کووید-۱۹، ناشی از کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-۲) است که برای نخستین بار در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان استان هوبئی، کشور چین شناسایی شد. دانشمندان هنوز دقیقاً نمی‌دانستند ویروس عامل این بیماری تنفسی از کجا آمده که به زودی تقریباً به همه کشورهای جهان رسید.
در دو سال گذشته، ویروس تکامل یافت و انواع مختلفی تولید کرد، تاجایی‌که تاکنون بیش از ۴۷۴ میلیون نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند که حدود ۶ میلیون نفر از آنها جانشان را در اثر این بیماری مرموز از دست داده‌اند. تا به امروز کروناویروس جدید، در ۲۲۷ کشور جهان نفوذ کرده و حالا پس از واکسیناسیون تقریبا گسترده در اغلب کشورها همچنان طعمه می‌گیرد، البته نه به گستردگی روزهای اول انتشار.
اینکه این ویروس با ورودش به دنیای این روزهای ما چه تغییراتی ایجاد کرد، بر همگان روشن است، اما اینکه چه درس‌هایی از این ویروس ریزنقش آموختیم نیز مهم است.
به گزارش ایسنا، ویروس کرونا در اواخر ۲۰۱۹، در چین مشاهده شد و هفتم ژانویه، دانشمندان این ویروس کرونای ناشناخته را که اکنون SARS-CoV-۲ نامیده می‌شود، شناسایی و جدا کردند و در ۱۰ ژانویه ژنوم آن را توالی یابی کردند.
یازدهم مارس، عنوان همه‌گیری به این بیماری از سوی سازمان بهداشت جهانی اطلاق شد و بااینکه اکنون بر اساس آمارها، تعداد قربانیان این بیماری حدود ۶ میلیون نفر اعلام شده، یک مقاله به تازگی درلنست، تعداد واقعی کشته‌ها را حداقل سه برابر این تعداد دانسته است.
آیا برای کروناویروس بعدی آماده بودیم؟
در سال‌های اخیر دو ویروس سارس و مرس، باعث عفونت‌های شدیدتر شدند. هر دوی این کروناویروس‌ها باعث بیماری‌هایی با نرخ مرگ و میر بالا شدند، اما قبل از رسیدن به سطح همه‌گیری، مهار شیوع آنها ممکن شد تا اینکه کروناویروس جدید از راه رسید.
هنوز در مورد منشأ SARS-CoV-۲ اطمینان وجود ندارد؛ در ابتدا، مردم فکر می‌کردند که ممکن است مستقیماً از خفاش آمده باشد. با این حال، دانشمندان این نظریه را رد کردند، زیرا پروتئین اسپایک در SARS-CoV-۲ بسیار متفاوت از ویروس‌های کرونا موجود در خفاش‌ها است.
اکنون، محققان فکر می‌کنند که این احتمال وجود دارد که ویروس از خفاش‌ها سرچشمه گرفته باشد، اما میزبان میانی بین خفاش‌ها و انسان داشته باشد. یک مطالعه اخیر که هنوز مورد بررسی همتایان قرار نگرفته است، نشان می‌دهد که پستانداران زنده در بازار عمده فروشی غذاهای دریایی Huanan در ووهان، ممکن است میزبان میانی بوده باشند.
مطالعه اخیر دیگری که هنوز تحت بررسی همتایان قرار نگرفته است، نیز تکامل SARS-CoV-۲ را تجزیه و تحلیل کرد، نشان می‌دهد که "ظهور آن احتمالاً ناشی از چندین رویداد مشترک بین انسان و حیوان است." محققان میزبان‌های حیوانی میانی را پیش بینی نکردند.
نکته دیگر این خبر بود که آیا SARS-CoV-۲ از آزمایشگاهی در ووهان، به بیرون درز کرد؟ منبع WHOTrusted این نظریه را "بسیار بعید" و آن را رد کرده است.
انواع جهش‌ها
تا حدود تقریبا یک سال، نوع اصلی ووهان در سراسر جهان نقل مکان می‌کرد تا اینکه در اواخر ۲۰۲۰، تعداد موارد کووید ۱۹ به سرعت در جنوب شرقی انگلستان افزایش یافت.
محققان کشف کردند که یک نوع جدید، که ۵۰ درصد بیشتر از منبع اصلی قابل انتقال است و ۱۷ جهش منحصر به فرد دارد، مسئول این امر است. در دسامبر ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی آن را B.۱.۱.۷ یا نوع آلفا تعیین کرد. از آن زمان دانشمندان انواع دیگری را شناسایی کردند، اما سازمان جهانی بهداشت تنها پنج مورد را به‌عنوان گونه‌های غالب معرفی کرده است که شامل:
آلفا (B.۱.۱.۷): بریتانیا، سپتامبر ۲۰۲۰
بتا (B.۱.۳۵۱): آفریقای جنوبی، اکتبر ۲۰۲۰
گاما (P.۱): برزیل، دسامبر ۲۰۲۰
دلتا (B.۱.۶۱۷.۲): هند، اکتبر ۲۰۲۰
امیکرون(B.۱.۱.۵۲۹): چند کشور، نوامبر ۲۰۲۱
هر نوع دارای ویژگی‌های متفاوتی است؛ برخی از انواع بیشتر از بقیه قابل انتقال‌اند و برخی بیماریزاتر هستند. این ویژگی‌ها باعث موج‌های متعدد شده است.
چرا روند همه‌گیری غیرقابل پیش بینی شد؟
رئیس میکروبیولوژی مولکولی و ایمونولوژی و بیماری‌های عفونی در دانشکده بهداشت عمومی جان هاپکینز بلومبرگ در بالتیمور معتقد است که « ظهور سریع انواع جدید در ۲ سال گذشته، روند همه گیری را بسیار غیرقابل پیش بینی کرده است.»
اکنون امیکرون گونه غالب در دنیا است که دارای بیش از ۵۰ جهش است که برخی از آنها- ۳۰ مورد- در پروتئین اسپایکی هستند که ویروس از آن برای ورود به سلول‌های میزبان استفاده می‌کند. یک نظریه نشان داد که ممکن است این جهش در افراد مبتلا به HIV، ویروسی که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند، تکامل یافته باشد.
جابجایی بین گونه‌های میزبان نیز میزان جهش را افزایش می‌دهد.
کمکی که واکسن به مهار بیماری کرد
دهه‌ها تحقیق در مورد کروناویروس‌ها منجر به توسعه سریع واکسن‌ها شد که بسیاری از آنها از فناوری‌های جدید استفاده می‌کردند.
اما، همانطور که پروفسور استوی، یک ویروس‌شناس معتقد است «با نگاهی به گذشته، ما «خوش شانس» بودیم که امکان ساخت واکسنی علیه این ویروس خاص را در زمانی اندک داشتیم، در حالی که برای مواردی مانند HIV ما هنوز واکسنی نداریم.»
ویروس به‌طور مدام در حال تغییر و دگرگونی است و واکسن‌هایی که علیه یک نوع طراحی شده‌اند ممکن است در برابر دیگری بی‌اثر باشند. تکامل انواع SARS-CoV-۲ بسیاری از پیش‌بینی‌های خوش‌بینانه‌ای را که در زمان عرضه واکسن‌ها در سال ۲۰۲۰ انجام شد، برهم زد. اما اکنون با وجود تکامل انواع جهش‌های این ویروس، واکسن‌ها همچنان دربرابر نوع حاد بیماری محافظت می‌کنند، به‌ویژه در افرادی که چندین واکسن دریافت کرده‌اند.
پروفسور استوی معتقد است که واکسن ها همچنان مهم خواهند بود و ابراز امیدواری کرد که تحقیقات ممکن است واکسن‌های قوی‌تری ایجاد کند.
درس‌های برای آینده
بعد از دو سال، مردم از محدودیت‌ها خسته شده‌اند منتظر پایان همه گیری‌اند. کارشناسان معتقدند همان گونه که همه‌گیری کووید ناگهان بروز کرد، ممکن است در آینده نیز با بیماری این‌چنینی مواجه شویم. باید این را درک داشته و بتوانیم به سرعت پاسخی آماده داشته باشیم.
به عقیده، پروفسور جاناتان استوی، «این اولین بیماری همه‌گیر نیست و بعید است آخرین آن باشد. برخی از جنبه‌ها به خوبی مورد بررسی قرار گرفته‌اند، در حالی که برخی دیگر نه و بحث‌های ژئوپلیتیکی سال ها ادامه خواهد داشت. اما حداقل واکسن‌ها به محافظت در برابر بیماری شدید و مرگ ناشی از همه انواع کمک کردند.»
احتمالاً مهم‌ترین درسی که از این همه‌گیری گرفتیم این است که رسیدگی به شیوع بیماری در آینده در سطح جهانی بسیار مهم است. اگرچه مردم کشورهای پردرآمد دسترسی به واکسن‌ها و تقویت کننده‌ها دارند، اما بسیاری از کشورهای آفریقایی به دلیل توزیع ناعادلانه واکسن، هنوز حتی ۱۰ درصد از جمعیت خود را واکسینه نکرده‌اند.
به گفته کارشناسان فقدان واکسیناسیون گسترده می‌تواند به توسعه انواع جدید کمک کند و یکی از جنبه‌های این بیماری است که باید مورد توجه قرار گیرد.
پروفسور استوی بر اهمیت همکاری جهانی در مقابله با همه گیری‌ها تاکید دارد و می‌گوید: «جنبه های جهانی این موارد جالب و مهم هستند. نمی‌دانم این درس‌ها آموخته خواهند شد یا خیر. فرض کنید در ۲ یا ۳ سال آینده، ما به راحتی با این ویروس زندگی می‌کنیم، و SARS-۳ یا HIV۵ از راه می‌رسد، و ما تمام درس‌هایی را که آموخته‌ایم فراموش کرده‌ایم... تلاش برای حفظ آن خاطره درس مهمی است».
منبع: medicalnewstoday
انتهای پیام
نظرات