داریوش مختاری در گفت و گو با ایسنا در رابطه با قدمت تاریخی آب رسانی و ایجاد باغ‌ها در شیراز بیان کرد: باغ‌های تاریخی شیراز تا پیش از تغییرات شهری دوران پهلوی و معاصر، از عناصر شاخص شهری به حساب می آمده و علاوه بر این شکل گیری هستۀ تاریخی شهر و توسعۀ آن در ادوار مختلف، چه از حیث رابطۀ ساختاری میان باغ و شهر و چه از حیث استفاده از باغ و عناصر آن در پیکرۀ شهر، به پدیدۀ باغ وابسته بوده است. 

کارشناس و پژوهشگر حوزه باغ‌ها خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، تعریف نظام استقرار باغ در شهر، به عوامل متعددی وابسته است که خود بر چگونگی تعامل ساختاری باغ و شهر تأثیر دارد.

وی اضافه کرد: از آنجایی که شیراز تا پایان دورۀ زندیه شاهد چهار دوره حکومتی مقتدر بوده، مطالعه اسناد تاریخی، توصیفات سفرنامه ها و نقشه های بازسازی شده این باغ شهر بررسی و سپس چگونگی نظام استقرار باغ در شهر شیراز تا اواخر دورۀ زندیه تحلیل و در نقشۀ این شهر مکانیابی شده است.

مختاری اضافه کرد: نتایج نشان می‌دهد که تعامل باغ و شهر یک تعامل دوسویه است، بدین صورت که از یک سمت مشخصات طبیعی شهر همچون ارتفاعات، مسیر رودخانه، منابع آب و حتی تصمیمات حکومتی مبنی بر چگونگی ساختار شهر، به گونه ای از پیش تعریف شده، محل قرارگیری باغ را مشخص می‌کند؛ از سمت دیگر باغ با هویت بخشیدن به محورهای حکومتی و هدایت مسیرهای توسعۀ شهر در دوره های بعد، نقشی کلیدی در سازمان فضایی شهر ایفا می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه تلاش مردم شیراز در ایجاد مسیرهای آبی برای تولید باغ‌ها نشانگر نبوغ مردم این سرزمین است، افزود: باغ های شیراز در چندسال اخیر به صورت دغدغه مند از نظر تاریخی و باستانی شناسایی و درحال به ثبت رسیدن هستند.

این محقق حوزه آب و باغ‌ها افزود: باغ های فارس به چند دسته شامل باغ آرامگاه که شامل باغ های اطراف اماکنی چون سعدیه، حافظیه و شاهچراغ بوده و همچنین قلعه باغ که ارگ کریم خان نمونه بارز آن است و همچنین باغ های اقتصادی و درآمدزا که باغ های منطقه قصردشت و کاخ باغ ها را شامل شده، تقسیم می شود.

مختاری با بیان اینکه مسیر اصلی تغذیه باغ‌های قصردشت، رودخانه نهر اعظم در شمال غرب شیراز بوده است، گفت: این آب در مسیر باغ‌ها به یک مقسم رسیده و به هشت انشعاب تقسیم شده و به نواحی مختلف نظیر مهدی آباد و چمران رسیده و باغ‌های تاریخی شیراز نیز در همین نواحی ایجاد شده است.

او گفت: درون باغ های قصردشت حدود 50 آب انبار وجود داشته که فقط برای مقاصدی چون وضو گرفتن استفاده شده و کاربرد آب رسانی نداشته که همین امر نشان دهنده توجه ویژه مردم شیراز به اسلام است.

مختاری افزود: وجود مسجد بردی که به مسجد رئیس احمدی کنونی تبدیل شده با داشتن کتیبه ها و آثار مختلف باقی مانده از تاریخ نشان می دهد که وجود باغ در شیراز از پیشینه عظیمی برخوردار است.

وی خاطرنشان کرد: وجود کوشک‌ها که راهی برای آبرسانی بوده، در باغ های خیام، سلامت آباد که درمانگاهی درون باغ بوه، باغ نوابی در میدان قصردشت و باغ کهن در ورودی قبرستان خلدبرین از اسناد مهم قدمت آبرسانی و باغ های شیراز بشمار می روند.

این کارشناس و پژوهشگر حوزه آب و باغ، با بیان اینکه بافت تاریخی نیز شمار زیادی خانه باغ را شامل می‌شده است، گفت: به همین دلیل روند توسعه شهری در شیراز باید کارشناسی تر و با در نظر گرفتن ظرافت تاریخی آن انجام شود زیرا حتی ساختن کوچکترین پل نیز می تواند به بخش اعظمی از میراث ناشناخته شیراز صدمه وارد شود.

مختاری  با بیان اینکه معرفی و حراست از گنجینه های طبیعی و تاریخی شیراز به عنوان یک محور مهم گردشگری در جذب توریسم بسیار حائز اهمیت است، افزود: سه شهر یزد، شیراز و اصفهان از باغ های تاریخی برخوردارند که یزد به دلیل موقعیت جغرافیایی و محیطی و شیراز و اصفهان نیز به دلیل سیر یک دوره پایتختی از میراثی چون باغ های کهن غنی برخوردارند و باید آن ها را حفظ کرد.

انتهای پیام