هرکسی که حتی یک بار به قم سفر کرده باشد، با شنیدن نام خیابان های این شهر تاریخی متعجب می شود، چرا که این اسامی حتی برای بومیان این شهر نیز نامفهوم است و فقط به تکرار این اسامی عادت کرده اند.

میدان صدوق جدید یا همان زنبیل آباد سابق بورس بستنی فروشان و رستوران های قم است که تمام دانشجو ها و مسافران و خود بومی های شهر برای تفریح و صرف غذا حتما به این میدان مراجعه کرده اند و حتما حتی برای یکبار برای شان سوال بوده که چرا این میدان به نام زنبیل آباد است؟

 پل آهنچی، پلی در مرکز شهر و نزدیک حرم مطهر حضرت معصومه (س) که بسیار پرتردد است، از مردم درباره معنی این پل سوال کردیم که تقریبا هیچ کس حتی کسبه قدیمی قم نیز معنی آن را نمی دانستند.

در همین به سراغ کارشناس قم پژوهی رفتیم و علت نام گذاری برخی از خیابان های قم را جویا شدیم، سید محسن محسنی در گفت و گو با ایسنا بیان کرد: قبل از ورود اسلام به ایران جمعیت قم را زرتشتی ها شکل می دادند که لاجرم اسامی خیابان ها و روستاها دراین شهر عمدتا ریشه تاریخی و اسطوره ای دارد که باید توسط زبان شناسان تفسیر شود.

این کارشناس قم پژوه با بیان اینکه نام گذاری خیابان ها آداب و فرآیند مهم و پیچیده ای دارد، ابراز کرد: متاسفانه  فرآیند نام گذاری خیابان ها در قم به صورت سلیقه ای و بدون در نظر گرفتن تحقیقات لازم صورت می گیرد.

محسنی در بیان دلیل نام گذاری پل آهنچی مطرح کرد: در گذشته مردم قم برای دفن اموات باید از رودخانه عبور می کردند  که یک تاجر تهرانی به نام آهنچی در دهه ۳۰ برای کمک به مردم قم اقدام به ساخت این پل کرد که تا کنون این پل به نام این تاجر تهرانی باقی مانده است.

وی در ادامه به تشریح دلایل نام گذاری قبرستان نو پرداخت و گفت: در زمان رضا شاه یک محوطه بسیار بزرگ قبرستان در میدان روح الله کنونی وجود داشته که در سال ۱۳۰۷ رضا شاه دستور تعطیلی این قبرستان و تبدیل آن به باغ ملی و ساخت ساختمان شهرداری و فرمانداری را صادر کرد که در نتیجه یک قبرستان جدید در سمت دیگر این خیابان ایجاد شد که به دلیل جدید بودن این قبرستان به نام قبرستان نو تغییر یافت و تا کنون بر این نام باقی مانده است.

این کارشناس قم پژوه در خصوص نام گذاری میدان زنبیل آباد تصریح کرد: در گذشته قم عمدتا شهری مملو از باغ های فراوان بوده که یکی از این باغ ها درمحل کنونی میدان زنبیل آباد قرار داشته است که به دلیل فراوانی باغ های میوه مردم در این قسمت زنبیل های بزرگ چوبی میوه ای خود را قرار می دادند که آنجا محل تولید انبوه میوه بوده است و همین جهت به میدان زنبیل آباد نام گذاری شده است که اکنون به میدان صدوق تغییر نام پیدا گرده است.

وی در ادامه به تشریح دلیل نام گذاری خیابان های باجک ۱تا ۳ پرداخت و خاطر نشان کرد: در زمان اواخر حکومت قاجاریه و اوایل حکومت رضا شاه باغ بزرگی به نام باجک وجود داشته از خیابان آستانه تا فرهنگیان امروزه را شامل میشده که تا کنون نیز به نام باجک باقی مانده است.

محسنی با اشاره به قدمت بالای خیابان چهارمردان اظهار کرد: در سالهای خیلی دوردر خیابان چهار مردان امروزی اهالی این محله بر سر تقسیم آب اختلاف داشتند که در نهایت توافق می کنند تا از هر محله یک نماینده هنگام تقسیم آب حضور پیدا کند که به کرات چهار مرد به تقسیم مجرای آب می پرداختند که به مرور زمان این خیابان به چهارمردان نام گذاری شد که البته امروز به انقلاب تغییر نام پیدا کرد.

این کارشناس قم پژوه با اشاره به دلایل نام گذاری خیابان دور شهر گفت: در زمان پهلوی دوم قم تا چهارراه بیمارستان کنونی داخل شهر محسوب میشد و به خیابان های اطراف دورشهر می گفتند که این خیابان نیز خارج از شهر محسوب میشد که به همین جهت دور شهر نام گرفت.

وی در ادامه در خصوص دلیل نام گذاری محله یخچال بیان کرد: سابق در این محل یخچال های سنتی برای ارائه ی یخ و آب سرد وجود داشته که کل شهر را تامین میکرده که به مرور زمان به یخچال نام گذاری شده است.

محسنی در ادامه ضمن گلایه از اینکه نام هیچ یک از مشاهیر قمی بر خیابان های قم نیست، تصریح کرد: متاسفانه همین امر سبب عدم آشنایی مردم قم با مشاهیر و فرهیختگان این شهر می شود و این در حالی است که قم اساسا شهری نخبه پرور است و زادگاه صدها چهره ی علمی، فلسفی و ادبی بوده است.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: برای احترام به جایگاه روحانیت لازم نیست تمام خیابان ها را به نام آنها نام گذاری کرد چراکه به لحاظ جامعه شناسی مردم از این ازدیاد نام ها لبریز می شوند که همین امر انزجار اجتماعی را رقم می زند.

این کارشناس قم پژوه تغییر نام مداوم خیابان های قم را امری ناشایست تلقی کرد و متذکر شد: با توجه به اینکه مردم هنوز این خیابان ها را با نام های قدیمی می شناسند و این تغییر ها در نرم افزار های مسیر یابی و نقشه شهر لحاظ نمی شود که سبب سردرگمی مردم در مسیریابی می شود.

محسنی ورود متخصصانه شورای شهر در مقوله نام گذاری خیابان های قم را لازم دانست و افزود: این شورا باید با استفاده از ظرفیت و نظر متخصصین زبان شناسی، جامعه شناسان و قم پژوهان به نام گذاری صحیح خیابان های شهر بپردازد.

البته شایان ذکر است که در این گزارش صرفا به بخشی از تفسیر دلایل نام گذاری خیابان های شهر پرداخته شد که به نسبت سایر خیابان ها و گذرگاه ها شناخته شده بودند و برای تفسیر بیشتر لازم است به مجلات زبان شناسی و تاریخی قم مراجعه شود.

انتهای پیام