به گزارش ایسنا، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سالیان اخیر، مدام بر ارائه آموزش‌های علوم پزشکی در بستر فضای مجازی تأکید می‌کرده است، اما در عمل، حرکت وسیعی در سطح کشور در این حوزه اتفاق نیفتاده بود و تنها برخی دانشگاه‌ها اقدام به برگزاری دوره‌های مجازی کرده بودند. در حوزه وزارت آموزش و پرورش نیز، شرایط مشابهی حاکم بوده و به رغم تأکید بر هوشمندسازی مدارس پیشرفت‌های چشم‌گیری در بسترسازی و ارائه آموزش‌های مجازی حاصل نشده بود.
اما به گفته محققان، حالا و با شیوع ناگهانی کووید-۱۹ که بیش از یک سال از آن می‌گذرد، در کنار سیستم‌های بهداشتی درمانی دنیا که با چالش‌های متعددی روبرو شده‌اند، سایر حوزه‌ها از جمله حوزه تعلیم و تربیت نیز به شدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. با شروع اپیدمی کووید-۱۹ در سراسر جهان، پروتکل‌های بهداشتی بر رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی تأکید کردند. در این راستا در بسیاری از کشورها از جمله در کشور ما، برای کاهش شیوع ویروس کرونا آموزش‌های حضوری در مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شد و برای این که آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان در طول دوره فاصله‌گذاری اجتماعی دچار وقفه نشود و برنامه‌های درسی طبق برنامه از قبل مشخص شده، تداوم داشته باشد راه‌کارهای مختلفی ارائه شد.
این موضوع را یکی از محققان کشور از دانشگاه علوم پزشکی تبریز مورد بررسی قرار داده و ابعاد آن را طی نامه‌ای به سردبیر مجله ایرانی «آموزش در علوم پزشکی» متعلق به مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ارزیابی نموده است.
به گفته این محقق، «در حوزه آموزش و پرورش، آموزش از طریق تلویزیون و با همکاری شبکه آموزش ارائه شد و هدف اصلی آن رعایت عدالت آموزشی عنوان شد و اگرچه تجارب موفقی در این زمینه کسب شد، اما با توجه به تنوع مقاطع تحصیلی و رشته‌های درسی عملاً امکان ارائه همه دروس به شکل آموزش تلویزیونی میسر نشد».
منصور غفوری فرد، محقق دانشگاه علوم پزشکی تبریز در این خصوص می‌افزاید: «از طرف دیگر یکی از مهم‌ترین عیب این نوع آموزش، یک‌طرفه بودن و عدم تعامل بین معلم و دانش‌آموز بود تا این‌که اپلیکیشنی در بستر شبکه اجتماعی با عنوان شبکه اجتماعی دانش‌آموزان(شاد) طراحی شد و آموزش‌ها در این بستر ارائه شد. اگرچه این شبکه هم دارای محدودیت‌ها و مشکلاتی بود اما رفته‌رفته مشکلات آن مرتفع شد و توانست رضایت نسبی معلمان و دانش‌آموزان را جلب کند. هرچند با ایده‌آل‌های آموزش مجازی هنوز فاصله زیادی دارد».
طبق اظهارات این محقق، «در حوزه آموزش علوم پزشکی نیز، اگرچه با شیوع کرونا آموزش‌ها ابتدا در بستر شبکه‌های اجتماعی و به‌صورت نامنظم ارائه می‌شد اما به‌مرور، دانشگاه‌های علوم پزشکی ملزم به استفاده از سامانه نوید(نرم‌افزار ویژه یادگیری دانشگاهی) به‌عنوان یک سامانه متمرکز آموزشی شدند و اساتید و دانشجویان، پس از ثبت‌نام در این سامانه از قابلیت‌های این سامانه بهره‌مند شدند. این سامانه از قبل طراحی‌شده و در برخی دانشگاه از آن استفاده شده بود، اما به شکل سراسری در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی به کار گرفته نشده بود و عامل رونق این سامانه چیزی نبود جز شیوع بیماری کووید-۱۹».
با این‌وجود بنابر اطلاعات ارائه شده در این مطالعه، این سامانه هم یک سامانه ایده آل نبوده و جوابگوی حجم بالای مراجعات دانشجویان و اساتید کل کشور نیست و دانشجویان و اساتید با مشکلاتی از قبیل کندی سرعت اینترنت، فضای محدود برای بارگذاری، و تعامل کم‌تر استاد و دانشجو مواجه می‌شوند.
به اعتقاد غفوری فرد، «اگرچه پاندمی کرونا، مشکلات زیادی بر تمام شاخص‌های جامعه ازجمله سلامت مردم تحمیل کرد، اما منجر به شکوفایی برخی قابلیت‌ها در کشور شد که از جمله آن می‌توان به فراگیر شدن و رونق یافتن آموزش مجازی در سراسر کشور اشاره کرد. به نظر می‌رسد که آموزش مجازی در کشور ما وارد یک فاز جدیدی شده و توجه بیش‌تری به آموزش‌های مجازی معطوف شده است».
براین اساس انتظار می‌رود که با توسعه زیرساخت‌های لازم از قبیل توسعه شبکه سراسری اینترنت و افزایش سرعت آن، تولید نرم‌افزارهای آموزشی تعامل محور، و استفاده از تجارب کسب‌شده در این پاندمی شاهد رونق روزافزون آموزش مجازی در کشور باشیم و حتی بعد از پایان یافتن شیوع کرونا، این نوع آموزش در کنار آموزش حضوری تداوم داشته باشد.
طبق پیشنهادهایی که در این مطالعه عنوان شده‌اند در حوزه آموزش پزشکی نیز توسعه شبیه‌سازهای آنلاین در زمینه پزشکی، ترویج بیمارستان‌های مجازی و پزشکی از راه دور(تله مدیسین)، ارائه کیس‌های مجازی و برگزاری آزمون‌های آنلاین می‌تواند در رونق بخشیدن به آموزش مجازی کمک‌کننده باشد.
انتهای یام
نظرات