دکتر حمید نظری، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم زمین در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این که کرسی‌های یونسکو از سال ۱۳۹۲ توسط سازمان ملل متحد تاسیس شده‌اند، گفت: این کرسی‌ها از سال ۲۰۱۰ به شبکه دانشگاه‌های همزاد پیوستند و کاربرد آنها دوگانه شد و دانشگاه‌هایی که به این کرسی‌ها پیوستند، با نام "دانشگاه‌های نسل پنجم" یاد می‌شوند.

وی هدف کرسی‌های یونسکو را انتقال دانش و تکنولوژی و به اشتراک گذاشتن کلیه امکانات دانشی نرم افزاری و سخت افزاری میان قطب‌های برخوردار و کمتر برخوردار یعنی بین کشورهای پیشرو و کشورهای جهان سوم دانست و اظهار کرد: بر این اساس اهداف کلی این کرسی‌ها ایجاد زمینه‌ای برای دسترسی همگان به علم و دانش فارغ از تفکیک جنسیتی است.

نظری، کرسی "مخاطرات زمین شناختی سواحلی" را یکی از کرسی‌هایی دانست که به ایران واگذار شد، ادامه داد: هدف این کرسی که با اهداف جهانی تاسیس شده است، این است که با شبکه سازی و هم افزایی بین مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و دانشگاه‌ها و دستگاه‌های جهانی در کشور، منطقه و فرا منطقه‌ای، برای یک هدف مشخص که بررسی مخاطرات زمین شناسی دریایی است، مطالعاتی انجام شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده زمین، هدایت رساله‌های دکتری و کارشناسی ارشد، انتشار مقالات، انتشار و به اشتراک گذاشتن دانش و فناوری در سطح عمومی تا سطوح تخصصی را از جمله اقدامات این کرسی ذکر کرد و یادآور شد: این کرسی ازنظر ساختاری، بعد از کمیسیون‌های اصلی یونسکو، بالاترین مرجع ساختاری یونسکو محسوب می‌شود، به گونه‌ای که کمپانی‌های مهمی در دنیا چون تویوتا، میکروسافت و میتوبیشی از اسپانسرهای اصلی کرسی ها هستند.

شرط راه اندازی کرسی‌ها در یونسکو

رئیس کرسی مخاطرات زمین شناختی دریایی با اشاره به شرایط ایجاد یک کرسی علمی در سازمان یونسکو، توضیح داد: معمولا برای آنکه کرسی راه اندازی شود، باید پروپوزال پشتیبان تدوین شود و دستگاه خاصی تعهد کند که ظرف مدت ۴ سال، متعهد به اجرای آن خواهد شد و این کرسی به مدت ۴ سال مورد حمایت قرار می‌گیرد.

نظری اظهار کرد: از این رو سازمان زمین شناسی برای دریافت کرسی مخاطرات زمین شناختی ساحلی، متعهد به حمایت ۴ ساله تا سطح ۳۰۰ هزار دلار شده است و پژوهشکده علوم زمین میزبان کرسی است؛ چرا که کرسی‌ها به دستگاه‌های اجرایی واگذار نمی‌شود، بلکه به دستگاه‌های علمی مانند پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها اعطا می‌شود.

وی با بیان اینکه در طی فعالیت این کرسی از نهادهای دیگری دعوت به همکاری خواهد شد، گفت: دانشگاه‌ها در ساختارهای قدیمی ناکارآمد شدند. در دانشگاه‌های نسل یک، آموزش محور هستند، دانشگاه‌های نسل دوم در کنار آموزش، پژوهش هم انجام می‌دهند و نهایتا دانشگاه‌های نسل سوم هستند که به آنها دانشگاه‎های "کارآفرین" گفته می‌شود.

وی ادامه داد: دانشگاه‌های نسل چهارم دسته‌ای از دانشگاه‌ها هستند که گوگل در سال ۲۰۱۶ تبلیغ آنها را کرد، ولی در سایه کرونا به کنار گذاشته شد. اهمیت این نسل دانشگاه‌ها در آنجا آشکار شد که به دلیل شیوع کرونا سیستم آموزشی کل دنیا مجازی شد و دانشگاه‌های نسل پنجم شبکه دانشگاه‌های همزاد است که با کرسی‌ها ایجاد شده است.

نظری خاطر نشان کرد: راه اندازی این کرسی‌ها موجب خواهد شد که کشورهای کمتر برخوردار بتوانند از امکانات آموزشی و پژوهشی بین المللی برخوردار شوند.

وی از افتتاح و آغاز به کار این کرسی در ایران در روز ۴ اسفندماه سال جاری خبر داد و گفت: در این مراسم سخنرانانی از کشورهای استرالیا، ژاپن، چین، روسیه، آلمان، سوئیس، فرانسه و انگلستان سخنرانی خواهند داشت.

نظری با تاکید بر اینکه با این اقدام، محدودیت‌های جغرافیایی و محلی نمی‌تواند بر انجام تحقیقات موثر باشد، افزود: با راه اندازی کرسی مخاطرات زمین شناختی دریایی در ایران همکاری بین المللی در این حوزه شکل خواهد گرفت، ضمن آنکه مجلات علمی-پژوهشی در حوزه علوم زمین به این کرسی پیوسته اند و عملا جزو انتشارات کرسی قرار خواهند گرفت.

به گفته وی، همایش های این حوزه در زیر چتر این کرسی است و سیستم بین المللی داده‌های این حوزه را به اشتراک می‌گذارد و برای ما در شرایط تحریم این امکان را فراهم می‌کند که در قالب این اشتراک گذاری‌ها، در جهت به روز رسانی سیستم‌های داخلی گام برداریم.

مخاطرات دریایی

این عضو هیات علمی پژوهشکده علوم زمین با اشاره به انواع مخاطرات دریایی، اظهار کرد: مخاطراتی مانند سیل، زلزله و طوفان در بازه زمانی خاصی جزو مخاطرات محسوب نمی‌شدند و شرایط کنونی به گونه‌ای شده است که این پدیده‌ها تبدیل به مخاطرات شده اند. به عنوان مثال یک رودخانه‌ای که در در سال‌های گذشته سال‌های پر آبی و کم آبی داشته، ولی چون در آن زمان مردم به حریم رودخانه تجاوز نکرده بودند، سیل خطرناک نداشته است.

وی با بیان اینکه ریسک مخاطرات موردی است که انسان‌ها آن را ایجاد کرده‌اند، اضافه کرد: اگر ما در نواحی نامناسب زندگی می‌کنیم که زمین در حال فرونشست است و یا در منطقه موج ساختمان سازی می‌شود، ما متاثر از ریسک مخاطرات می‌شویم.

نظری با بیان اینکه از شمال و جنوب، محیط‌های آبی ایران را در بر گرفته است، یادآور شد: گسل خزر بخشی در محیط خشکی است و ادامه آن به دریا می‌رسد و در صورتی که فعال شود، چه بخشی که در خشکی است و چه بخشی که در آب قرار دارد، موج‌هایی را ایجاد می‌کند که این موج‌ها خسارت‌زا خواهند بود و این بزرگترین مخاطره در شمال کشور است.

رئیس کرسی مخاطرات زمین شناختی دریایی، خاطر نشان کرد: در آب‌های جنوب نیز این مخاطره وجود دارد، ولی از آنجایی که عمق آب در خلیج فارس به نسبت دریای خزر کم است، خسارت ناشی از زلزله کمتر ‌است، ولی ریسک زلزله آن همچنان وجود دارد.

وی ادامه داد: علاوه بر آن در سواحل مکران یعنی بخش جنوب خاوری ایران و در دریای عمان، شاهد رخداد تاریخی سونامی در سال ۱۳۴۵ هستیم و طبیعتا در گذشته هم این پدیده رخ داده است و کشور متاثر از سونامی است.

نظری، انحلال خط ساحلی بر اثر تغییرات آب و هوایی را از دیگر مخاطرات دریایی برشمرد که ایران با آن مواجه است و گفت: ریزش‌ها و فرونشست‌های ساحلی و آلاینده‌های ساحلی زمین شناختی ساحل، آغشتگی آب‌های شور و شیرین از جمله مخاطرات دیگری است که ما با آن درگیر هستیم.

تلاش برای حفظ کرسی بررسی مخاطرات

رئیس کرسی مخاطرات زمین شناختی دریایی با تاکید بر اینکه حفظ این کرسی از اعطای آن مهمتر است، خاطر نشان کرد: حفظ این کرسی در گرو انجام پروتکل‌ها و انجام تعهدات است و خوشبختانه حمایت‌های خوبی از سوی پژوهشگاه‌ها دریافت کردیم، به گونه‌ای که پژوهشگاه ملی اقیانوسی شناسی و علوم جوی و پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، دانشگاه‌های ساحلی و پژوهشکده اکولوژی و دانشگاه تهران به سرعت به این کرسی پیوستند.

وی با بیان اینکه با این همکاری ساختارهای آموزشی و اجرایی گام‌های اولیه برداشته شد، ادامه داد: در این کرسی به کسی پولی داده نمی شود، از کسی هم پولی دریافت نمی‌شود و هدف اصلی در این کرسی آن است که خرد جمعی را برای اجرای طرح‌های تحقیقاتی حاکم کنیم. در این راستا هر یک از پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها زیر ساخت‌های خود را به اشتراک خواهد گذاشت.

نظری تاکید کرد: هدف از این اقدام رشد دانشگاه‌های نسل پنجم است تا برای ورود درست به قرن بیست و یکم، آماده شویم؛ چرا که برای این منظور، ملزوماتی مورد نیاز است و همه کشورها متوجه این موضوع شده‌اند که با ملزومات قدیمی نمی‌توان اقدام کرد و برای این منظور و قبل از آنکه دیر شود، از پتانسیل‌های موجود در دانشگاه‌های همزاد، با یکدیگر خواهر خوانده شوند و همکاری‌ها صورت گیرد.

به گفته این محقق حوزه زمین شناسی، این همکاری‌ها تنها در دانشگاه‌های نسل پنجم شکل می‌گیرد.

وی راه اندازی این کرسی علوم زمین را هفدهمین کرسی یونسکو در ایران دانست و تاکید کرد: چالشی که یونسکو در زمینه راه اندازی این کرسی‌ها با آن مواجه است، آن است که آنها اعلام کردند ایران از سال ۲۰۰۸ اقدام به دریافت کرسی‌های سازمان یونسکو کرده است که جرقه‌وار شروع کرده، ولی در نهایت خروجی آن چیزی نیست و امیدواریم کرسی مخاطرات زمین شناختی با توجه به حمایت‌های بین المللی که دریافت کرده، پایه‌ای برای فعال شدن سایر کرسی‌ها شود.

به گزارش ایسنا، نخستین کرسی یونسکو ایران در حوزه علوم زمین با عنوان "برآورد مخاطرات زمین شناختی ساحلی" که از آن به اختصار "مخاطرات زمین شناختی ساحلی" خوانده می‌شود، به میزبانی پژوهشکده علوم زمین وابسته به سازمان زمین شناسی و اکتشــافات معدنی کشور راه اندازی خواهد شد.

راه اندازی این کرسی پس از نزدیک به سه سال فرایند ارزیابی علمی- اجرایی در سازمان یونسکو با تکیه بر پشتیبانی‌های بین‌المللی و توصیه نامه‌های حمایتی دانشمندان جهان به پژوهشکده علوم زمین اعطا شــد.

مراسم افتتاحیه رسمی کرسی یونسکو در مخاطرات زمین شــناختی ســاحلی با همیاری پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، منطقه آزاد قشم و سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به صورت مجازی و حضوری در روز چهارشنبه، ۴ اسفندماه جاری بر عرشه کشتی کاوشگر خلیج فارس به صورت ویدئوکنفرانس برگزار خواهد شد.

در این مراسم همه اعضای شورای علمی راهبری کرسی از کشورهای استرالیا، ژاپن، چین، روسیه، ارمنستان، آلمان، سوئیس، ایتالیا، فرانسه، انگلستان و ایران حضور دارند.

انتهای پیام