به گفته بخشدار مرکزی شهرستان بهار به سمت اشتغال های کم آب بر سوق داد ضمن اینکه تبیین و آگاهی بخشی  روستائیان و کشاورزان  از به صدا درآمدن زنگ خطر  اُفت و کاهش سفره‌های آب‌های زیرزمینی ضرورت دارد،در کنار این‌موارد اصلاح الگوی کشت و ترویج کشت های کم آب بر را نیز نباید از آن غافل شد.

انتهای پیام