دیاکونف نوشته است: «مردم ثروتمند، پوست یوزپلنگ و مردم مستمند پوست گوسفند به کار می‌بردند و این رسم در بین مادها و دیگر قبایل اتحادیه مادها، افکندن پوست گوسفند بر شانه که تا امروز نیز در میان شبانان کوهستان آذربایجان محفوظ مانده است».
به گزارش ایسنا- منطقه خراسان، در نقوش آشوری «مادها» را با پای‌افزار ساق بلند و بنددار ساخته‌اند و با آن‌چه در تخت جمشید برای مردان موسوم به ماد ساخته شده به کلی متفاوت است. پا افزار مادها در تخت‌جمشید مناسب سرزمین‌های دشتی و هموار است ولی در نقوش آشوری با ساق‌های بلند و بندهای فراوانش مناسب مناطق کوهستانی، سرزمین‌های برفی و سنگلاخی به تصویر کشیده شده است.
ساق‌های این پای‌افزار بر حسب نقوش آشوری اغلب تا بالاتر از زانوها و در زیر دامن پیراهن است و گاه کوتاه و تا زیر زانو نیز می‌آید که شبیه به این پا افزار را در «تپه حسنلو» به صورت ظروف سفالی و تزئینی یافته‌اند.
از روی نقوش آشوری که مادها را با پای‌افزارهای ساق بلند، پیراهن‌های آستین کوتاه، پیراهن‌هایی با دامن‌هایی که به زانو می‌رسد که دهانه پای‌افزارشان در زیر آن گم است به تصویر کشیده‌اند، نمی‌توان پی‌برد که مادها از چه شلواری استفاده می‌کرده‌اند، مگر با توسل به شلوار مادی تخت‌جمشید و رجوع به شلوار آشوری‌ها که آن را در داخل پای‌افزار نیمه ساق بلند خود می‌کرده‌اند می‌شود احتمال داد که آشوری‌ها شلواری منقوش، تنگ و چسبان داشته‌اند.
مُهری که احتمالا از زمان مادها به جا مانده است، مردی را سوار بر اسب (در حال شکار شیر) نشان می‌دهد که شلواری پرچین به پا دارد. در مُهر دیگر که به پارسی‌ها نسبت داده شده است مردی را (در حال شکار گراز) نشان می‌دهد که شلواری از همان نوع را به پا دارد.
مادها جزو اولین قوم‌های ایرانی بوده‌اند که پرورش اسب برای آنها از اهمیت خاصی برخوردار بوده است به همین دلیل شلوار بلند چرمی و کفش بنددار با نوک برجسته که از آثار باقی مانده است نشان می‌دهد که آنها دقت خود را بیشتر روی سوار کاری می‌گذاشته‌اند که این شلوارهای تنگ از جنس چرم بوده است.
نقوش تخت‌جمشید اندیشه چرمی بودن پوشاک را بیدار می‌کند، زیرا چنان صاف و بدون چروک ساخته شده است که پارچه بودن جنس پوشاک به ذهن راه نمی‌یابد. به هر جهت نمی‌توان پذیرفت که پوشاک معمول مادها چه آن زمان که فرمانروا در جنگ بوده‌اند و چه زمانی که تابع پارسی‌ها بوده‌اند چرمی بوده است.
چرا که پوشاک اگر برای جنگ است باید تاب‌آور باشد و اگر برای مواقع صلح است به فرض چرمی بودن باید حداکثر نرمش و انعطاف‌پذیری را دارا باشد تا در تمام مناطق با آب‌وهوای مختلف مناسب باشد.
آن چه که در شلوار مادها باید مورد توجه قرار گیرد، به فرض چرمین بودن یا نبودن وضعیت دمپای این شلوارها است که در همه نقوش تخت‌جمشید برای مادها آن را چنان ساخته‌اند که به نظر می‌رسد رکابی دارد که پای‌افزار را احاطه کرده است تا شلوار زمان سوارکاری بالا نرود.
علاوه بر شناسایی لباس ماده‌ها، زیورآلات و تزئینات آنها هم مورد توجه بوده است مانند حلقه‌های گردن، دستبند‌ها و گوشواره‌های مادها که نمونه آنها را در تخت‌جمشید می‌توان دید.
یک از جالب‌ترین تزئینات این دوره زنگوله‌های زینتی را شامل می‌شود، البته هیچ مدرکی از جمله نقوش سنگی، مهرُ و یا نوشته‌های مورخان در رابطه با استفاده مردم ماد از این زنگوله‌ها وجود ندارد اما در حفاری‌ها زنگوله‌هایی یافت شده است.
در کتاب مارلیک که در مورد زنگوله‌های یافته شده از طریق حفاری در «چراغعلی تپه» مطلبی وجود دارد با این مضمون که «زنگوله‌های مفرغی (اغلب به شکل انار است) بیشتر در آرامگاه‌ها کشف شده است که ظاهرا زنگوله‌های کوچک طلا در طرف داخل و پایین دامن لباس یا در نزدیک لبه شلوار یا در محل‌های دیگر لباس بانوان می‌دوخته‌اند و هنگام راه رفتن صدای آهسته آنها بر تجمل و زینت صاحب لباس می‌افزوده است».
یادداشت از سما سادات علوی مقدم؛ ایسنا- منطقه خراسان
منابع:
پوشاک هخامنش‌ها و مادی‌ها در تخت‌جمشید؛ جلیل ضیاءپور
پوشاک ایرانیان از 14 قرن پیش تا آغاز دوره شاهنشاهی پهلوی؛ جلیل ضیاءپور