«وضعیت علوم و ریاضی در کشور اصلا مساعد نیست و مشخص نیست در آینده بتوانیم معلمانی زبده در این رشته‌ها داشته باشیم یا خیر؟»، این گفته دکتر علی رجالی - استاد ریاضی دانشگاه صنعتی اصفهان و برنده جایزه ترویج علم است که از نگرانی در خصوص افت ریاضیات در کشور می‌گوید.

اواخر سال گذشته که نتایج نمرات آزمون تیمز از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ منتشر شد، نمره پایین دانش آموزان ایران در این آزمون، نگرانی اساتید حوزه ریاضی را دوچندان کرد.

آزمون تیمز (TIMSS) با هدف تهیه اطلاعات مقایسه‌ای برای ارزیابی عملکرد و سیاست‌های کشورهای شرکت‌کننده در زمینه پیشرفت در آموزش و یادگیری ریاضیات و علوم در پایه‌های چهارم و هشتم اجرا می‌شود که عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان بیش از ۶۰ کشور جهان را در دروس ریاضیات، علوم و سواد خواندن می‌سنجد.

نتایج آزمون‌ بین‌المللی تیمز که ایران سال‌هاست در آن شرکت می‌کند، مواردی نگران‌کننده را نشان می‌دهد و سال هاست اساتید حوزه ریاضی از نگرانی در این بخش سخن بر آورده‌اند. این نگرانی ها لزوم توجه جدی به تغییر روش‌های آموزش و یادگیری در نظام تعلیم و تربیت کشور را هشدار می‌دهد.

در آخرین اعلام نتایج آزمون تیمز، دانش‌آموزان پایه چهارم دبستان و هشتم دوره متوسطه به میانگین بین‌الملل نرسیده‌اند و حتی از برخی کشورهای منطقه عقب‌تر هستیم. پنج کشور آسیایی سنگاپور ـ ۶۲۵، هنگ‌کنگ ـ ۶۰۲، کره جنوبی ـ ۶۰۰، تایوان ـ ۵۹۹ و ژاپن ـ ۵۹۳ جایگاه‌های نخست در آموزش و یادگیری ریاضیات در پایه چهارم را به خود اختصاص داده‌اند. ایران با نمره کل ۴۴۳ میان ۵۸ کشور شرکت‌کننده در جایگاه ۵۰ و میان ۱۲ همسایه حاضر در آزمون تیمز ۲۰۱۹ پایه چهارم، در جایگاه نهم آموزش و یادگیری ریاضی قرار گرفته است. در علوم پایه چهارم نیز ایران با نمره ۴۴۱ در جایگاه ۴۸ قرار دارد.

در آزمون ریاضی پایه هشتم ۳۹ کشور حضور داشتند که ایران رتبه ۲۹ را کسب کرد، در علوم پایه هشتم نیز از بین ۳۹ کشور، ایران رتبه ۳۲ را کسب کرده است. در آزمون ریاضی پایه هشتم ۳۲ درصد دانش‌آموزان ایرانی موفق به کسب نمره ۴۰۰ (حداقل آزمون) نشده‌اند و این میانگین در سطح بین‌الملل ۱۳ درصد است.

وضعیت ریاضیات کشور خوب نیست

علی رجالی- عضو هیات علمی گروه ریاضی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه آزمون تیمز از سوی نهادهای بین المللی نه به صورت مسابقه، بلکه به صورت آزمون ارزشیابی، توان خواندن، درک و کارکردن بر روی مسائل علوم و ریاضی در کشورهای مختلف را می‌سنجد، اظهار کرد: متاسفانه در چند سال اخیر ایران در این آزمون نمره خوبی به دست نیاورده است.

وی در خصوص نحوه برگزاری این آزمون توضیح داد: شیوه ارزشیابی این آزمون به این صورت است که مدارس و دانش آموزانی به صورت نمونه و تصادفی انتخاب و وضعیت تحصیلی آنها ارزیابی می شود. برای این آزمون مدارس خاصی مدنظر نیست و مدارس و دانش آموزان کاملا تصادفی انتخاب می شوند. در نهایت مجموع نمرات به دست آمده نمره ارزشیابی وضعیت تحصیلی کشور در نظر گرفته می شود.

عضو هیات موسس خانه ریاضیات اصفهان با تاکید براینکه ایران در سال های اخیر نمره قابل قبولی نداشته و امسال وضع نمرات دانش آموزان ایرانی بدتر شده است، اعلام کرد: بارها هشدارهایی به مسئولان آموزش و پرورش کشور داده ام و از آنها خواسته ام با تغییر رویه در نظام آموزشی این روند را اصلاح کنند، چراکه علی رغم اسناد بالادستی که هدف کشور دستیابی به رتبه های بالای علمی حتی الامکان در منطقه است، با وجود کسب این نمرات میسر نخواهد شد.

فکری اساسی برای ریاضی کشور کنیم

رجالی افزود: پیرو هشدارهایی که در سال های اخیر داده بودیم و اکنون با توجه به نتایج تیمز، نتایج خام نمره ریاضی کنکور، وضعیت ورودی های دانشگاه ها در رشته ریاضی و کیفیت آموزش این رشته در کشور از مسئولان می خواهم فکری اساسی برای ریاضی کشور داشته باشند.

وی با بیان اینکه سابقه ریاضی چه در زمان های قدیم و چه اخیر با شناسایی افرادی همچون مریم میرزاخانی شرایط خوبی داشته است، تصریح کرد: این موضوع نشان می دهد که در ریاضیات این توانمندی را داریم.

برنده جایزه ترویج علم به مطالعاتی در آمریکا اشاره کرد و گفت: وضعیت رشته های علوم در آنجا نیز مساعد نیست و در این تحقیق گفته شده «مردم آمریکا متوجه وضعیت نمی شوند، چراکه مهاجران این کشور را اداره می کنند». باید فکری جدی برای این معضل داشته باشیم.

توجه خانواده ها به رشته ریاضی کمتر شده است

رجالی با اشاره به افت ریاضی در جوامع، گفت: توجه خانواده ها به رشته ریاضی کمتر شده است. در شرایط کنونی آموزش مورد توجه نیست و راه برون رفت از این مشکل را توجه به معلمان و آموزش می دانیم.

این استاد ریاضی با بیان اینکه آموزش منبع تولید نیروی انسانی و مهمترین نیاز کنونی کشور نیز تولید نیروی انسانی قوی است، اظهار کرد: متاسفانه آموزش خیلی مورد توجه نیست و این موضوع در تمام ارکان مدیریتی باید مدنظر قرار گیرد.

رجالی توجه به معلمان و توجه علمی و جایگاهی به ریاضیات را راهکاری برای برون رفت از مشکلات کاهش علاقه به ریاضی در کشور اعلام کرد و گفت: رابطه بین وضعیت آموزگاران و مدارس خصوصا مدارس ابتدایی در پیشرفت یادگیری ریاضی و علوم ثابت شده است. اگر به آموزگارهایمان توجه داشته باشیم و آنها را به خوبی تامین کنیم، از نظر علمی و جایگاه شخصیتی، وضعیت علمی کشور ما که پایه آن ریاضی است، خوب خواهد شد.

رابطه مستقیمی بین حقوق آموزگاران و توسعه پایدار کشورها وجود دارد

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تاکید کرد: برای این منظور بزرگداشت نام افرادی که در این حوزه ها توانسته اند، موفقیت های جهانی کسب کنند، در ایجاد انگیزه تاثیرگذار است. اگر هدف این است که به کشوری که منطقه حرف برای گفتن داشته باشد، تبدیل شویم، باید برای آموزش کارهای اساسی انجام دهیم.

وی در خصوص دلایل افت ریاضیات در ایران گفت: دلایل این موضوع بسیار گسترده شده است. بخشی از آن به آموزش و آموزگار باز می‌گردد که یک مسئله اجتماعی است و صرفا یک عامل در آن دخیل نیست. اما همانطور که در دهه ۶۰ نیز با این مشکل روبرو بودیم و با وجود مشکلات، مسابقات ریاضی را در اصفهان برگزار کردیم، اکنون نیز نیازمند تلاش جمعی برای رفع این مشکل هستیم.

رجالی تاکید کرد: درحال حاضر اقدام جدیدی باید انجام شود و انجمن های علمی نیز آمادگی چنین کاری را دارند. مسئولان و وزارت خانه های متبوع باید پیشنهادها را مورد توجه قرار دهند و مطمئن باشید با تلاش جمعی این افت از بین خواهد رفت.

ریاضی در کشور به آموزش صحیح نیاز دارد

وی در خصوص وضعیت جذب و فارغ التحصیلان رشته ریاضی در کشور گفت: در حال حاضر دانشگاه ها بدون نیاز جامعه دانشجو می‌گیرند و این وضعیت و نبود ارتباط دانشگاه ها و صنعت نیز یکی دیگر از عوامل ایجاد این افت علمی در کشور است.

رجالی با بیان اینکه در کشور تنها با افت ریاضی مواجه نیستیم و افت علمی مطرح است، اظهار کرد: به طور کلی با یک افت علمی مواجه هستیم. توجه به مدرک گرایی و موارد ظاهری که به صورت مقاله نویسی نه تحقیق صحیح در کشور در حال افزایش است، آفتی برای علم محسوب می شود.

این استاد ریاضی در پاسخ به این پرسش که علم ریاضی در کشور به چه چیزی نیاز دارد، خاطرنشان کرد: ریاضی پایه و اساس رشته های مختلف است و در کشور به آموزش صحیح نیاز دارد.

نظارت بر کیفیت آموزش بیشتر شود

وی به برخی برنامه های اجرا شده در آموزش و پرورش مانند برنامه ۶-۳-۳ اشاره کرد و گفت: این برنامه بدون آمادگی لازم و بدون در نظر گرفتن زیرساخت های مناسب در کشور اجرا شد که اصلا صحیح نیست. کلاس های ششم یکباره بدون آمادگی برای تربیت معلم این دوره، بدون کتاب درسی مناسب و حتی مکان مناسب برای کلاس در برخی مدارس اجرا شد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: این بی برنامگی ها و نبود آمادگی ها و از سوی دیگر وجود آزمون های خاص برای مدارس خاص و اینکه دانش آموزان از اول دبستان برای کنکور در حال تست زنی هستند، باعث شده آموزش ریاضی و علوم بسیار ضعیف باشد.

به گفته رجالی آموزش و پرورش نباید بدون آمادگی مسئولیت های خود را گسترش دهد، بلکه توصیه این است که کلاس اول تا ۱۲ با برنامه استاندارد تدوین شود، کتاب ها سلیقه ای نباشد و معلمان از نظر مادی و علمی تامین شوند، ضمن اینکه نظارت بر کیفیت آموزش بیش از پیش شود.

 ضرورت ترویج ریاضیات در جامعه امروز

همچنین علی اصغر رضایی- مدیر گروه دانشکده ریاضی دانشگاه کاشان به ایسنا گفت: آمارها از کاهش علاقه دانش آموزان و خانواده‌ها به رشته ریاضی خبر می دهد که ترویج ریاضیات می‌تواند زیربنایی برای کمک به حال ریاضیات کشور باشد.

وی با بیان اینکه متاسفانه در سال های اخیر به دلیل کاهش علاقه مندی دانش آموزان و خانواده ها به ریاضیات، استقبال از این رشته در دبیرستان ها کاهش پیدا کرده است، گفت: به عنوان یک استاد ریاضی معتقدم اگر در تمام شاخه‌ها در بزرگسالان خوب عمل کنیم، اما در پایه ضعیف باشیم، امکان اصلاح وجود ندارد و جایگزینی نخواهیم داشت.

این استاد دانشگاه افزود: ریاضیات در کشور ما به دلایل مختلف در سال های اخیر حال خوبی ندارد و رشته ریاضی در دبیرستان ها در حال خالی شدن است. متأسفانه اقبال بیشتر به سمت رشته های تجربی است و خانواده ها و دانش آموزان به دنبال پزشک شدن هستند که این موضوع سبب شده از رشته های پایه و ریاضی غافل شویم.

به گفته رضایی، اگرچه تحصیل در رشته های تجربی بسیار ارزشمند است، اما رشته های علوم پایه و فنی اساس سازندگی کشور را ایجاد می کنند و این عدم توازن در آینده کشور را با مشکل مواجه می سازد که باید برای آن فکری کرد. رشته های تجربی و پزشکی برای کمک به رفع مشکلات کشور نقش دارند و برای سازندگی کشور، رشته های علوم پایه مهم تر هستند.

این دکتری هندسه با بیان اینکه توجه به ترویج ریاضیات راهکاری برای علاقه مندتر کردن افراد به رشته ریاضی است، خاطرنشان کرد: علم به پژوهش و ترویج به صورت همزمان نیاز دارد و تمام مجلات، بخش علمی پژوهشی و علمی ترویجی را توأمان دارند. در قسمت ترویج ریاضیات باید قدمی برداریم از این رو این کمیته در دانشگاه کاشان تشکیل شد.

این استاد ریاضی بر ضرورت ترویج ریاضیات در جامعه امروز تأکید کرد و گفت: در المپیادهای علمی که در قدیم در کشور برگزار می شد، افراد علاقه مندتر می شدند، اما باید با ترویج، همه را به ریاضیات علاقه مند کنیم.

به گفته این دکتری هندسه هر مسئله ای که صورت آن درست باشد، حتما راه حل خواهد داشت و اگر کسی با ریاضیات دم‌خور باشد، در زندگی، نگاه حل کننده پیدا خواهد کرد و تأثیر مثبت این نگاه موجب موفقیت در تمام امور زندگی فرد خواهد شد.

ریاضیات به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخه‌های دانش می‌تواند در علمی‌سازی فرآیندهای مختلف و به تبع آن توسعه یافتگی کشور نقش پررنگی داشته باشد. از صحبت‌های اساتید ریاضی می‌توان دریافت که حال ریاضیات کشور خوب نیست و با تدوین برنامه های نظام مند باید فکری برای این موضوع کرد.

انتهای پیام