محمد بیانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به کاربردهای شاهنامه در زندگی امروز، اظهار کرد: هرچیزی که در زندگی کاربرد نداشته باشد خیلی زود فراموش می‌شود. برای نمونه بسیاری از ما پاسخی برای کاربردهای بسیاری از دروسی که در مدرسه خوانده‌ایم، پیدا نمی‌کنیم و به همین دلیل نگاهی منفی به آن‌ها داریم؛ چراکه نتوانستیم کاربردی برای آن پیدا کنیم.

وی با بیان این‌که «ادبیات نیز از این قاعده مستثنی نیست»، ادامه داد: اگر ادبیات کاربردی در زندگی بشر نداشته باشد به هیچ دردی نمی‌خورد و به راحتی کنار گذاشته می‌شود، اما اثری همچون شاهنامه که سال‌هاست در میان مردم حضور داشته و خواهد داشت، نشان داده است که می‌تواند کاربردهایی در زندگی مردم داشته باشد.

بیانی با تأکید بر لزوم خوانش‌های جدید از مفاهیم شاهنامه، تصریح کرد: برای نمونه، نژادپرستی یکی از مسائلی است که امروزه جهان با آن گرفتار است. بر این اساس هنگامی که به داستان زال در شاهنامه مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که زال به دلیل تفاوت رنگ پوست و مویش از سوی مردم و حتی پدرش طرد شده و حتی برای این‌که خوراک پرندگان شود در کوهی رها می‌شود، اما سیمرغ، زال را پیدا می‌کند و دلش برای این نوزاد می‌سوزد و او را بزرگ می‌کند. بعدها هنگامی که زال بزرگ می‌شود، سام پشیمان می‌شود و به سمت کوه باز می‌گردد و زال را پیدا می‌کند و به خانواده خود باز می‌گرداند و به یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین شخصیت‌های شاهنامه و تاریخ اساطیری ایران تبدیل می‌شود.

وی ادامه داد: از این داستان می‌توان برداشت‌های ضد نژادپرستانه کرد. این‌که زال به خاطر تفاوت رنگ پوست و مویش از جامعه طرد شد، اما بعدها مشخص شد تفاوت رنگ پوست و مو دلیل بهتری و کهتری نیست.

این دانشجوی دکترای ادبیات حماسی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به برخی تعصبات موجود در جامعه، خاطرنشان کرد: همچنین با مراجعه به داستان زال می‌توان یک نمونه جالب ضد تعصبات را مشاهده کرد. هنگامی که زال به دل خانواده خود باز می‌گردد به سمت کابل می‌رود، در آن‌جا با رودابه، دختر مهراب، پادشاه کابل ملاقات کرده و هر دو دلباخته هم می‌شوند، اما در این میان یک مشکل بزرگ وجود داشته که مانع رسیدن این دو به هم می‌شود. جد مهراب به ضحاک می‌رسد که دشمن دیرینه ایرانیان بوده و این علت اصلی مخالفت خانواده‌ها با این وصلت می‌شود.

وی افزود: در این میان زال و رودابه تلاش بسیاری می‌کنند تا نظر خانواده‌ها را تغییر دهند و در این میان خردورزی مادر رودابه، سین‌دخت، باعث می‌شود که در نهایت هر دو طرف و دو کشور به این ازدواج راضی شوند و حاصل این ازدواج رستم می‌شود که نقش مهمی در شاهنامه دارد.

بیانی اضافه کرد: این داستان نیز نشان می‌دهد که برخی تعصبات غلط جلوی پیشرفت انسان را می‌گیرد و باید تعصبات را کنار گذاشت.

بخش دوم گفت‌وگو با محمد بیانی، دانشجوی دکترای ادبیات حماسی دانشگاه فردوسی مشهد، را در ویدیوی زیر مشاهده می‌کنید.

انتهای پیام