در سال جاری مشکلات کیفیت آب شرب سنندج و وضعیت سد وحدت که منبع اصلی تامین کننده آب شرب این شهرستان است توسط مقامات استان به صورت علنی، اعلام و در پی آن وعده هایی از جمله جابه جایی انتقال آب سد آزاد برای حل و رفع این امر داده شد.

ویدیوهای منتشر شده در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی سنندج در خصوص آلودگی و غیر قابل شرب بودن آب و از طرفی نتیجه بخش نبودن اقدامات صورت گرفته توسط مسئولان موجی از نگرانی را بین مردم سنندج ایجاد کرد تا جایی که کمپینی چند هزار نفره از سوی مردم برای مطالبه گری در این زمینه تشکیل شد.

بر همین اساس خبرگزاری ایسنا با توجه به رسالت رسانه ای خود و به عنوان نماینده افکار عمومی میزگردی را با حضور مازیار سهراب نژاد، رییس اداره آب و فاضلاب شهرستان سنندج،محمد فرهاد، معاون بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آبفا کردستان،دکتر یوسفی رییس مرکز بهداشت شهرستان سنندج و حبیب محمدی، عضو کمیته علمی آب در دانشگاه کردستان برای شفاف سازی این موضوع برگزار کرده و مشروح آن متن زیر آمده است.

 مردم سنندج آب را با خاطری آسوده بنوشند

مازیار سهراب نژاد، رییس اداره آب و فاضلاب شهرستان سنندج در میزگرد بررسی کیفیت آب شرب سنندج اظهار کرد: سد قشلاق منبع تامین آب شرب سنندج است و از گذشته تا کنون ارقام ارائه شده از پارامترهای علمی و داده های پایش مخازن و تصفیه خانه، گویای این مسئله است که هیچ گونه آلودگی شیمیایی در آب شرب سنندج مشاهده نشده است.

وی با بیان اینکه وضعیت تصفیه خانه سنندج متعارف و برای حذف کدورت و پارامتر اولیه آب است، افزود: با توجه به تغییرات فصلی و نوسانات، ورودی آب خام به تصفیه خانه بسیار متغیر است؛ این موارد طی مدت اخیر از سوی اداره آب و فاضلاب استان به صورت متعدد اعلام شده که در نتیجه با ورود استاندار کردستان و تعیین مشاوری برای پایش و پیگیری این مسئله و تهیه گزارشی از سد تا مصرف کننده ارائه و در پی آن اعلام شد که تصفیه خانه سنندج باید ارتقا یابد.

رییس اداره آب و فاضلاب شهرستان سنندج، طعم و بو را از پارامترهای ثانویه آب که ارتباطی با آلودگی آب و پارامترهای اولیه میکروبی ندارند ذکر و بیان کرد: این پارامترها به صورت روزانه و مداوم با نظارت مرکز بهداشت پیمایش می شود و خوشبختانه طی سالیان گذشته هیچ موردی مبنی بر گزارش آلودگی آب ارائه نشده است، اما طعم و بو که جزء پارامترهای ثانویه آب است در تصفیه خانه های متعارف قابل حذف نیست و توام با شرایط جوی که وابسته به سیستم آب خام است تغییراتی دارد.

وی ادامه داد: در این راستا یکسری اقدامات انجام شد، از جمله اینکه سامانه اوزون زنی تصفیه خانه شماره یک سنندج مورد بهره برداری قرار گرفت و طعم و بو در آب خام را تا حد قابل قبولی کاهش داده است، همچنین در بحث پایش کلر زنی و کدورت نیز حداقل روزانه ۲۵ نمونه خروجی از سطح مخازن تهیه و بر اساس استانداردهای تعریف شده کنترل می شود.

سهراب نژاد، با بیان اینکه استاندارد جدید میزان کدورت آب ۴ است و اکنون این عدد در تصفیه خانه سنندج زیر نیم است اعلام کرد: طعم و بوی بد آب سنندج سال های گذشته هم وجود داشته اما در دو سه سال اخیر بیشتر شده و این مربوط به تواتر آب است که به مخزن اصلی آب سد وحدت برمی گردد.

وی تصریح کرد: آب سد وحدت سالیان گذشته می بایست حفاظت و نگهداری می شد که این اتفاق نیافتاده است و اکنون بر اثر عواملی از جمله ورود مستقیم و غیر مستقیم سموم و کودهای کشاورزی زمین های اطراف سد، ورود فاضلاب روستای سراب قامیش و ورود فضولات حیوانی  آلوده شده است.

به گفته رییس اداره آب و فاضلاب شهرستان سنندج، طی پایش میدانی که به دستور دادستان سنندج صورت گرفته مشخص شده است که در برخی مناطق و روستاها ماهانه ۴۵ تن فضولات حیوانی که آلودگی بسیار بیشتری از فضولات انسانی به وجود می آورد، به صورت مستقیم و غیر مستقیم از طریق رودخانه ها وارد سد وحدت می شود.

وی تاکید کرد: طبق سند راهبردی حفظ و صیانت از آب، شرح وظایف همه وزارت خانه ها مشخص است و هر کدام باید طبق دستور به وظایف خود عمل کنند که این امر متاسفانه در کردستان به طور کامل انجام نشده و نتیجه آن منجر به وضعیت نا مطلوب سد وحدت سنندج شده است، این در حالی است که اگر روند به همین منوال ادامه یابد، ماباقی سدهای استان نیز به همین سرنوشت دچار خواهند شد.

رشد جلبک ژئوسمی، عامل اصلی طعم و بوی آب سنندج است

محمد فرهاد، معاون بهره‌برداری و توسعه آب شرکت آبفا کردستان، در ادامه این میزگرد، عامل اصلی طعم و بوی آب شهر سنندج را جلبک هایی به نام ژئوسمی ذکر و اظهار کرد که این جلبک ها طعم خاک و ماهی به آب می دهند و این ناشی از گندزدایی از سد وحدت است که به دلیل ورود پساب های فاضلاب خانگی، کشاورزی، آبزی پروری و فضولات حیوانی طی سالیان سال اتفاق افتاده است.

وی با بیان اینکه اکثر سدهای کشور اکنون دچار تغذیه گرایی هستند و این امر فقط مختص به استان کردستان نیست افزود: نکته قابل اهمیت در این زمینه مدیریت سدها است؛ طبق سند راهبردی بهبود کیفیت آب شرب، باید تمام دستگاه های متولی به حفظ، حراست و بهبود کیفیت آب کمک کنند.

معاون بهره برداری و توسعه شرکت آبفا کردستان، عدم وجود برج آبگیر در سد وحدت را عامل تشدید کننده بی کیفتی آب سد وحدت ذکر و بیان کرد: در طراحی سد وحدت این موضوع لحاظ نشده است و آب از دریچه سد به رودخانه ساتیله وارد و از پل شیخ به سمت تصفیه خانه پمپاژ می شود.

وی ادامه داد: به دلیل کدورت های ناشی از بارندگی های فصل بهاره و زمستانه، مهندسی مجددی برای سد وحدت صورت گرفت که طی آن تونلی ۲۵ متری تراز سد برای آبگیری طراحی شد.

به گفته فرهاد، سد از سه لایه بالا، پایین و وسط تشکیل می شود، لایه بالایی در معرض نور خورشید بوده و جلبک در آن رشد می کند و بیشترین مشکل مربوط به این قسمت است، لایه وسط بهترین لایه بوده و از آن برداشت می شود و تونل ثابت آبگیری محسوب می شود و لایه پایینی هم بی کیفیت و سپتیک است؛ کیفیت آب سد وحدت تا زمانیکه تغذیه گرایی نداشت بدون مشکل بود و لایه اول در فصل پاییز و با کاهش ارتفاع سد به درب تونل می آمد، اما اکنون به دلیل تغذیه گرایی دچار مشکل شده و لایه اول به در تونل رسیده و جلبک ها وارد تصفیه خانه می شود.

وی واگردانی پاییزه و بهاره را از دیگر عوامل تشدید این قضیه عنوان کرد و گفت: توام با تغییر دمای هوا لایه های بالا و پایین جابه جا می شوند و این امر سد را به هم می زند و موجب می شود که جلبک ها وارد تونل شده و به تصفیه خانه برسد.

معاون بهره برداری آبفا استان کردستان، با بیان اینکه سنندج دارای دو تصفیه خانه شماره یک و دو است، ادامه داد: تصفیه خانه شماره یک در سال ۶۲ و تصفیه خانه شماره دو در سال ۹۲ با استناد به تغذیه گرا نبودن سد طراحی شده و ایجاد مشکل طعم و بوی امروزی برای آن پیش بینی نشده است، اکنون با وجود این مشکل و مشاوره هایی که در این راستا صورت گرفته راهکارهای اقداماتی برای حل این معضل ارائه شده است.

وی افزود: مشکلات این حوزه به دو بخش سد و تصفیه خانه تقسیم می شود؛ در حوزه سد که دستگاه های متولی و وظایف آن مشخص شده اند یکی از مهم ترین عوامل آلودگی آب فضولات حیوانی و سموم کشاورزی است که باید کنترل شود و میزان تغذیه گرایی سد کاهش یابد.

فرهاد، بیان کرد: در تصفیه خانه هم در رابطه با حذف طعم و بو، اوزون زنی بهترین گزینه است که در واقع تصفیه خانه شماره دو با یک میلیارد تومان هزینه به ظرفیت نهایی خود رسیده و با توان ۱۲ کیلوگرم بر ساعت اوزون زنی می کند.

 وی اقدام بعدی در این زمینه را استفاده از پرمنگنات پتاسیم و کربن فعال در تصفیه خانه شماره یک به دلیل عدم وجود ظرفیت اوزون زنی طی سال گذشته  اعلام کرد و افزود: امسال نیز سیستم اوزون زنی با ظرفیت ۹ کیلوگرم در این تصفیه خانه به مدار بهره برداری رسید.

معاون بهره برداری آبفا استان کردستان،با تاکید بر اینکه بزرگترین مشکل حذف طعم و بوی آب شرب سنندج مربوط به تصفیه خانه هاست، عنوان کرد: برخی از کارشناسان در این زمینه بحث مخازن و شبکه توزیع را مطرح می کنند در صورتی که آب از سرچشمه دچار مشکل است و طی دو سال اخیر نیز مخازن و شبکه توزیع در سنندج تخلیه و شستشو داده می شود.

وی در رابطه با نامه ای که از طرف مرکز بهداشت سنندج در رابطه با کلرزنی غیر استاندارد به آبفا ارسال شده بود افزود: اکنون در تصفیه خانه سنندج گندزدایی آب به وسیله اوزون زنی صورت می گیرد و به هیچ عنوان از کلرزنی استفاده نمی شود، پایش روزانه برای کلر مازاد در تمامی شهرستان ها صورت می گیرد و این می تواند تغییراتی داشته باشد.

به گفته فرهاد، طبق استانداردها میزان کلر آب باید بین ۲/۰ الی ۸/۰دهم باشد که این مقدار بستگی به کم و زیاد شدن حجم آب، تغییر سیستم کلر زنی و یا وضعیت شبکه دارد و اکنون این عدد در سنندج در حد یک الی یک و نیم است و این مشکل ساز نیست.

اثر بخشی اقدامات برای بهبود کیفیت آب شرب سنندج الزامی است

دکتر یوسفی رییس مرکز بهداشت شهرستان سنندج در ادامه این میزگرد گفت: آب سالم طبق استانداردتعریف مشخصی دارد وپارامترهای ان تعیین گردیده است  که برمبنای آن نباید در مصرف کوتاه مدت و دراز مدت تاثیری بر  سلامت مردم داشته باشد.همچنین علاوه بر سالم بودن از نظر میکروبی و شیمیایی بایستی فاقد هرگونه طعم و بو باشد.لذا هر آبی که دارای طعم و بو باشد حتی اگر از نظر میکروبی و شیمیایی سالم باشد، تمام آیتم های  استاندارد آب  را ندارد.

وی با اشاره به شرح وظایف علوم پزشکی به عنوان یک دستگاه ناظر و متولی در تصفیه آب افزود: کلرسنجی، نمونه گیری های میکروبی و شیمیایی، نظارت بر مکان های تامین و توزیع آب از مجموعه کارهای علوم پزشکی است.

رییس مرکز بهداشت سنندج در رابطه با نامه منتشر شده در خصوص کلرزنی آب در تصفیه خانه توضیح داد که این نامه در حد یک هشدار و در یک مقطع زمانی خاص صادر شده و همچنان به عنوان عضوی از مجموعه علوم پزشکی طبق روندی روتین، هر روز کلرسنجی انجام داده و میزان آن را گزارش می دهد و این کار را ادامه خواهد داد، چرا که در برابر سلامت مردم خود را مسئول می داند.

وی اعلام کرد: در ۹ ماهه امسال تا کنون در شهرستان سنندج ۲۹ هزار و ۹۲۳ مورد کلرسنجی انجام گرفته شده است.

به گفته یوسفی در راستای حذف طعم و بوی آب شرب سنندج، مجموعه اقدامات زیادی از سوی دستگاه های دولتی، دانشگاه ها و حتی کمپین های مردمی صورت گرفت، اما آنچه که برای مردم قابل اهمیت است اثر بخشی اقدامات است. اقدامات انجام شده برای جستجوی علت طعم و بو آب در سه محورسد، تصفیه خانه و بعد از تصفیه خانه مورد بررسی قرار گرفت، و از دلایل اصلی این امر وجود جلبک های سبزآبی اعلام شد، اما نکته قابل اهمیت  این است که آیا این نوع جلبک ها می توانند موادی را در آب ترشح کنند که سلامت مردم را به خطر بیندازد؟در این راستا و پس از پیگیری های زیاد امکان بررسی آزمایشگاهی این مورد فراهم شد.لازم به ذکر است در تماس با آزمایشگاههای معتبر سطح کشور هیچکدام چنین بررسی را در دستور کار نداشتند.

رییس مرکز بهداشت شهرستان سنندج، بیان کرد: در نهایت ۶ نمونه آب جهت بررسی آن گرفته شد: یک نمونه از سد قشلاق،یک نمونه از  ورودی آب خام تصفیه خانه،یک نمونه تصفیه شده بعد از فاز یک ،1 نمونه تصفیه شده بعد از فاز دو، یک نمونه از شبکه توزیع مربوط به فاز یک تصفیه خانه و یک نمونه تصفیه شده بعد از فاز دو تصفیه خانه انجام و به آزمایشگاه دانشگاه کردستان ارسال شد که هنوز نتایج آن اعلام نشده است.

وی با تاکید بر اینکه آب شرب نباید طعم و بو داشته باشد، اعلام کرد: امسال تا کنون در سنندج۱۹۸۱ نمونه میکروبی و شیمیایی از آب شرب  شهر سنندج گرفته شده که نتیجه بدون مشکل بوده است.

یوسفی با بیان اینکه بنا به درخواست مردم ۱۲ چشمه در اطراف سنندج مورد بررسی قرار گرفته که هیچ مشکلی از نظر میکروبی در آن ها مشاهده نشده است اعلام کرد: مصرف آب چشمه به هیچ عنوان توصیه نمی شود چرا که هیچ نظارتی بر آنها صورت نمی گیرد و ممکن است در روزهای بعد از نمونه گیری آلودگی وجود داشته باشد، از طرفی استفاده از آب مانده چشمه ها طی چند روز، ممکن است خود دچار آلودگی  ثانویه شود.

دستگاه های متولی مصوبات کمیته ایمنی آب در کردستان را اجرایی کنند

رییس مرکز بهداشت شهرستان سنندج با تاکید بر اینکه مصوبات کمیته ایمنی آب در کردستان باید انجام شود تا به راهکار واحدی برای رفع مشکلات در آینده برسیم عنوان کرد: فرهنگسازی در سازمان های دولتی و مردمی، شستشوی مخازن هر سال دو بار بر اساس استاندارد، به روز رسانی و ارتقاء تصفیه خانه، جلوگیری از ورود فاضلاب روستاها  به سد، استانداردسازی میزان شیرهای تخلیه که باید به ازای هر پنج کیلومتر یک شیر تخلیه وجود داشته باشد از جمله مهمترین راهکارها در راستای رفع مشکلات آب شرب سنندج است.

وی  در مورد  فروش آب تصفیه شده در یکی از میدان های شهر سنندج  خاطرنشان کرد: طبق قانون فروش آب باید دارای مجوز اداره آب و فاضلاب باشد که همچنین مجوزی تاکنون برای هیچ واحدی صادر نشده است.

مدیریت فیزیکی سدها در کردستان بسیار ضعیف است

حبیب محمدی، عضو کمیته علمی آب در دانشگاه کردستان در ادامه این میزگرد با بیان اینکه مشکلات آب شرب سنندج در سه بخش حوزه آبریز و سد، تصفیه خانه و شبکه توزیع باید بررسی شود اظهار کرد: ریشه یابی مشکلات مهم است و ما باید از سرشاخه ها شروع کنیم چرا که بسیاری از مشکلات از سرشاخه ها نشات می گیرد و بسیاری از مواد مغذی و آلاینده ها که موجب آلودگی آب سد و تغذیه گرا شدن آن می شود در حوزه سرشاخه و آبریز قرار دارد که ناشی از فاضلاب انسانی و دامی و صنعتی و کشاورزی است.

 وی با تاکید بر اینکه مشکل آب شرب قبل از هر چیزی در سنندج مشکل بین سازمانی است افزود: اگرچه تلاش ها و اقدامات زیادی طبق استانداردها، آب شرب آبی سالم و گوارا است در حالی که آب شرب سنندج دچار مشکلات جدی است.

این استاد دانشگاه بیان کرد: سدهای ایران در معرض فراغنی شدن قرار دارند؛ متاسفانه باور غلطی که در گذشته وجود داشت این بود که هرچیزی که وارد رودخانه ها شود، آب آن را با خود برده و تصفیه می کند، اما اکنون این باور مشکلات زیای به وجود آورد است.

وی با اعلام اینکه در حوزه مدیریت فیزیکی سدها در کردستان بسیار ضعیف عمل کرده ایم ادامه داد: سد داریان که تازه آبگیری شده است در حال تبدیل شدن به یوتروف بوده و سد گاران نیز دارای بلوم جلبکی است.

به گفته محمدی، بحث آب شرب یک امر امنیتی و در اولویت تامین است و با ادامه این روند مدیریتی در آینده مجبوریم بسیاری از آب سدها را به آب شرب استان اختصاص دهیم، و این در حالی است که حساسیت به منابع تامین آب باید از ۲۰ سال پیش توسط مسئولان ایجاد می شد به طور مثال آب سد گاوشان را که تمیزترین آب استان است نباید به کشاورزی اختصاص یابد.

وی تصریح کرد: شرایط کنونی آب سد قشلاق برای مصرف شرب خارج از استفاده بوده و داده های آن نگران کننده است و جزو سدهای پیر و یوتروف محسوب می شود؛ طی سه سال اخیر به واسطه مدیریت ضعیفی که در حوزه سد داشته ایم این روند تشدید شده است.

این استاد دانشگاه بیان کرد: در حال حاضر هیچ گونه اقدامی که برای مدیریت یک سد لازم است در سد قشلاق سنندج مشاهده نمی شود و این سد هیچی حریم و امنیتی ندارد و پیامد آن رشد شدید جلبک است، در بررسی های انجام شده تراکم سد طی سال گذشته از ۷ هزار تا ۲۱ هزار سی سی بوده این میزان امسال به ۳۰ هزار سی سی رسیده که نگران کننده است و نشان می دهد که سد مغذی بوده و بار جلبکی بسیار بالایی دارد.

وی افزود: در یک مقطع زمانی متاسفانه با باور اشتباه تری مطرح شد که ماهی های موجود در سد آلودگی ایجاد می کند، در حالی که ماهی های رهاسازی شده در سد قشلاق کاملا مطالعه شده و بر اساس توان اکولوژیک دریاچه است، سد بر روی رودخانه تشکیل می شود و ماهی رودخانه ها هم اکثرا قدرت تغذیه جلبکی ندارند، بر همین اساس باید ماهی های جلبک خوار در سد رهاسازی شود که متاسفانه ۳ سال است به واسطه سیاست های وزرات نیرو اجازه رهاسازی شدن این ماهی ها را در سد قشلاق نداده اند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ورود مواد مغذی به سد موجب رشد جلبک شده و لایه بندی حرارتی نیز سه لایه بالایی، میانی و پایینی در سد ایجاد کرده است افزود: در قسمت پایینی لجن و مواد آلی جمع و اکسیژن کم می شود و به مرز صفر می رسد که نشان از شرایط بحرانی سد دارد و پیامد آن تولید گاز متان است که در طعم و بو موثر بوده و می تواند تولید آلودگی کند.

وی ادامه داد: در تصفیه خانه راه هایی برای حذف فیزیکی وجود دارد از جمله اینکه استفاده از اوزون بهتر از کلر است و کربن فعال به حذف طعم و بو کمک می کند، تصفیه خانه شهر سنندج با توجه به سدی که در بالادست آن قرار گرفته با تمام تصفیه خانه های کشور متفاوت است و بر همین اساس باید با تمام توان در این تصفیه خانه کار انجام شود مگر اینکه سد قشلاق جایگزین شود.

محمدی، دلیل اصلی انتقاد زیاد از اداره آب و فاضلاب را ناآگاهی مردم از وضعیت سدها ذکر کرد و گفت: اداره آبفا باید مشکلات را بیشتر بیان کند و در صدد جذب اعتبار بیشتری باشد، همچنین وزارت نیرو باید به وضعیت آب شرب که اهمیت بیشتری دارد توجه ویژه داشته باشد.

به عقیده وی انتقال آب سد آزاد که در دست اقدام است باید از ابتدا به گونه ای مدیریت شود که به سرنوشت سد قشلاق دچار نشود.

این استاد دانشگاه در رابطه با شبکه توزیع آب شرب بیان کرد: جایگزینی لوله های فلزی، شستشوی منظم مخازن، حفاظت فیزیکی، فلاشینگ سد قشلاق و استفاده از ماهی های جلبک خوار، انجام کار فرهنگی و برگزاری جلسات توجیهی برای دهیاری ها را از جمله راهکارهای موثر و ضرورری در این حوزه است.

وی خاطرنشان کرد: سال گذشته مطالعات جامعی در راستای بررسی مشکلات آب شرب سنندج انجام شده که متاسفانه کامل نیست، چرا که مطالعه جامع باید از سرشاخه شروع شده و سهم هر کدام از آلودگی ها را مشخص کند و از رواناب های بهار میزان آلودگی را در سرشاخه خه ها سنجش کند و برنامه ای برای حذف آن ها ارائه دهد.

انتهای پیام