پیامبر(ص)؛ آن روح رحمانی، آن خورشید عالم‌تاب، آن احمد محمود، به انسان سرکوب شده، زنده به گور شده و به خواب رفته در زیر خروارها خاک شرک و جهالت، هویت و معنا بخشید و روح تازه‌ای در وجود او دمید و او را از صغارت به حیات، پویایی و آگاهی رساند؛ گویی که از نو آدمی و عالمی دیگر پدید آورد. او، بت‌پرستی و شرک را به خداپرستی و ایمان؛ جهالت را به عقلانیت؛ تبعیض را به عدالت؛ جنگ و عداوت را به صلح و دوستی؛ کینه‌توزی و انتقام‌جویی را به بخشش و گذشت؛ تحجر و جزم‌اندیشی را به نواندیشی و آزاداندیشی و بردگی را به آزادگی مبدل ساخت تا انسان به گوهره انسانیت وجود خویش واقف شود و بداند که تجلی مظهر خداوند و علت غایی خلقت جهان است.

پیامبر(ص) بار سنگین مسئولیت و امانت نبوت را بر دوش کشید، تا انسان و انسانیت برانگیخته شود، او با اینکه در این راه، مرارت و سختی‌ها به جان خرید، اما سرافرازانه و متعهدانه به عهد امانت وفا کرد و رسالت‌اش را به انجام رساند، تا خاتم رسولان الهی باشد. اما اینک نوبت مسئولیت‌پذیری ماست که در امتداد بعثت نبوی، برانگیخته شویم و بار سنگین مسئولیت «انسان بودن» را بر دوش بکشیم و به عهد امانت وفا کنیم.

اخلاقی بودن و اخلاقی زیستن ملهم از دین و عقلانیت، لازمه «انسان بودن» است. پیامبر(ص) که نمونه اعلای انسانی اخلاق‌مدار بود، هدف بعثت خود را، مکارم اخلاق می‌دانست. او رسالت تبلیغ و تبیین دین را بر مبنای قاعده اخلاق و عقلانیت به انجام رساند، و هیچ‌گاه در این راه، از مدار اخلاق و عقلانیت خارج نشد. ایشان برای ادای رسالت خویش، نه با اجبار و زور، بلکه چنان با مهربانی، رافت و زبان نرم، رسالت خود را پیش برد که ابتدا همه مجذوب شخصیت اخلاق‌مدارانه او می‌شدند و سپس به اسلام روی می‌آوردند.

به حکم آیه «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَة»، اندیشه و منش پیامبر(ص) سرمشق و میراثی گران‌بها و الگوی مسلمانی است؛ میراثی که ترسیم کننده مسئولیت انسان بودن است. اما امروز این میراث گران‌بها، بیش از هر زمان دیگری به فراموشی سپرده شده و باید اعتراف کنیم، که در حفظ میراث او، به عهد امانت وفا نکرده‌ایم، چرا که امروز در سایه‌سار منفعت‌طلبی‌ها، قدرت‌طلبی‌ها و دنیاطلبی‌های افراط‌گونه و قرائت‌های قشری‌گرایانه و ظاهربینانه از ساحت دین و دینداری، باز در ورطه جهالت‌ مدرن و خوی عصبیت‌های جزم‌اندیشانه و خودخواهانه گرفتار شده‌ایم و نه تنها از خویشتن خویش، بلکه از اخلاق نبوی و آیین مسلمانی دور مانده‌ایم و مسئولیت‌های انسان بودن را که همان اخلاقی زیستن، عقلانی زیستن و مومنانه زیستن است، از یاد برده‌ایم. 

یادداشت از: بهنام افشار

انتهای پیام