وضعیت نامطلوب آلودگی نصف جهان، تا جایی پیش رفته که مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در نشست اخیر خود، ناامیدی خود را از وضع موجود اعلام کرد و گفت «با این مدل حرکت و امکانات نمی‌توانیم جلوی افزایش آلایندگی هوا را بگیریم و در خوشبینانه ترین حالت می توانیم شرایط فعلی را حفظ کنیم، اما نمی توانیم امیدی به بهبود وضعیت هوا داشته باشیم و به سمت هوای پاک حرکت کنیم».

به اعتقاد ایرج حشمتی، عوامل انسان ساختی بر بحران های زیست محیطی تاثیر می گذارد که توسعه ناپایدار صنایع، وضعیت استقرار واحدهای آجر، سنگبری، شهرک های صنعتی، حمل و نقل و ترافیک و کاربری زمین از این دسته هستند.

به گزارش ایسنا، اگرچه بسیاری، لقب «قطب صنعت کشور» را برای اصفهان افتخاری بزرگ می دانند، اما باید توجه داشت که تمرکز صنایع و شهرک های صنعتی به خصوص در شعاع ۵۰ کیلومتری این کلانشهر خود می تواند بر مشکل آلودگی این شهر دامن بزند.

بنابر آمارهای رسمی، وجود ۱۰ هزار واحد صنعتی، ۱۵ هزار واحد صنفی، ۷۰۰ معدن فعال و ۲ هزار واحد سنگبری و همچنین ۷۰ درصد تولید آهن و فولاد کشور، ۵۰ درصد تولید آجر کشور، رتبه دوم کشور در تولید فراورده های نفتی و تولید ۱۰ درصد برق کشور و ... در اصفهان می تواند دلیلی بر این ادعا باشد. به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست اصفهان، ۷۶ شهرک صنعتی در استان اصفهان مستقر هستند که حدود ۱۲ هزار هکتار وسعت دارند، همچنین ۶ شهرک صنعتی هنوز به بهره برداری نرسیده، درحالیکه این شهرک ها بیش از ۱۰ هزار قرارداد منعقده دارند که از این تعداد نزدیک به ۶۰ درصد به بهره برداری رسیده است.

بنا بر اطلاعات موجود، ۱۶ شهرک صنعتی داخل شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان هستند که ۷۸ درصد واحدهای صنعتی استان در ۱۶ شهرک صنعتی داخل شعاع هستند و تنها ۲۲ درصد واحدهای صنعتی خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری هستند، بنابراین تمرکز بسیار سنگینی در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان داریم.

به گفته حشمتی، میل به توسعه ۱۶ شهرک صنعتی داخل شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان زیاد است و توسعه نامتوازنی را به جای توسعه شهرک های صنعتی خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری دنبال می کنیم، به طوری که به دلیل استفاده از نیروی کار نزدیک به شهر اصفهان تمایل بیشتری به توسعه شهرک های صنعتی داخل شعاع ۵۰ کیلومتری وجود دارد.

اگرچه فعالان حوزه صنعت مشکل آلودگی هوا را به گردن نمی گیرند، اما براساس نتایج نهایی طرح منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق هوای شهر اصفهان که آذر ماه امسال از سوی دانشگاه صنعتی اصفهان منتشر شد، حداکثر ۳۷ درصد از آلایندگی هوای شهر اصفهان متوجه صنایع، ۵۳ درصد مربوط به حمل و نقل و ۷۰ درصد از سهم حمل و نقل نیز مربوط به اتوبوس ها و کامیون ها است.

باید توجه داشت فعالیت تمام این صنایع به انرژی بالایی نیاز دارد که این می تواند بر میزان آلایندگی اصفهان اضافه کند.

اگرچه مدیرعامل شرکت گاز استان اصفهان همواره بر تامین گاز صنایع تاکید دارد، اما با کاهش دما هوا و سرما، مدتی است که شاهد محدودیت تامین گاز صنایع استان هستیم، با این وجود مصطفی علوی می گوید: به غیر از سه کارخانه سیمان خارج از شهر اصفهان که مجوز استفاده از سوخت مایع را دریافت کرده اند، تمام صنایع اصفهان، از سوخت گاز استفاده می کنند و برای کنترل وضعیت موجود، در حال حاضر تعدادی از نیروگاه ها و کارخانجات سیمان و همچنین فولاد مبارکه با محدودیت تامین گاز مواجه هستند و در مجموع حدود ۱۳ میلیون مترمکعب کاهش مصرف گاز در بخش صنعت داریم.

مصطفی علوی درباره آلودگی هوای اصفهان و استفاده از سوخت مازوت، می‌گوید: هیچ صنعتی اجازه استفاده از سوخت مازوت را ندارد، به غیر از اینکه از سازمان محیط زیست مجوز دریافت کند و در حال حاضر سه کارخانه سیمان اردستان، سیمان نایین و سیمان سفید بنوید که خارج از محدوده اصفهان بزرگ قرار دارند، سوخت دوم آنها (مازوت) تامین شده اما اینکه مصرف دارند یا خیر، در اختیار شرکت گاز نیست و باید با محیط زیست هماهنگی این کار را انجام دهند.

او تاکید می کند که هم استانی ها نسبت به استفاده از سوخت مازوت در صنایع نگران نباشند، چراکه همه چیز تحت کنترل است و استفاده از هرگونه سوخت (سوخت دوم) در هر منطقه و صنعتی با نظارت محیط زیست خواهد بود و همچنین آلودگی فعلی شهر اصفهان ناشی از مصرف گاز طبیعی و همچنین شرایط جوی و پدیده اینورژن است.

از سوی دیگر مدیر شرکت پخش فراورده های نفتی منطقه اصفهان درباره سرنوشت مازوت تولیدی در اصفهان، می گوید روزانه حدود ۸ میلیون لیتر مازوت از اصفهان برای صادرات به بندرعباس ارسال می شود و باقی مانده که درصد اندکی است، برای مصارف جزء است و اکنون به غیر از سه کارخانه سیمان یاد شده، هیچ یک از صنایع استان اصفهان از سوخت مازوت استفاده نمی کنند. در حال حاضر مازوت تولیدی اصفهان صادر می شود.

البته مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان بر لزوم پایش مستمر اداره کل حفاظت محیط زیست بر صنایع آلاینده تاکید دارد و می گوید: حدود ۶۰۰ صنعت آلاینده در استان اصفهان شناسایی شده که ۴۲۰ صنعت در محدوده منطقه مرکزی اصفهان است و محیط زیست باید به صورت مستمر و شبانه روز آنها را پایش کند، اگرچه ظرفیت لازم را در اختیار ندارد و نیاز است اعتبارات ویژه ملی به این اداره کل تعلق گیرد تا بتواند متناسب با ماموریت های خود عمل کند.

به گفته شیشه فروش، کنترل تردد خودروهای فرسوده و فاقد معاینه فنی، اجازه ورود ندادن به خودروهای ناوگان حمل و نقل سنگین به محدوده شهرها و اعمال دقیق قوانین توسط پلیس راهور، توقف فعالیت کوره های آجر و گچ به مدت یک ماه، پایش ۲ هزار و ۱۵۷ واحد صنعتی در استان از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان و صدور ۶۴۷ اخطار، شناسایی و اخطار به ۴۲۳ واحد آلاینده در شعاع شهر اصفهان، پلمب ۵۲ واحدی که از سوخت های آلاینده استفاده می کردند و تعطیلی ۱۴ واحد تولید زغال از جمله اقدامات اضطراری از سوی کارگروه استانی شرایط اضطرار آلودگی هوای اصفهان است.

مشکل آلودگی هوای اصفهان را باید در سطح کشور حل کنیم

عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان با اعتقاد بر اینکه تمام بخش ها از جمله صنایع، وسایل نقلیه، مصرف گاز منازل و غیره در آلودگی هوای اصفهان نقش دارند و نباید بخش خاصی را متهم اصلی آلودگی بدانیم، به ایسنا، می گوید: از نظر علمی آلودگی هوا شامل ذرات معلق، منوکسید کربن، اکسید نیتروژن، اکسید گوگرد، هیدروکربن ­­های نسوخته و ... است.

حسین احمدی کیا با بیان اینکه صنایع در بخش ذرات معلق و اکسیدهای گوگرد، وسایل نقلیه در بخش اکسیدهای نیتروژن و منوکسیدکربن، مصرف گاز ساختمان ­ها و نیروگاه ­ها در بخش اکسیدهای نیتروژن سهم بیشتری دارند، تاکید می کند: در این میان نقش ذرات معلق در آلودگی هوای اصفهان بیشتر و خطرناکتر است و البته بیشتر تمرکز بر این بخش است، در حالی که اکسید نیتروژن و دیگر آلاینده ­ها نیز در اتمسفر به ذرات معلق و ازن تبدیل می شوند که در رده بعدی جزو آلودگی ها خطرناک هستند.

او با اشاره به عوامل ذرات معلق، توضیح می دهد: ذرات معلق، همانند گرد و غبار ذرات ریزی در هوا هستند که ابعاد متفاوتی دارند و در دو اندازه زیر ۲.۵ میکرون و همچنین زیر ۱۰ میکرون به عنوان معیار سنجیده می ­شوند. ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون از ریه­ ها عبور کرده و وارد جریان خون شده و موجب تنگی نفس و اختلال اکسیژن رسانی شده و حتی در نسوج نشست کرده، که برای انسان بسیار خطرناک است.

این فعال در حوزه پژوهش آلودگی هوا با بیان اینکه ذرات معلق می توانند ناشی از کانون­ های گرد و غبار اطراف شهر و صنایع به ویژه صنایع آجرپزی، ریخته گری­ ها، ذوب آهن و فولاد مبارکه باشد. بخش دیگری از ذرات معلق از منابع احتراقی نظیر اگزوز خودروها به ویژه اتوبوس­ ها و کامیون­ ها و نیز سایش ترمز و تایر آنهاست. ذرات معلق خروجی از خودروها در اندازه زیر ۲.۵ میکرون بوده و بسیار خطرناک هستند.

او با بیان اینکه برای بررسی وضعیت آلودگی هوا همزمان دو مورد پژوهش جداگانه توسط دانشگاه صنعتی و دانشگاه اصفهان انجام شده است، توضیح می دهد: در دانشگاه صنعتی بر روی ذرات ۲.۵ میکرون و در دانشگاه اصفهان بر روی فهرست انتشار ذرات کل و دیگر آلاینده­ ها پژوهش انجام شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان درباره نقش سوخت در آلودگی هوای اصفهان، می گوید: در بررسی های آزمایشگاهی خوشبختانه بنزین و گازوئیل موجود در اصفهان، استاندارد و یورو ۴ بوده است. اگرچه گازوئیل مورد استفاده شرکت واحد، یورو ۴ است، اما گازوئیل مورد استفاده کامیون ها و برخی صنایع، معمولی بود و احتمال دارد یورو ۴ نباشد، البته تردد کامیون ها در اطراف شهر است و تنها ۲ یا ۳ درصد در ایجاد ذرات معلق نقش دارند، در حالیکه اتوبوس های قدیمی شرکت واحد، بیش از ۵۰ درصد در ایجاد ذرات معلق وسایل نقلیه موثر هستند.

احمدی کیا با بیان اینکه مشکل آلودگی اصفهان در تابستان بیشتر مربوط به اکسیدهای نیتروژن حاصل از احتراق در ساختمان­ ها نیروگاه ­ها، خودروها و صنایع است، اضافه می کند: این گاز با تابش خورشید تبدیل به ازن و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون می ­شوند.

او با بیان اینکه در شاخص اکسید نیتروژن، منازل مسکونی و نیروگاه ها بیشترین سهم را در آلودگی هوای اصفهان دارند، تاکید می کند: در حال حاضر ۵۳ درصد گاز اصفهان در نیروگاه ها سوخته می شود، البته این عدد در زمستان کاهش می یابد، چراکه اولویت مصرف گاز در بخش خانگی است.

او همچنین درباره تاثیر و سهم سوخت مازوت در آلودگی هوای اصفهان نیز، توضیح داد: صنایع مستقر در اصفهان شامل نیروگاه­ ها، کارخانجات سیمان و ریخته گری ها، می­ توانند مازوت بسوزانند و برخی صنایع به دلیل سنگین بودن این سوخت، مازوت سوز نیستند، البته باید توجه داشت که اگر صنعتی، مازوت مصرف کند، با چشم قابل مشاهده است و اکسیدهای گوگرد آن منطقه به شدت افزایش می­ یابد.

این فعال حوزه پژوهش هوا اضافه می کند: به طور معمول وقتی احتراق انجام می­ شود، به دلیل دمای زیاد و سبک بودن آنها، به سمت بالا حرکت می کند، اما با کاهش دمای هوا و سرد بودن زمین، یک لایه اینورژن ایجاد می­ شود و این آلودگی­ ها به سمت بالا نرفته و در سطح زمین باقی می مانند و هرچه ارتفاع وارونگی کمتر شود، میزان آلودگی هوا بیشتر می شود، البته این مشکل در تمام فصول وجود دارد، اما در زمستان ارتفاع وارونگی کم بوده و مشهود است.

او تاکید می کند: با توجه به اینکه در اغلب مواقع سرعت باد اصفهان کمتر از دو متر بر ثانیه است که نمی­ تواند این آلودگی ­ها را جابجا کند و برای از بین رفتن این شرایط نیازمند سرعت وزش باد بالاتر از ۳ متر بر ثانیه هستیم.

احمدی کیا با اشاره به اینکه رفع مشکلات آلودگی هوا نیازمند اقدامات گسترده است، می گوید: حدود ۵۰ راهکار وجود دارد و باید همه آنها اجرایی شوند و نمی توان از هیچ کدام چشم پوشید.

او با انتقاد از فناوری پایین خودروهای داخلی، توضیح می دهد: خودروهای ایرانی چندین برابر خودروهای اروپایی آلودگی ایجاد می کنند، مثلا خودرو تندر ۹۰، درحالیکه ۳۰ درصد کمتر از دیگر خودروها آلودگی ایجاد می کند اما در عوض این خودرو در ردیف پایین ترین خودروهای اروپاست.

به گفته این پژوهشگر، چند خودرو پرتیراژ کشور با فناوری قدیمی همچون پژو ۴۰۵، ۲۰۶ و سمند، خودروهایی با بیشترین میزان آلودگی هستند.

او با اعتقاد بر اینکه باید توجه داشت که برخی راهکارهای رفع مشکل آلودگی هوای اصفهان نیازمند راهکارهای ملی است و نه لزوماً استانی و تاکید می کند: رفع چالش خودروهای فرسوده به ویژه اتوبوس های شرکت واحد نیازمند منابع مالی بالایی است، از سوی دیگر نوسازی بیش از ۷۰۰ دستگاه اتوبوس فرسوده شرکت واحد در اصفهان نیازمند اعتبارات سنگینی است، از سوی دیگر کیفیت پایین لاستیک خودروها و لنت های ترمز خودروها نیز بر آلودگی هوا تاثیرگذار هستند.

احمدی کیا با اشاره به نقش حوزه صنعت در آلودگی هوای اصفهان، تاکید می کند: صنایع اصفهان استراتژیک هستند و در حال حاضر حدود ۷۵ درصد آهن و فولاد کشور، ۲۰ درصد بنزین، ۴۵ درصد آجر کشور، ۱۰ درصد برق کشور در اصفهان تولید می شود که تمام آنها در آلودگی این کلانشهر نقش بالایی دارند.

او به نقش بالای کوره های آجرپزی در آلودگی هوای اصفهان اشاره می کند و می گوید: اگرچه این صنعت در حاشیه و ناحیه شرقی اصفهان هستند، اما حجم بالایی از ذرات معلق را منتشر می­ کند و آلاینده ­های آنها وارد شهر می ­شود.

این پژوهشگر ادامه می دهد: به طور قطع رفع آلودگی بالای صنایع فولادی استان، پتروشیمی ها، نیروگاه ها، پالایشگاه، دو کارخانه سیمان و کوره های آجرپزی اصفهان نیازمند عزم ملی است و با منابع محدود استان نمی توان این مشکل را حل کنیم.

او با تاکید بر اینکه مشکل آلودگی اصفهان را نمی توان در داخل استان بلکه باید در سطح کشور حل کنیم که در مجموع نیازمند منابع مالی بالایی است، تصریح می کند: متاسفانه طی سال های گذشته بدون توجه به ملاحظات زیست محیطی از یک سو صنایع اصفهان را گسترش داده ایم و از سوی دیگر با گسترش شهرنشینی تعداد خودروها را بالا برده ایم که نتیجه آن بحران آلودگی امروز هوای اصفهان است و اگر بخواهیم این مشکل را حل کنیم باید با عزمی راسخ و راهکارهای علمی این مسیر اشتباه را جبران کنیم، اما به نظر نمی رسد عزمی جدی در این خصوص وجود داشته باشد، چرا که تنها زمانی که حرف از آلودگی هوای اصفهان می شود، به جای توجه به صنایع دولتی و استراتژیک تنها بر بخش خصوصی و مردم فشار وارد می کنیم.

انتهای پیام