افسانه‌ها و داستان‌های بسیاری در رابطه با قدمت و تمدن شهر ابرکوه وجود دارد که از آن جمله آنها می‌توان به نهال درخت سرو کهنسال این شهر اشاره کرد که گویا آن را پیامبران و پیامبرزادگان (حضرت زرتشت، پسر حضرت آدم، یافث پسر حضرت نوح) غرس کرده‌اند.

هرچند ممکن است چنین گفته‌هایی دارای اسناد علمی نباشد اما توجه به آثار و ابنیه باقی‌مانده از این دیار کهن، گویای قدمت و نقش آن‌ها خصوصا در بین بازدیدکنندگان و گردشگران است.

اولین آثار ثبت شده استان یزد در فهرست آثار ملی نیز با توجه به اهمیت این آثار مربوط به شهر ابرکوه بوده که توسط «آندره گُدار» اولین رئیس موزه ملی ایران در روز نهم مردادماه سال ۱۳۱۲ خورشیدی به ثبت رسیده است.

اولین اثر ثبتی استان یزد «گنبد عالی» یا «گنبد علی» ابرکوه به عنوان یکی از شاهکارهای معماری ایران است که به شماره ۱۹۵ به ثبت رسیده است.

این بنا با قدمت هزار سال مربوط به دوره سلجوقیان بوده و در حاشیه شهر ابرکوه بر فراز کوهی بلند قرار دارد که در داخل گنبد سردابی احداث شده و محل دفن «عمید الدین شمس الدوله هزار اسب» از خاندان دیلمیان و همسرش است.

«مناره‌های نظامیه» و «مقبره طاووس الحرمین» دومین اثر ثبتی استان با شماره ثبتی۱۹۶ هستند. این مناره‌ها باقیمانده یک مجموعه شامل مسجد، مدرسه و بازار قدیم ابرکوه مربوط به قرن هشتم و منسوب به «خواجه نظام الملک ابرکوهی» بوده‌اند.

متأسفانه بناهای مذکور در پی حمله افغان‌ها و پس از آن بلایای طبیعی تخریب شده و تنها سردر زیبای آن که با کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ کلمه «الله‌اکبر» بر روی آن نقش بسته است، بازمانده و به جای آن مجموعه شامل مسجد، مدرسه و بازار قدیم،  امروز شاهد احداث یک خیابان و خانه‌های متعدد در اطراف این اثر ارزشمند هستیم.

عنوان سومین اثر ثبتی استان یزد نیز به «مسجد جامع ابرکوه» (با شماره ثبتی ۱۹۷) تعلق می‌گیرد که از دوران مغول به جا مانده در مجاورت میدان اصلی شهر ابرکوه (میدان امام حسین(ع)) واقع شده است.

از جمله ویژگی‌های خاص مسجد جامع ابرکوه داشتن دو محراب است به این ترتیب که معماری محراب اول به سبک مغول بوده و محراب دوم برای تصحیح اشتباه زاویه محراب اول ساخته شده است.

انتهای پیام