به گزارش ایسنا، روزنامه جام جم نوشت: «مافیای مواد مخدر خیلی سعی کرد از آب گل‌آلود کرونا، ماهی‌های درشت صید کند. مافیا چو انداخته‌بود هر که مواد مخدر مصرف کند مصون می‌ماند و کرونا سر وقتش نمی‌آید. حتی دهان به دهان چرخانده‌ بود مصرف‌کننده‌ها حتی اگر به ویروس آلوده شوند نیز شکل خفیف‌تر آن را تجربه می‌کنند که این حرف‌های امیدبخش در بحبوحه همه‌گیری جهانی که لااقل دست علم از یافتن راه چاره کوتاه بود، می‌توانست برای عده‌ای دلگرم‌کننده‌ باشد. کسانی که تبلیغات مافیای مواد مخدر رویشان اثر کرد حالا همان‌هایی هستند که بازار مصرف مواد مخدر و بازار درمان اعتیاد را دچار تکانه‌هایی کرده‌اند و حتی لرزش‌هایی در بازار فروش و مصرف داروهای درمان اعتیاد به وجود آورده‌اند. تا بوده همین بوده، حوزه اعتیاد از هر اتفاقی اثر می‌پذیرد و بر سایر اتفاق‌ها اثر می‌گذارد. معتادان با این که پیش چشم عده‌ای به حساب نمی‌آیند اما حساب و کتاب‌های دقیق خود را دارند و کله‌گنده‌های تولید و فروش مواد مخدر نیز زیرپوستی آنها را چنان هدایت می‌کنند که امروز در قضیه جهانشمولی همچون کرونا می‌توان ادعا کرد این مافیا در پیشبرد اهداف شوم خود موفق‌تر از خیلی‌ها عمل کرده‌ است. در کشورمان آن طور که چند نفر از فعالان و صاحب‌نظران درمان اعتیاد در نقاط مختلف کشور می‌گویند تاثیر کرونا بسیار مشهود است، چه در میزان مصرف، چه در نوع مصرف، چه در رونق گرفتن بازارهای غیر رسمی و حتی در بازگشت مجدد اعتیاد در کسانی که ظاهرا پرونده اعتیادشان بسته بوده‌ است.

حکایتی که مافیای ناپیدا و نامرئی مواد مخدر آغاز کرد با همه‌گیری ویروس کرونا و ترس از ابتلا و مرگ، خیلی زود حکایت معتادان هم شد. سررشته این حکایت را عمال این مافیا به دست داشتند و تشویق به مصرف بیشتر ماموریت‌شان بود اما کسانی که با این سناریو هم‌داستان شدند مصرف‌کننده‌های دائمی و تفننی مواد مخدر بودند که کوشیدند وحشت از ابتلا و احیانا مرگ را با تشدید مصرف تسکین دهند. مرتضی خوش‌گفتار، کارشناسان درمان اعتیاد در قم به ما می‌گوید بعد از ورود کرونا به کشور با جماعتی مواجه شد که شور برشان داشته‌ بود و فکر می‌کردند اگر مواد مخدر مصرف کنند کرونا نمی‌گیرند که این شور باعث شد آنهایی که تفننی سراغ مواد می‌رفتند به مصرف‌کننده‌های دائمی تبدیل شوند و در نتیجه میزان مراجعه تازه‌معتادشده‌ها به مراکز درمان اعتیاد بالا برود. او می‌گوید: یکی از این مراجعان زن و شوهر جوانی هستند که قبلا در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها گاهی دودی به بدن می‌رساندند اما بعد از ماجراهای کرونا و وحشت اولیه از بیماری هر روز مصرف کردند و مجبورند حالا برای درمان اعتیاد خرج کنند.

افزایش مصرف مواد مخدر و ظهور مصرف‌کننده‌های جدید موضوعی است که  محمد عبد خدا، درمانگر اعتیاد در تهران نیز به چشم دیده و در این چند ماه تجربه‌اش کرده‌ است. او به ما می‌گوید: با این که هنوز هیچ پژوهش علمی تایید نکرده که مخدرها باعث کاهش ابتلا به کرونا می‌شود اما افزایش مراجعه افرادی که تا به حال تحت درمان نبوده‌اند و مصرف‌کننده جدید محسوب می‌شوند،‌ نشان می‌دهد مافیا در رسیدن به اهداف کرونایی‌اش موفق بوده‌ است.

تشدید گرایش به سنتی‌ها

تریاک با این که یکی از قدیمی‌ترین مخدرهای جهان است اما هیچ‌وقت از مد نیفتاده و با این که رنگ‌به‌رنگ مخدر صنعتی خوش‌ رنگ و لعاب به بازار مصرف آمده اما تریاک هیچگاه جایگاهش را میان مصرف‌کننده‌ها از دست نداده. حتی کرونا با همه قدرتش نتوانسته این جایگاه را جابه‌جا کند که اتفاقا در این چند ماه رونقی نیز به بازار تریاک داده‌ است،‌ چه در قم، چه در تهران و چه در اصفهان و شیراز که ما پیگیرش بودیم.

رابرت فرنام، کارشناس درمان اعتیاد در شیراز در گفت‌وگو با جام‌ جم تایید می‌کند که مصرف تریاک بالارفته، آن هم با صفت بشدت و بیشتر از نوع مصرف خانوادگی.

رامین رادفر، پژوهشگر و درمانگر اعتیاد در اصفهان نیز که به استرس‌های معتادان و ترس‌شان از کرونا و بقیه مشغله‌های ذهنی‌شان اشاره می‌کند: تریاک را در زمان‌های پر استرسی مثل این ماه‌ها و این روزها بهترین انتخاب معتادان معرفی می‌کند.

خوش‌گفتار نیز که راوی این حادثه در قم است، می‌گوید: کرونا باعث شد قبح استفاده از مواد مخصوصا تریاک بریزد و خیلی‌ها به مصرفش روی بیاورند.

او می‌گوید: بسیاری از آدم‌های ساده، همان‌هایی که سراغ روغن بنفشه نیز رفتند به گمان این که تریاک گیاهی است و خطری ندارد مصرفش کردند و حتی با همین ذهنیت به مشتقات تریاک هم رو آوردند.

عبد خدا نیز که راوی اتفاقات کرونایی در حوزه اعتیاد در تهران است افزایش روی آوردن به مخدرهای سنتی را تایید می‌کند و علتش را همان تبلیغات ابتدایی می‌داند که مافیا، اعتیاد را مانع از ابتلا به کرونا معرفی می‌کرد.

اما این که چرا تریاک انتخاب معتادان است سوال ما از درمانگران اعتیاد بود. خوش‌گفتار در تحلیل این انتخاب می‌گوید یکی از ویژگی‌های تریاک و مشتقات آن سرکوب سرفه است، برای همین در اواخر قرن 19 و آغاز قرن‌ بیستم به مدت 30 سال هروئین استنشاقی و خوراکی بهترین دارو برای درمان آسم بود و اکنون سال‌هاست در داروهای ضد سرفه نیز از کدئین استفاده می‌شود. او توضیح می‌دهد که این ویژگی یکی از علائم اصلی کرونا را که سرفه است سرکوب می‌کند و در نتیجه علائم ابتلا به این بیماری در مصرف‌کننده‌ها دیرتر بروز می‌کند، غافل از این که به علت تاخیر در ظهور علائم، مصرف‌کننده‌ها گرفتار نوع شدیدتری از کرونا خواهند شد. اطلاعات معتادان گویا زیاد است و از خیلی چیزها سردرمی‌آورند مثلا سابقه تجویز داروهای مخدردار برای بیماری‌های ریه. عبد خدا توضیح می‌دهد که در اِدم‌ حاد ریه که در آن بیمار حس می‌کند در حال غرق‌ شدن است یعنی حالتی شبیه کرونا، یکی از درمان‌های رایج تزریق آمپول مرفین است چون باعث بازشدن ریه می‌شود و از آن چه این مساله علمی را معتادان با گوشت و پوست‌شان لمس می‌کنند برای حفاظت از خود مقابل کرونا به مخدرهای سنتی روی آورده‌اند.

بازار سیاه داروهای نگه‌دارنده

قیمت مواد مخدر مدتی است بالا رفته. می‌گویند به‌واسطه کرونا و بسته شدن مرزها، ترانزیت مواد مخدر نیز تحت تأثیر قرارگرفته و کاهش عرضه به افزایش تقاضا و در نتیجه بالا رفتن قیمت‌ها منتج شده. درمانگران اعتیاد نیز به‌واسطه شکل‌گیری این چرخه می‌گویند مراجعه به مراکز ترک اعتیاد افزایش‌یافته و مدتی است درمان اعتیاد برای گروهی از معتادان به‌صرفه‌تر از مصرف مواد شده‌است. نتیجه این که داروهای درمان اعتیاد قبل از کرونا بیشتر مورد توجه معتادان قرارگرفته؛ هم معتادانی که رسما در حال درمانند و هم معتادانی که خودسرانه مشغول درمان خود هستند.

درمانگرانی که ما با آنها صحبت کردیم همگی یکصدا این دو پدیده را تایید کردند. رابرت فرنام می‌گوید در این چند ماه کرونایی، معتادان زیادی خودسرانه دارو مصرف کردند و اوردوزهای زیادی اتفاق افتاد. کاویان نیز توضیح می‌دهد بسیاری از معتادان تحت درمان به تشخیص خود دوز داروهای نگه‌دارنده را بالا بردند؛ به‌ طوری‌ که برای دریافت داروهای خود زودتر از موعد مقرر به کلینیک‌های ترک اعتیاد مراجعه می‌کنند. رادفر هم با تایید این اتفاقات اضافه می‌کند مصرف بوپرنورفین و متادون به‌عنوان دو داروی نگه‌دارنده افزایش‌یافته که بخش بزرگی از آن نه به تجویز درمانگر که به میل معتادان برای مصرف بیشتر مربوط است.

تجربه عبد خدا اما نشان می‌دهد در دوران کرونا آن چه بیشتر برایش تقاضا به وجود آمده، تنتور اپیوم (شربت تریاک) است با این توجیه از سوی معتادان که هم سد محافظی مقابل ابتلا به کروناست و هم قادر است استرس‌ها را کنترل کند. اما این که این متادون‌ها،‌ تنتورها و بوپرنورفین‌ها از کجا و چطور با این وفور در دسترس معتادان قرار می‌گیرد، داستان کهنه‌ای دارد. داستان همان نشت داروهای ترک اعتیاد به بازارهای غیر رسمی و خرید آسان این داروها که از گذشته تا امروز وجود داشته و تا به‌ حال حل‌ نشده‌ است.

معتادان برای ورود به چرخه درمان رسمی باید در یکی از مراکز مجاز ثبت‌ نام کنند و کلی مدارک شناسایی ارائه دهند و دوز داروها را نیز طبق نظر پزشک دریافت کنند که  خوش‌گفتار معتقد است این مساله یکی از چالش‌های حوزه درمان اعتیاد و یکی از علت‌های مراجعه معتادان به بازارهای غیر رسمی است.

البته سختگیری‌های مراکز درمان اعتیاد و در واقع تلاش آنها برای پایبندی به پروتکل‌های درمانی نیز در گرایش معتادان به بازارهای غیر رسمی دارو بی‌تاثیر نیست. هر درمانگر باید آن حجم از داروهای نگه‌دارنده را تجویز کند که نه موجب خماری و نه نشئگی افراد شود. اما در زمان‌های بحرانی مثل ایام کرونا که معتادان استرس‌های زیادی را تجربه می‌کنند و شاید هم احساس نیاز کاذبی دارند، مقدار بیشتری از نگه‌دارنده‌ها را میل می‌کنند که چون در اغلب مراکز به این خواسته نمی‌رسند راه بازارهای غیر رسمی را در پیش می‌گیرند؛‌ بازاری که هیچ‌وقت از رونق نمی‌افتد و زیر سایه کرونا فربه‌تر نیز شده‌ است.

بازگشت به اعتیاد

فرقی نمی‌کند با کدام کارشناس یا درمانگر اعتیاد در کدام از نقطه کشور همکلام شویم. با این‌ که هر کدام از آنها مشاهدات و تحلیل‌های مخصوص به خود را دارند اما در قضیه کرونا و اعتیاد یک جمله است که همه‌شان به‌اتفاق تکرار می‌کنند؛ عود اعتیاد. در ماه‌هایی که با کرونا گذشت بسیاری از پرونده‌های افراد تحت درمان که در مراکز درمان اعتیاد بسته‌ شده‌ بود (یعنی سیستم آنها را به‌عنوان اشخاص پاک‌شده می‌شناخت) دوباره باز شد و به شهادت درمانگران اعتیاد حالا اینها در روزهای عود به سر می‌برند. بابک کاویان، کارشناس درمان اعتیاد از اصفهان ضمن تایید این بازگشت، این اتفاق را ربط می‌دهد به خانه‌نشینی‌ها و بیکاری‌های ناشی از کرونا و مشکلات اقتصادی برآمده از آن‌ که فشارهای مضاعفی را بر مصرف‌کننده‌ها و افراد پاک‌شده وارد می‌کند که البته اگر پای عقل سلیم وسط باشد مصرف نباید دوباره اتفاق بیفتد اما چون این قشر گرفتار الگوهای ناسازگارانه هستند، بار دیگر مصرف را از سر گرفته‌اند. سیف‌الدینی، درمانگر اعتیاد در کرمان نیز این عودهای مجدد را بیشتر از هر پدیده دیگری در این چند ماه تجربه کرده و می‌گوید خانه‌نشینی‌های کرونایی و تشدید مشکلات خانوادگی سبب شده هم میل به مصرف بالاتر برود و هم‌ میل به بازگشت به اعتیاد شدت بگیرد.»

انتهای پیام