به گزارش ایسنا، روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: گران‌شدن انرژی از جمله نفت و گاز یکی از اثرات این جنگ است. طبق گزارش‌ها بهای گاز در اروپا تا ۲۲۸۰ دلار به ازای هر هزار مترمکعب رسید که بالاترین قیمت گاز در این قاره بوده است. بطور کلی شواهد و قراین نشان می‌دهد که حمله روسیه به اوکراین تأثیرات سوئی بر بازار دارایی‌ها و مالی در اکثر بازارهای بورس جهان گذاشته است که این به‌دلیل غیر قابل پیش‌بینی شدن اوضاع جنگ و بی‌ثباتی است که جنگ بر اقتصاد جهانی دارد زیرا روسیه به‌عنوان یکی از طرف‌های درگیر جنگ یکی از بازیگران مهم در بازارهای جهانی است.

یکی دیگر از بازارهایی که بشدت تحت تأثیر جنگ قرار گرفته، بازار محصولات کشاورزی و مواد غذایی است که با رشد خیره‌کننده‌ای روبه‌رو بوده،  بطوری که رویترز در این‌باره نوشته تشدید تنش‌ها بین دو غول بزرگ تأمین‌کننده مواد غذایی دنیا (روسیه و اوکراین) سبب خواهد شد واردکنندگان گندم، ذرت و روغن آفتابگردان کشورهای دیگر را برای واردات محصولات مورد نیاز خود انتخاب کنند هر چند که باید هزینه بیشتری برای این امر پرداخت کنند.

احتمالا تاثیر این جنگ در کشورهای فقیر به شکل قحطی خود را نشان دهد. در این میان با توجه به وابستگی کشورمان به گندم و نهاده‌های دامی احتمالا تبعات جنگ در کشور ما هم خودش را با گران‌شدن گوشت مرغ و قرمز، تخم مرغ، نان و ... نشان می‌دهد. به هر حال در این گزارش سعی داریم تاثیرات جنگ اوکراین در تامین مواد غذایی و محصولات کشاورزی را بررسی کنیم.

تاثیر جنگ بر قیمت غلات

یکی از ابعاد اقتصادی که تحت تاثیر قرار گرفته قیمت گندم و دیگر غلات است. به گزارش راشاتودی، قیمت جهانی گندم در روز پنجشنبه گذشته به یک رکورد جدید طی ۱۴ سال گذشته رسید که دلیل آن هم جنگ روسیه و اوکراین است. در این گزارش آمده است که  قیمت گندم ۷.۶۲ درصد افزایش‌یافته و به ۱۰.۵۹ دلار در هر بوشل (۲۵.۴ کیلوگرم) رسیده‌است، یعنی بالاترین رقم از ۲۰۰۸. اگر قیمت دلار را ۲۵ هزار تومان در نظر بگیریم قیمت هر کیلو گندم در بازار جهانی هم اکنون ۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان است. قیمت جهانی ذرت و دانه‌های سویا هم افزایش‌یافته است. قیمت ذرت برای فروش در ماه می ۰.۷ درصد بالا رفته و به ۷.۳۱ دلار در هر بوشل رسیده‌است. این قیمت برای ذرت از ۲۰۱۳ بی‌سابقه است.

نقش روسیه در بازار جهانی غلات

بر اساس گزارش فائو، در سال ٢٠٢٠ روسیه ٨٦ میلیون تن از غلات پر مصرف جهان را تولید کرد. این کشور در سال ٢٠٢١  برای دومین سال متوالی وضعیت جدید خود را به عنوان فروشنده برتر محصولات کشاورزی حفظ کرد. بر اساس گزارش وزارت کشاورزی آمریکا، روسیه در سال ٢٠٢١ حدود ۷۴.۵ میلیون تن گندم و ۱۶.۵ میلیون تن گل آفتاب گردان تولید کرد که حدود ۳۵ میلیون تن از گندم تولیدی اش را صادر کرد. از این میان ۴.۳ میلیون تن آن به ایران صادر شده، ۳.۷ میلیون تن آن به ترکیه، ۲.۷ میلیون تن آن به مصر و بقیه آن به دیگر کشورهای جهان صادر شده است. ناگفته نماند که بزرگ ترین شریک صادرات کشاورزی روسیه در سال ۲۰۲۱ اروپا بوده و میزان این صادرات هم ۴.۷ میلیارد دلار گزارش شده است. دومین بازار بزرگ مواد غذایی روسیه هم در سال ۲۰۲۱ ترکیه بود که واردات خود را با ٣٨ درصد افزایش به ۴.۳ میلیارد دلار رساند. با این حال از آن جایی که روسیه به تنهایی حدود ۱۸ درصد از صادرات گندم جهان را به عهده داشته، جنگ و تحریم های جهانی باعث شده قیمت این نهاده با ارزش که نقش زیادی در خورد و خوراک مردم دارد افزایش زیادی داشته باشد.

نقش اوکراین در تامین گندم جهان

اوکراین قرن‌ها به عنوان سبد نان اروپا شناخته می‌شده و تأمین‌کننده غلات مورد نیاز کشورهای شمال آفریقا تا خاورمیانه و جنوب‌شرقی آسیاست. در میان محصولات این کشور گندم شاخص‌ترین منبع غذایی برای جمعیت‌هایی است که وابسته به محصولات صادراتی اوکراین هستند. به گزارش بی بی سی،  لبنان ۷۰۰ هزار تن محصول گندم اوکراین را وارد می‌کند که برابر با ۵۰ درصد منابع غذایی آن هاست. در لیبی، جایی که گندم از موادغذایی حیاتی جمعیت این کشور است، ۴۳ درصد واردات این محصول از اوکراین است. تونس هم ۳۲ درصد محصول گندمش را از اوکراین تامین می کرده است. به‌طورکلی ۱۴ کشور در جهان حداقل تا ۱۰ درصد به واردات محصول گندم اوکراین وابسته‌اند.

سهم بالای روسیه و اوکراین در زنجیره غذایی جهان

روسیه همراه با اوکراین ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۸۰ درصد از صادرات روغن آفتاب گردان و ۱۹ درصد از صادرات ذرت جهان را به خود اختصاص داده، از طرف دیگر آمارهای صادراتی محصولات غذایی این کشور نشان می‌دهد خاورمیانه و آفریقا مقصد ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه بوده است. کارشناسان معتقدند این تنش بین این دو کشور قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود خواهد رساند به‌طوری که از همین حالا روزانه ۵۰ سنت قیمت گندم صادراتی آمریکا افزایش یافته است. از آن جایی که غلات بخش عمده ای از رژیم غذایی فقیرترین افراد جهان را تامین می کند، قیمت های بالاتر فشار قابل توجهی را بر کشورهای فقیری مانند بنگلادش، سودان و پاکستان وارد می کند که در سال ۲۰۲۰ تقریباً نیمی یا بیشتر از گندم خود را از روسیه یا اوکراین دریافت می کردند و این گرانی بی رویه می تواند بر شیوع قحطی در این کشورها دامن بزند.

میزان وابستگی کشورمان به واردات گندم

میزان مصرف گندم در ایران بین ۱۱ تا ۱۲ میلیون تن در سال است ولی با این حال معمولاً دولت بین ۲ تا ۴ میلیون تن گندم نیز برای ذخایر استراتژیک خود خریداری می‌کند به همین دلیل می‌توان گفت که کشورمان سالانه به‌طور میانگین به ۱۵ میلیون تن گندم نیاز دارد. شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرد که در سال زراعی گذشته تنها ۴.۵ میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری کرده است پس قاعدتا باید حداقل ۱۰ میلیون تن گندم وارد کند که روزنامه ایران چند روز پیش نوشت ۹ میلیون تن گندم ثبت سفارش شده که از این مقدار ۶.۲ میلیون تن وارد کشور شده و ۲.۸ میلیون تن هم در روزهای آینده وارد کشور می شود، اما با این حساب بازهم حداقل به یک میلیون تن گندم نیاز داریم. البته باید با افزایش قیمت خرید تضمینی گندم درصد وابستگی کشورمان در خصوص این محصول استراتژیک را کم کنیم. طبق گزارش ها قیمت خرید تضمینی گندم در کمیسیون تلفیق ۹۵۰۰ تومان پیشنهاد شده است.