اکنون حدود یک هفته از فتح کامل کابل توسط جنگجویان طالبان می‌گذرد و مردم افغانستان نیز در شوکی عظیم فرو رفته‌اند و ترس بزرگی را در دل دارند. بیشتر نگرانی مردم از این است که طالبان همان طالبان ۲۰ سال گذشته باشد. همان طالبانی که سخت‌ترین قوانین و محدودیت‌ها را در سالهای حکومت بر افغانستان یعنی سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، برای زنان و اقلیت‌ها ایجاد کرد؛ طوری که هیچ زنی بدون همراهی یک شخص محرم مانند پدر، برادر و همسر و چادری به نام برقع، حق خروج از خانه را نداشت. در آن زمان زنان از کمترین حقوق انسانی خود مانند تحصیل نیز برخوردار نبودند. در آن دوره مدارس و بازارهای افغانستان خالی از زنان بود و هیچ زنی بدون مرد در سطح شهر دیده نمی‌شد.
حال بعد از گذشت ۲۰ سال و سقوط دوباره حکومت افغانستان به دست طالبان، نه تنها زنان و فعالین حقوق زن در افغانستان بلکه تمامی فعالین حقوق بشر در دنیا نگران بازگشت دوران تاریک تسلط طالبان و زیر سلطه ظلم و ستم رفتن زنان در افغانستان هستند.
همه زنان اجازه فعالیت دارند، اما در چارچوب‌های مورد نظر ما
در نشستی خبری که سه‌شنبه گذشته در کابل برگزار شد، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان مقابل دوربین‌ها و رسانه‌های خبری افغانستان و در میان خبرنگاران تاکید می‌کرد که طالبان، طالبان ۲۰ سال گذشته نیست و تغییر کرده است. او در پاسخ به پرسش خبرنگاری در رابطه با حقوق زنان بیان کرد: همه زنان اجازه کار و فعالیت دارند، اما باید چارچوب‌های مورد نظر ما را رعایت کنند.
وی همچنین تاکید کرد: اگر جهانیان نگران تبعیض علیه زنان هستند، تبعیضی علیه زنان در افغانستان اعمال نخواهد شد و زنان حق دارند در چارچوب شریعت به کار، تحصیل و فعالیت بپردازند.
با این حال "شکریه نظری" یکی از فعالین حقوق زنان در کابل است که این روزها به شدت نگران آینده خود و زنان کشورش است.
وی در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: درست است که رفتار و رویه طالبان موجه‌تر به‌نظر می‌رسد، اما من به عنوان یک شهروند، از روزی که طالبان تمام افغانستان را تصرف کردند، چشم‌انداز و دیدی بسیار ناخوشایند و تاریک از آینده زنان در افغانستان دارم؛ چراکه مشخص نیست ۶ ماه بعد وضعیت ما چگونه خواهد بود.
وی با اشاره به صحبت‌های سخنگوی طالبان عنوان می‌کند: نظر به گفته و سخنان سخنگوی طالبان در مقابل رسانه‌ها، در پاسخ به سوالاتی که در رابطه با وضعیت پوشش زنان شد، این افراد فقط اشاره کردند که زنان به وظایف خود در بخش مکاتب با حجاب و پوشش اسلامی مشغول شوند. ما نیز در حال حاضر با همان چادر نمازی که قبل از این هم در شهر بودیم، هستیم ولی مشخص نشد که منظور این افراد از حجاب اسلامی چیست و مشخص نکردند که کدام نوع حجاب اسلامی مد نظرشان است.
نظری درخصوص فعالیت زنان در مشاغل خود در این روزها در افغانستان اظهار می‌کند: خبری که امروز به دست من رسید، این بود که متاسفانه مانع ورود یکی از خبرنگاران زن به محل کارش شده‌اند. این اتفاق نشان‌دهنده این امر است که نظر طالبان در رابطه با حضور زنان در جامعه همانند ۲۰ سال گذشته است و هیچ تغییری نکرده است.
وی با توجه به اوضاعی که در جامعه افغانستان در حال رخ دادن است، می‌گوید: نمی‌توانم نسبت به آینده امیدوار باشم. همچنین نمی‌توانم به این حرف‌ها و رفتارهای طالبان که نشان از تغییر طالبان است، اعتماد کنم؛ چراکه احتمال دارد این رفتارها در یک زمان محدود و کوتاه وجود داشته باشند.
این فعال حقوق زنان در افغانستان در رابطه با حضور زنان در سطح شهر کابل بیان می‌کند: امروز که می‌خواستم از خانه خارج شوم، احساس امنیت نمی‌کردم، هرچند که کسی برای من مزاحمت و ناامنی ایجاد نکرده بود. البته من تنها در سطح شهر می‌گشتم ولی اینکه بخواهم به محل کار خود برگردم، برای من از این سخت‌تر خواهد بود. در حال حاضر من هیچ امیدی به آینده ندارم.
نظری با بیان اینکه با تشدید جنگ از ولایت خود که هلمند است، خارج شده و به کابل آمده است، عنوان می‌کند: به ما گفته شده است که به کار خود برگردید و مشغول شوید. ولی من نمی‌توانم امیدوار باشم که همانطور که در جمهوری افغانستان به کار و فعالیت می‌پرداختم، حال نیز همان گونه بتوانم به فعالیت‌های خود ادامه دهم.
افزایش چشمگیر قیمت برقع در افغانستان، بعد از ورود طالبان
بعد از اینکه طالبان پیشروی گسترده خود را در افغانستان شروع کرد، رفته رفته قیمت برقع در این کشور افزایش یافت؛ به گونه‌ای که آمارها نشان از افزایش ۱۰برابری قیمت برقع در کابل و دیگر شهرهای افغانستان می‌دهد. در این میان اما دختران و زنان نسل جوان تن به پوشیدن برقع نمی‌دهند.
"مهدی" ۲۶ ساله یکی از دانشجویان ساکن کابل است که این روزها شاهد تغییر و تحولات افغانستان بوده است.
او در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: مردم افغانستان جنایات طالبان را از یاد نبرده‌اند. این جنایات نابخشودنی است و کسی نمی‌تواند چشم‌پوشی کند. شلاق زدن زنان در ملاء عام از جمله موارد خلاف حقوق بشر است که طالبان بارها آن‌را تکرار کرده‌اند.
طالبان خانه‌ها را برای پیدا کردن کارکنان دولتی جست‌وجو می‌کنند
وی با اشاره به گفته‌های سخنگوی طالبان در نشست خبری چند روز گذشته ادامه می‌دهد: سخنگوی طالبان در مقابل دوربین‌ها برای همه مردم عفو عمومی اعلام کرد. ولی با مشاهداتی که در کابل صورت گرفته است، خانه به خانه دنبال کارمندان حکومت قبلی می‌گردند تا آن‌ها را پیدا و مجازات کنند.
مهدی همچنین اضافه می‌کند: می‌خواهم این را نیز بگویم که طالبان با ورود به کابل و افغانستان، آرزوی هزاران نفر از ساکنین کابل را با خاک یکسان کرد و هیچ‌کس دیگر در این کشور امنیت ندارد. با توجه به اتفاقاتی که این روزها در افغانستان جریان دارد و نوع رفتار نیروهای طالبان در سطح شهر با مردم، من به عنوان یک شهروند نسل جوان افغانستان هیچ امیدی ندارم که این حکومت بتواند دموکراسی را در کشور محقق کند.
او همچنین با ناامیدی نسبت به وضع موجود بیان می‌کند: عده‌ای مدعی هستند که طالبان تغییر کرده. من که در بین طالبان زندگی می‌کنم تغییری در این گروه مشاهده نکردم. اگر شما تغییری دیدید به من هم نشان دهید!
بزرگترین بازنده تحولات افغانستان زنان و سپس جوانان و تحصیل‌کرده‌های افغانی هستند
دکتر روح‌الله اسلامی، عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد به ایسنا می‌گوید: با تجربه‌ای که ما از حکومت طالبان در افغانستان داریم، می‌دانیم که این گروه دارای افکاری بسیار تند و به دور از دموکراسی هستند. در حال حاضر نیز بزرگترین بازنده تحولات افغانستان زنان و سپس جوانان و تحصیل‌کرده‌های افغانی هستند. البته تفاوتی که الآن با ۲۰سال پیش دارد، این است که ایران و بسیاری از کشورهای منطقه به طالبان اجازه نخواهند داد رفتارهای توحش‌آمیز ۲۰ سال پیش خود را مجددا تکرار کند.
وی اضافه می‌کند: همچنین در حال حاضر تعداد تحصیل‌کرده‌های جامعه افغانستان افزایش یافته است و جوانان این کشور به شبکه جهانی اینترنت دسترسی دارند. یعنی طالبان زیر سایه سنگین تکنولوژی اطلاعات قرار دارند و هر کاری با مردم افغانستان انجام دهد، منعکس می‌شود و چون می‌خواهند قدرت را در افغانستان در دست گیرند، امتیازاتی را به مردم این کشور می‌دهند، که البته این امتیازات در حد این است که مثلا به زنان اجازه درس خواندن تا مقطعی مشخص و در رشته‌هایی مشخص را می‌دهند. یا می‌گویند برای زنان تنها چادر اجباری است، اما می‌توانند برقع نپوشند. یعنی طالبان تغییر نکرده است و همان نیروهای بنیادگرایی هستند که با تمدن مشکل دارند و خشونت‌طلب‌اند، اما برای اینکه بتوانند بر مردم افغانستان حکومت کنند، ممکن است چنین امتیازات کوچکی را به آنان بدهند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: به طور کلی در مورد آینده سیاسی و مدنی افغانستان دو حالت ممکن است. یا در روزها و ماه‌های آینده بخش مدرن جامعه افغانستان موفق می‌شود با طالبان توافق کند و قانون اساسی بنویسند و برگزاری انتخابات را به شکل قانون در بیاورند که در این صورت دیگر طالبان نخواهد توانست هر کاری می‌خواهد انجام دهد و باید به رأی مردم افغانستان احترام بگذارد که این بهترین اتفاق ممکن است، یعنی بهترین کار جامعه جهانی و خود مردم افغانستان این است که قدرت طالبان را مشروط به قانون اساسی و برگزاری انتخابات کنند، اما در غیر این صورت طالبان قدرت را به طور یک‌جانبه در دست می‌گیرد و یک امارت اسلامی تشکیل خواهد داد و الگوهای دموکراتیک را قبول نخواهد داشت. طالبان فقط یک گروه بنیادگرا نیست، بلکه قومیتی نیز هست و سعی خواهد کرد برخی از قومیت‌ها و گروه‌های مذهبی را تضعیف کند. در این صورت ممکن است هر گونه ظلمی نسبت به مردم به خصوص زنان انجام دهد. اینکه کدام یک از این دو حالت گفته‌شده اتفاق بیفتد، بستگی به مقاومت و همراهی جامعه بین‌الملل و هوشمندی نخبگان سیاسی در افغانستان دارد. من خوش‌بینم که طالبان به سمت قدرت یک‌جانبه حرکت نخواهد کرد، هرچند سابقه این کار را دارد.
همچنین دکتر علی‌اصغر داوودی، عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد مشهد به ایسنا می‌گوید: حضور آمریکایی‌ها و نیروهای ناتو در افغانستان تا حدودی توانست در محدود کردن طالبان و القاعده موثر واقع شود، ولی نتوانست مشکل افغانستان را حل کند. با توجه به تاریخ ژئوپولوتیک افغانستان، این کشور همیشه در معرض تاخت و تاز نیروهای خارجی بوده است و هیچ نیروی مهاجمی نتوانسته است پیروز میدان شود. در زمان امان‌الله‌خان، مردم افغانستان شاهد هجوم نیروهای انگلستان و شکست مفتضحانه نیروهای روسیه در افغانستان بودند و در دوره جدید نیز آمریکایی‌ها نتوانستند اهداف خود را آن طور که باید و شاید در افغانستان محقق کنند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با اشاره به پیشرفت‌های جامعه مدنی افغانستان در طی ۲۰ سال گذشته اضافه می‌کند: فضای عمومی و جامعه مدنی این کشور در طی ۲۰ سال به کمک کشورهای خارجی رشد بسیاری پیدا کرد و رسانه‌های بزرگ و نیرومندی در افغانستان به‌وجود آمدند و دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی در افغانستان رشد قابل توجهی داشتند و همچنین شاهد پیشرفت قابل توجهی در حوزه حقوق زنان در افغانستان بوده‌ایم، به همین دلیل به خصوص برای قشر جوان و تحصیلکرده جامعه افغانستان حکومت طالبان قابل قبول نیست. برای جوان ۲۰ سالهای که از بدو تولد حکومت جدید و جامعه مدنی و رسانه آزاد را دیده و تحصیلکرده است، سخت است که به دوره حکومت طالبان برگردد. بنابراین طبیعی است که بخش جوان جامعه افغانستان تمایلی به ایجاد فضای بسته فرهنگی نداشته باشند.
میلیون‌ها زن، جوان و فعالین حقوق زنان در افغانستان نگران و چشم‌انتظار آینده نامعلوم خود در این کشور هستند و چشم امید به کشورهای جهان برای نجات از این وضعیت بسته‌اند. حال باید منتظر ماند و مشاهده کرد که آیا طالبان همانگونه که ادعا می‌کنند و تاکید بر تغییر خود دارند، درصدد جبران اتفاقات تلخ گذشته هستند یا اینکه تمام این حرف‌ها را برای نشان دادن چهره‌ای مثبت و امروزی از خود به رسانه‌های جهان، بیان می‌کنند.
انتهای پیام
نظرات