مهدی ذاکریان در گفت‌وگو با ایسنا درباره تحولات افغانستان گفت: در این سرزمین باورهایی حاکم است که با یافته های امروزی تطبیق ندارد و بر سراسر این ملت و سرزمین غلبه پیدا نکرد. از این رو عده‌ای از طلبه‌های مدرسه حقانیه با ایده‌های واپس‌گرایانه در این سرزمین مورد استقبال مردم قرار می‌گیرند و هر جا آنها ورود پیدا می‌کنند، پیروز می‌شوند البته این موفقیت صرفا به خاطر مساله فرهنگ نیست بلکه حمایت گروه‌ها و کشورهای خارجی از جمله پاکستان موثر است. برای طالب‌ها در زمانی که در ضعف بودند نمایندگی در دوحه پیش‌بینی شد. در بدو پیدایش هم مورد حمایت پاکستان و سعودی قرار گرفتند، اینها نشان می‌دهد جدای از فرهنگ و بستر اجتماعی، بستر سیاسی برای این گروه و سایر گروه های افراطی وجود دارد و برخی کشورها هستند که منافعشان از مسیر ایجاد و حمایت از این گروه های افراطی تامین می شود.

وی در پاسخ به این که نقش دولت در شرایط فعلی و در ۲۰ سال گذشته چیست و چه بوده است؟ اظهار کرد: دولت ها که فرهیخته بودند و دنبال منافع ملی اما در ساختار آنها عوامل شکل دهنده فساد هم بوده است و برخی بهره های رانتی و رابطه‌ای داشتند. در کنار آن، گروه‌های مختلف قومی با یکدیگر رقابت سیاسی داشتند که گاه به وحدت ملی آسیب می‌زد. اما اینکه بگوییم، این دولت توانایی ایجاد اجماع در بستر اجتماعی برای مقابله با گروه طالبان را داشته است، نتیجه فعلی نشان می دهد که این توانایی ایجاد نشده است. بستر و وحدت ملی که همه را متحد در برابر طالبان کند وجود ندارد به علاوه همه مردم افغانستان طالبان را تهدید ملی نمی‌دانند. باورهای سنتی و فرهنگی و مذهبی در بستر جامعه مدنی افغانستان در یکی دو دهه گذشته تغییر نکرده است از این رو طالبان هم به سادگی در این بستر خود را توسعه داده است.

این استاد دانشگاه درباره سیاست ایران در قبال تحولات افغانستان و مواجهه با طالبان اظهار کرد: سیاست های ایران درباره طالبان خط سیر روشنی نداشته است. در زمان آقای سید محمد خاتمی، ایران مورد تهدید طالبان قرار گرفت و دیپلمات‌ها و خبرنگار ما را شهید کردند و تا آستانه جنگ با طالبان هم جلو رفتیم اما دولت آمریکا آن زمان از ایران خواست که خویشتنداری به خرج دهد اما وقتی القاعده به برج‌های دوقلو حمله کرد و پاکستان حاضر نشد، گروه القاعده را تحویل آمریکا دهد، آمریکا یک جانبه به سمت افغانستان حمله کرد. در عین حال ایران سعی کرد با آمریکا همراهی کند و حتی در برخی مواقع اجازه میدانی پروازی به آمریکا داد و مانع برخی گروه‌ها که می‌خواستند ترانزیتی به افغانستان داشته باشند، شد. ایران در کنفرانس بن تلاش کرد تا گروه‌های افغان به یک وحدت و دولت واحد برسند و نقش ایران در این برهه سازنده بود. این در حالی بود که برخی مقامات آمریکایی و جرج بوش پسر ایران را به حمایت از حملات علیه نیروهای آمریکایی در افغانستان متهم کردند و مدعی بودند که ایران نه تنها ناراحت نیست از این حملات بلکه خرسند هم است.

این کارشناس مسایل بین الملل ادامه داد: الان هم با وجود اینکه طالبان به این گستردگی حمله کردند، ایران محکومیت جدی نداشت و به نظرم ایران بر پایه قانون اساسی خودش، باید از دولت قانونی در افغانستان که در راس قدرت است، حمایت همه جانبه و کامل کند و در این شرایط که گروهی که آموزه هایش با آموزه های مدنی اسلام همخوانی ندارد، ایران باید نگران باشد چون این گروه ها سبب ساز ناامنی در کشورها می شوند. این در حالی است که دولت قانونی در افغانستان تاکنون عامل ناامنی در ایران نبوده است.

وی معتقد است: اینکه یک گروه بدنام که در گذشته نشان داده است از عوامل ناامنی برای ایران است را همراهی کنیم مساله ای مبهم و غیرشفاف و خسارت بار برای منافع ملی کشور است.

ذاکریان گفت: ناامنی در افغانستان و هر یک از کشورهای همسایه با هر انگیزه و دلیل سبب عدم پیشرفت اقتصادی ایران در منطقه می شود، اگر امنیت در کشورهای همسایه باشد، ایران می‌تواند حضور در منطقه، بازار و ساخت و سازها در این کشورها را برعهده بگیرد، البته این هم به سیاست خارجی درست نیاز دارد.

انتهای پیام