پنجمین ماه سال و روز هفتم هر ماه، امرداد نام دارد. ایرانیان باستان، در هفتمین روزِ ماهِ امرداد با برگزاری جشن امردادگان به ستایش امشاسپندِ نگهبان گیاهان می‌پرداختند و دهمین روز آن نیز، جشنی برای چله تابستان می‌گرفتند. یک مدرس دانشگاه، ضمن بیان توضیحاتی پیرامون این جشن‌ها، درباره کلمه "امرداد"، تفاوت آن با "مرداد"، معنی و روند تغییر آن سخن گفت.

صدرالدین طاهری در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا-منطقه اصفهان اظهار کرد: در زبان‌های هند و اروپایی و ازجمله زبان پارسی باستان، حرف «اَ» علامت نفی است؛ در زبان انگلیسی نیز می‌گوییم «نرمال» و خلاف آن «آنرمال» می‌شود. بعدها در زبان پارسی، حرف «ن» جای آ را گرفت و برای منفی شدن به‌کار رفت، به‌این‌ترتیب نفی کلمه‌ای مثل «می‌شود» به شکل «نمی‌شود» ضبط شد. پس «مرداد»، به معنی مرگ است و وقتی علامت «اَ» در ابتدای آن می‌آید نفی مرگ و به معنی بی‌مرگی و جاودانگی است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر اصفهان افزود: «امرداد» یکی از فروزه‌های ایزدی یعنی یکی از هفت نام بزرگ و از صفات خداوند است؛ به‌عبارت‌دیگر یکی از شش امشاسپند و نماد بی‌مرگی و جاودانگی و نگهبان گیاهان است که هفتمین روز از ماه و ماه پنجم سال به نام این امشاسپند نامیده شده است. 

وی با بیان اینکه کلمه مرداد صحیح نیست، تصریح کرد:  «امرداد» به معنی بی‌مرگی و مرداد، به معنی مرگ است و چون امرداد یکی از صفات خداوند بزرگ است، مسلماً نمی‌تواند به‌صورت مرگ به‌کار رود و واژۀ صحیح آن همان امرداد یعنی بی‌مرگی است. با گذشت زمان، کم‌کم علامت نفی «اَ» فراموش شد و این کلمه به اشتباه به‌صورت «مرداد» تلفظ شد، درحالی‌که واژۀ صحیح آن «امرداد» است. 

طاهری با اشاره به جشن امردادگان ادامه داد: مانند همه ماه‌های دیگر، وقتی اسم روز و اسم ماه با هم یکسان شده و تلاقی پیدا می‌کنند آن روز، جشن ماهانه برگزار می‌شود؛ یعنی هفتم مرداد که امرداد نام دارد و ماه پنجم هم نامش مرداد است، جشن امردادگان برگزار می‌شود. امرداد، امشاسپند نگهبان گیاهان بوده است و بی‌مرگی هم ارتباط ویژه‌ای با آن موضوع دارد، چرا که ما سرسبزی و بی‌مرگی را در رابطه با گیاهان می‌بینیم و حتی بعضی از گیاهان مثل گیاه سرو که خزان ندارد را نماد جاودانگی می‌دانیم؛ از این نظر، امردادگان، جشنی است که برای بزرگداشت زندگی گیاهی و پوشش گیاهی کره زمین برگزار می‌شده. مردم در این روز به باغ‌ها و پردیس‌ها و کشتزارها می‌رفتند و در آنجا خدا را نیایش کرده و سفره‌ای از میوه‌های مختلف تابستان گسترانیده و آیین امردادگان را برپا می‌کردند. 

استادیار دانشگاه هنر اصفهان تأکید کرد: نمی‌توان جشن امردادگان را جشنی زرتشتی دانست، چرا که تعداد زیادی از داشته‌های فرهنگی ما پیش از زرتشت هم در فلات ایران رواج داشتند و به باورهای اسطوره‌ای مردمان فلات ایران بازمی‌گردند و آن‌ها جشن‌هایی نیستند  که مخصوص دین خاصی باشد بلکه جشن‌های ایرانی هستند که با محیط‌ زیست و طبیعت پیوند دارند و پشت آن‌ها هم اندیشه‌های عمیق فلسفی وجود دارد. حفاظت از محیط‌ زیست برای آلوده نکردن زمین ازجمله نیایش‌هایی است که در این جشن‌های اسطوره‌ای خوانده می‌شد.

طاهری هم‌چنین به جشن چله تابستان که در روز دهم مردادماه برگزار می‌شود اشاره کرد و گفت: پارسیان به‌جز جشن‌های ماهانه، تعدادی جشن‌های فصلی هم داشته‌اند که به آن‌ها «گاهنبار» گفته می‌شود. این گاهانبارها شش عدد هستند چرا که اهورمزدا در شش نوبت، پیش نمونۀ شش پدیدۀ اصلی آفرینشِ مادی را خلق کرده است. گاهنبارها در موعدهای مختلفی از سال برگزار می‌شدند و بیشتر به یادآوری چرخش فصول و تغییر اقلیم و دما و وضعیت آب و هوایی برمی‌گردند ولی در دوره اسلامی که ریشه‌های کهن این جشن ها فراموش شده بود کم‌کم به شکل جشن‌های زراعی درآمدند که توسط کشاورزان برگزار می‌شد. آنها باتوجه به زمانی که محصول را برداشت می‌کردند و یا براساس زمان دوره آب دادن محصول و مواردی این‌چنین، جشن‌هایی برای خود می‌گرفتند و جشن چله تابستان هم بازمانده از همین جشن‌های کشاورزی است که در ایران برگزار می‌شد. 

وی خاطر نشان کرد: درواقع دهم مردادماه، چهلمين روز از فصل تابستان است که ايرانيان اين روز را جشن می‌گرفتند و آن را جشن چله تابستان يا چله تموز می‌ناميدند. تموز نیز در تقویم کهن ایرانی گرم‌ترین ماه سال است.