در متن پیام نوروزی آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه کشور، آمده است:

با عرض سلامت خدمت همه حوزویان و روحانیون سراسر کشور

 میلاد خجسته حضرت ولی‌عصر (عج) و سال نو و جدید و پیشاپیش فرارسیدن بهار معنویت و عبودیت و بندگی خدا و قرآن کریم را خدمت همه طلاب، فضلا، اساتید گران‌قدر، مبلغان و مروجان شریعت در قالب طرح‌های هجرت و امین و روحانیون مستقر و سایر کسانی که در کار ترویج معارف الهی در ایران و جهان فعالیت می‌کنند همچنین روحانیون فعال در مساجد و گروه‌های تبلیغی، جهادی، نهادهای دانشگاهی، آموزش‌وپرورش، دستگاه‌های فکری و فرهنگی و تبلیغی و برنامه‌های حوزوی و طلاب فعال در عرصه‌های هنری، ادبی، رسانه‌ای، تبلیغی و کسانی که در کارکردهای گوناگون حوزه در قلمرو آموزش‌وپرورش و تحقیق، فعالیت فرهنگی و هنری و اجتماعی فعالیت دارند تبریک عرض می‌کنیم.

برای همه فعالینی که در حوزه علم و جهاد علمی و تحقیق و تبلیغ در هر زمینه‌ای فعالیت دارند آرزوی موفقیت دارم. همچنین برای همه همسران و خانواده‌هایی که با حوزویان همراه هستند و سختی‌ها را به جان می‌خرند و تحمل مشکلات دارند و پشتوانه خانواده برای ادامه جریان تبلیغ و فرهنگ دین هستند، آرزوی کامیابی و موفقیت دارم.

از همه کسانی که برای اعتلای فرهنگ دینی و گسترش این فرهنگ در حوزه و دانشگاه و نهادهای علمی و فرهنگی فعالیت دارند، همچنین از همه نهادها و دستگاه‌های حوزوی در قم و سراسر کشور و سراسر جهان سپاس گذارم و مراتب تکریم و احترام را به آن‌ها تقدیم می‌کنم.

وی با اشاره به خطبه ۱۰۰ نهج‌البلاغه بیان کرد: امام علی (ع) بیان فرمودند که داستان خاندان پاک پیامبر، داستان ستارگان آسمان است که هرگاه ستاره‌ای غروب می‌کند، ستاره دیگر طلوع می‌کند و می‌درخشد و رشته درخشش این خاندان، هیچ‌گاه خاموش نمی‌شود و پیوسته و مستمر خواهد بود و هرگاه محور و قطب و ستاره‌ای غروب کند، ستاره دیگر می‌درخشد و آخرین این ستارگان، ستاره تابناک و خورشید فروزان حضرت ولی‌عصر (عج) است. خورشیدی که با طلوع او همه عالم در همه ساحت‌ها روشن می‌شود.

ستاره و خورشیدی که همه تاریخ توحید و پیشوایان در او جمع شده است که دربرندارنده همه آرزوها و آمال پیشنین است. همچنین ایشان می‌فرمایند که در زمان ایشان همه صنایع و راه‌آوردهای خلقت خدا و جلوه‌های اسما و صفت خدا در آن دوره بی‌مانند به اوج خواهند رسید و همه تاریخ نبوت درخشش پیدا می‌کنند.

تلاش ما و شما در حوزه‌های علمیه و در پرتوی انقلاب اسلامی و خون‌های پاک شهدا و امام شهدا آن است که زمینه را فراهم کنیم و گام‌به‌گام به سمت الگوی متعالی حرکت کنیم. این مسئله همان رسالت اصلی است که بر دوش همه طلاب و اساتید و مبلغان و فعالان حوزوی قرار دارد و باید در این مسیر سر از پا نشناسیم و سال‌به‌سال بر نیرو و توان و ظرفیت‌ها و صلاحیت‌های خود بیفزایم و از خداوند در این ایام شریف چنین، مسئلت داریم.

در پایان یک قرن، یعنی چهاردهم هجری قرار داریم و حوزه علمیه قم نیز در دوره جدید به یک قرن می‌رسد. پیشرفت‌های بشر، از یک‌سو و جنگ‌های جهانی، اشغال‌ها، ظلم‌ها و ستم‌ها برگ‌هایی است که در یک قرآن قالب روی است.

پایه‌ریزی حوزه علمیه قم یکی از تحولات مهم قرن حاضر است

پایه‌ریزی یک حوزه علمیه جدید به نام حوزه علمیه قم یکی از تحولات مهم قرن حاضر است. این حوزه و حوزه‌های دیگر در این قرن تحولات بسیاری را تجربه کرده‌اند. سختی‌ها و محنت‌ها و مشکلات بسیاری برای آنکه در هجمه استعمار نو و هجومی که به سمت معارف الهی و جریان توحیدی شده است، قدرت‌های ظالم سرکار آمدند و سرکوب‌های بسیاری انجام شد و هجمه‌های زیادی به حوزه نجف وارد کردند، در این قرن هزاران شهید تقدیم اسلام شد.

در همین یک قرن حوزه علمیه قم و نهاد روحانیت شاهد، شکل‌گیری نهضت‌ها و جریان‌های فکری متعدد هستیم و بالاترین دستاورد این‌یک قرن که به تعبیر شهید صدر آمال انبیا در آن جلوه گری می‌کرد، شکل‌گیری نهضت امام راحل و سپس انقلاب شکوهمند اسلامی است.

انوار این نهضت از حوزه‌های علمیه با قدم مردم عزیز و شریف ایران و همراهی نهادهای متعدد ازجمله دانشگاه‌ها، پدیده‌ای نو، بی‌بدیل به‌عنوان انقلاب اسلامی رقم خورد. پدیده‌ای که همه عالم را تحت تأثیر قرار دارد و این تأثیرات پیش خواهد رفت.

حوزه در این قرن و در آستانه قرن جدید از یک تاریخ درس‌آموز یک قرن، برخوردار است. طلاب و اساتید و مدیران و فعالان نهاد دین و حوزه باید این‌یک قرن پیش را مطالعه و تحلیل کنند و قوت‌ها و ضعف‌های خود را بازشناسی کنند و با نگاهی نو و دل‌هایی مالامالی از امید، چشم‌هایی از افق‌های روشن به سمت قرن جدید حرکت کنید.

حوزه عصر جدید حوزه‌ای است که با سختی‌ها و چالش‌های فراوان و البته رسالت‌های سنگینی مواجه است. در این روزها باید با توشه‌گیری از گذشته آماده حرکت نو شویم.

محور دوم:

محور دومی که می‌خواهم محضر شما طلاب و به‌خصوص طلاب و اساتید و محققان جوان و کوشا و فعال عرض کردم کنم آن است که هویت حوزه‌ای، یک هویت فرا صنفی و عمیقی است که هم باید آن را بشناسیم و هم درصدد تقویت و بالندگی آن باشیم. مهم‌ترین عناصر و مؤلفه‌های هویت حوزوی که در طول هزاروچند صدسال در پرتو قرآن و ادعیه و مجاهدت‌ها و تلاش‌های بزرگان ما شکل یافته است از عناصری خاص شکل‌گرفته است.

نخست: حوزه علم بنیان، معرفت نهاد و پایه‌های آن مبتنی بر اندیشه ورزی و خردورزی است. اندیشه ورزی و خردورزی و علم بنیانی در ذات حوزه‌های علمیه وجود دارد. ما وارث یک تاریخ بزرگ هستیم که در آن سلسله عالمان و بزرگان ما در علوم عقلی، کلامی، فلسفی، فقهی، حدیثی و حتی رشته‌هایی چون ریاضی و طبیعی و نجوم و طب و... از یک تاریخ بسیار روشن و پرمایه برخوردار هستند.

گرچه امروز حوزه‌های علمیه ما تخصصی‌تر شده است و بخش‌هایی دیگر بر دوش دانشگاه است ولی روزگاری همه این علوم در حوزه‌ها و مدارس علمیه تدریس می‌شدند. حوزه‌های علمیه ما از پیشینه بزرگی از قلمروهای مختلف معرفتی برخوردار است. این دانش‌بنیانی و معرفت نهادی را باید بشناسیم، به آن افتخار کنیم و امروز آن را تحول ببخشیم و به سمت قلمروهای جدید حرکت کنیم.

حوزه تاریخ پرافتخار دارد و ضمن آنکه باید به آن افتخار کنیم نباید در آن تاریخ بمانیم و به افق‌های جدیدی در این زمینه قدم بزنیم و گام برداریم. حوزه همیشه به علم و دانش و معرفت شناخته‌شده است که باید تقویت شود.

امروزه اندیشه‌های گوناگون در عرصه‌های کلامی، حدیثی و تفسیری و بخش‌های مختلف در جهان وجود دارد که گاهی در رقابت با اندیشه و معرفت دینی است که باید این پایه‌ها را تقویت کنیم.

مؤلفه دوم هویت ذات حوزوی، اخلاق، معنویت و آداب و سلوک معنوی و اخلاقی و الهی بوده است. این اصولی است که در کمتر جایی مثل حوزه جلوه‌گر است باید نگران باشیم که عناصر هویتی ما ضعف پیدا کند. باید در حجره‌ها و مراکز و جای‌جای حوزه‌های علمیه، نگاهمان به رشد شخصیتی جامع و تقویت پایه‌های معنوی و اخلاقی باشد.

در تاریخ ما ستارگان بزرگی که همه وجود آن‌ها جلوه اخلاق و معنویت بود و در وجود آن‌ها چیزی جز خدا نبود و باخدا معامله کردند و همه‌چیز را برای خدا می‌خواستند، موج می‌زند. این مؤلفه باید در نظامات حوزوی عمق یابد.

عنصر و مؤلفه سوم، اجتماعی بودن حوزه است. حوزه و نهاد روحانیت، همواره مردم‌گرا و اجتماعی بوده است. در کنار مردم به‌ویژه نیازمند و مستمندان قرار داشته است که این هویت، هویت کمی نیست. به‌شدت باید نسبت به کاهش این مسئله در نهاد روحانیت و حوزه نگران باشید. امیدوارم همه ما بتوانیم در کنار مردم زندگی کنیم و گره‌گشای مشکلات آن‌ها باشیم. باید با جوانان همراه باشیم و به آن‌ها عشق بورزیم، نه از باب تصنعی و شکلی بلکه باید از عمق جان با آن‌ها همراه باشیم.

مؤلفه چهارم، رویکرد سیاسی و ورود عالمانه و سنجیده در نهضت‌های سیاسی است. این همه جریانات اجتماعی و سیاسی که از حوزه به نفع مردم و جامعه و بشریت شکل گرفت، قابل دقت است. ذات حوزه یک ذات اجتماعی و سیاسی به معنی درست است نه سیاست زدگی و بازی‌های سیاسی بلکه سیاست مبتنی بر اندیشه الهی.

مؤلفه پنجم، تبیین و تبلیغ و فرهنگ‌سازی و اقدام برای انفاق معارف الهی در قالب تبلیغ و مدیریت‌های معنوی و الهی و اجتماعی است که این را نیز باید متناسب با دنیای امروز حفظ کنیم.

مؤلفه ششم این است که حوزه ما همیشه فراتر از مرزها فعالیت می‌کرده و دارای رویکرد تمدنی و بین‌المللی بوده و به همه بشریت توجه داشته است. امروز باید عناصر مهم تاریخی حوزه در علم و پژوهش و اخلاق و سبک زندگی حوزوی که یک مقوله عمیق است توجه کنیم و این عناصر به دست شما است که حفظ می‌شود.

محور سوم:

محور دیگر، آن است که ما در عصر جدید، این دنیای پرتلاطم و لبریز از سؤال و پرسش و نیازهای جدید باید حوزه را متحول کنیم. بالندگی و تطور و رشد و ارتقای حوزه، از وظایف ما است. حوزه عصر انقلاب و دنیای جدید با حوزه عصر پیشین و انزوا متفاوت است. این تعبیری است که رهبر انقلاب فرمودند که حوزه عصر انزوا و انقلاب. حوزه علمیه امروز ما در دنیایی که با دنیای پیشین متفاوت است از این جهت که گروه‌ها و مراکز مختلف و متنوع علمی و فرهنگی پیدا شده است و هزاران هزاران پرسش رویاروی اندیشمندان قرار ما قرارداد باید خیز جدید داشته باشد و آسیب‌ها و ضعف‌های خود را بشناسد. ما امروز نگرانی جدی نیز در حرکت‌های روحانیت داریم.

در محور سوم باید دقت کنیم که سرمایه اجتماعی حوزه ممکن است به خطر بیافتد و آسیب‌های مختلف ممکن است افزایش پیدا کند. انواع آسیب‌هایی که نمی‌خواهیم به آن‌ها بپردازیم ممکن است این جامعه را تهدید کند ولی مهم‌تر آنکه از درون ممکن است ضعف پیدا نکنیم. بنیه‌های علمی و اخلاقی و تربیتی، سبک زندگی الهی و مردمی ما نباید دچار ضعف شود. تعاملات ما با دانشگاه و جامعه و طبقات گوناگون مردمی نباید کاهش پیدا کند. این موارد ضعف‌های درونی است که ممکن است رسوخ کند ولی از دیگر سوی ممکن است دچار ضعف‌های بیرونی و چالش‌های بیرونی شویم.

ضعف‌ها در مدیریت نهاد حوزه و نهاد حوزه و روحانیت باید مرتفع شود. این مسئله نیازمند هوشمندی بیشتر است.

محور چهارم آن است که برخی از نکات مهمی که همه باید دست به دست هم در آغاز قرن و سال جدید به آن بپردازیم.

نخست: ضرورت هم‌افزایی در جهت ارتقای همان عناصر هویتی حوزه و ضرورت بازسازی و بالندگی حوزه و اصلاح ضعف‌ها و کاستی‌ها امر بسیاری مهمی است که باید به آن بپردازیم. بازسازی و بالندگی و ارتقای عناصر هویتی حوزه اصلی مهم و حیاتی است.

در این جهت، مدارس و مراکز علمی و فرهنگی و دینی ما باید برنامه و اقدام و عمل داشته باشند و گروه‌های خاصی برای این امر تشکیل دهند تا ضعف‌ها را رصد کنند و نشاط و انگیزه سرشار و وافر در نهاد حوزه و روحانیت شکل بگیرد.

دوم: عصر پسا کرونا است. در دو سال گذشته شاهد سختی‌های زیادی برای ملت خود و امت اسلام و مردم جهان بودیم. در همین زمینه تلفات انسانی وسیع و سختی‌های متعدد و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی و روحی و روانی و علمی به شکل گسترده در طی کرونا در جهان پدیدار شد. در کنار سایر مشکلات و سختی‌هایی که برای ملت ما و به تبع آن برای حوزه‌ها وجود داشت ولی یک پیامد منفی، افت علمی و تحصیلی و افت فعالیت‌های فرهنگی و جریان سازی‌های فرهنگی و علمی است که هم در دانشگاه و هم در حوزه و هم آموزش‌وپرورش ایجاد شده است.

ضرورت بازسازی نظامات علمی و فرهنگی، ترمیم و جبران آسیب‌های پیدا شده در اثر کرونا و سایر آسیب‌هایی است که در میان ما ممکن است وجود داشته باشد. مواجهه عالمانه با این پیامدها و آسیب‌ها و حل مشکلات باید ایجاد شود. در اینجا مشکلات زیادی وجود دارد که باید باهمت همه طلاب و بازگشت به این نظام علمی و آموزشی حضوری و فعال و پرنشاط جبران شود.

سوم: مقوله ارتقای کیفی در همه ابعاد. در برنامه‌های گوناگون ما باید کیفیت را محور قرار دهیم. ازجمله کیفیت تدریس و تحقیق و کیفیت مسائل اخلاقی. باید برنامه‌های ما کیفیت گرا شود.

چهارم: استمرار شعار اقدام و عمل در برنامه‌های حوزه است. بیش از ۱۰۰ طرح مهم و تحولی و بزرگ در پرتوی اسناد متعدد در چند سال گذشته در مدیریت حوزه و حوزه انجام شد، در دو سال اخیر آرام آرام به سمت اقدامات جدید حرکت کردیم. در این زمینه باید به دنبال عمق بخشیدن به این امور هستیم.

۱۰۰ محور و طرح مهم در بخش‌های مختلف تدوین شده است که این طرح‌ها به دنبال تعالی و رشد و ترقی حوزه در اسناد و درختواره رشته‌ها و آموزش‌های کاربردی و مطالعات راهبردی و آموزش‌های مجازی و هدایت علمی و فقه معاصر، پژوهش‌های جدید، واسپاری اختیارات به استان‌ها و تقویت استان‌ها در زمینه درس خارج و... بوده است. در این زمینه مستلزم اقدام جدی و تلاش مضاعف و جمعی همگان باشد.

پنجم: یک صدمین سالگرد احیای حوزه علمیه قم است که در این زمینه باید خروجی مناسبی در بازشناسی دستاوردهای حوزه علمیه قم و دستاوردهای حوزه‌های علمیه در یک‌صد سال اخیر داشته باشیم.

ششم: سیاست خروج و هجرت و ماندن هدفمند است که در این زمینه در قالب طرح آمایش کارهای متعددی انجام می‌شود. روح این فعالیت آن است که سالانه باید خروجی‌های مناسب برای مردم و جامعه و ورود در کارکردهای گوناگون داشته باشیم. همچنین باید زمینه رشد طلاب و اساتید و فضلای جوان و مستعد را فراهم کنیم.

هفتم: مسائل معیشتی. می‌دانیم که سخت‌ترین وضعیت معیشت از آن طلاب است که بیش از ۹۰ درصد جامعه روحانیت در سختی و رنج زندگی می‌کنند و در کنار سایر اقشار به شکل جدی‌تر جامعه وسیعی در حوزه جامعه روحانیت با سختی‌های زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند. معیشت هدفمند باهدف کاستن از بار سختی‌ها وظیفه ما است و در اینجا از رهبری و مراجع معظم که راهبر حوزه‌های علمیه هستند تقاضا داریم به این مسئله هم همچنان عنایت داشته باشند.

هشتم: کارکردهای حوزه در درون و حوزه بین‌الملل در ارتباط نهادهای علمی و فرهنگی و آموزشی.

هشتم: ورود سنجید و عالمانه در جهاد تبیین و عرصه‌های فناوری‌های نوین و فضای مجازی در ایران وجهان است.

نهم: تقویت ارتباطات مردمی و جریانات جهادی و فعالان حوزوی در عرصه‌های مختلف است که همه این موارد نیازمند تلاش وافر دارد که آخرین نکته نیز بازهم باید روی بنیه های علمی و معنوی خود پای بفشاریم و همه برنامه‌ها برای اینکه حوزه ما یک حوزه کامل و جامع باشد و به همه پرسش‌های امروز جهان و ایران پاسخ دهد باشد و رشد علمی در مکاتب فلسفی و اندیشه‌های گوناگون کم نیست و باید نقاط خاص ارتباطی آن‌ها با حوزه را باید بسنجیم.

حضور در عرصه فلسفه‌های مضاف و ارتباطات آن‌ها با نظریات علوم انسانی و اسلامی و گسترش مرزهای علوم اسلامی ازجمله وظایف ما است.

ما با همه طلاب و اساتید و محققان و مبلغان و فعالان و مدیران و کادر حوزه میثاق را می‌بندیم که برای ارتقای حوزه سر از پا نشناسیم. نیازمند آن هستیم که مطالبات رهبری و رهنمودهای ایشان و اندیشه متعالی امام بزرگوار را به‌عنوان محور قرار دهیم و همچنین هدایت‌های مراجع معظم و نظرات و طرح‌های اساتید و طلاب را مدنظر قرار دهیم و طرح کلان تحول حوزه در قالب اسناد و برنامه ۵ ساله در حال انجام است. این مسیر دشوار است ولی با عزم و تلاش همگان محقق می‌شود.

با خداوند متعال و حضرت ولی‌عصر (عج) و شهدا و امام شهدا و اولیای دین و سلف صالح و سپاه اندیشه و فرهنگ دین و حوزه پیمان می‌بندیم که با همراهی همه فعالان این حوزه گام‌های اساسی برداریم.

انتهای پیام