همواره بدن در مواجه با شمار زیادی از ویروس‎ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و موجودات میکروسکوپی قرار دارد که بسیاری از آنها برای بدن بیماری‌زا بوده و البته بخشی نیز فوایدی دارند. باکتری‌ها و ویروس‌ها به قدری کوچک‌اند که تنها با میکروسکوپ دیده می‌شوند و هر دو می‌توانند باعث عفونت در بدن شوند، اما بین باکتری و ویروس، تفاوت‌های عمده‌ای وجود دارد. مهمترین تفاوت ویروس و باکتری در نحوه درمان آنها است؛ اینکه باکتری‌ها با آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان هستند و ویروس‌ها برای درمان به آنتی بادی ضد خودشان نیاز دارند، داروهای آنتی بیوتیک معمولا باکتری را از بین می‌برند، اما این داروها برای مقابله با ویروس موثر و مفید نیستند.

هر دو نوع عفونت توسط میکروب‌ها ایجاد می‌شود که از طریق سرفه، عطسه، بوسه و لمس اشیاء و سطوح آلوده می‌تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. عفونت های ویروسی و باکتریایی همچنین می‌تواند از طریق گزش حیوانات و حشرات منتقل شوند. در بیشتر موارد، سیستم ایمنی بدن با عفونت‌های ویروسی و باکتریایی سروکار دارد و توسط گلبول های سفید پاکسازی می‌شوند، اما در مواردی که سیستم ایمنی از توان می افتد، سه نوع بیماری عفونت حاد، عفونت مزمن و عفونت های نهفته ایجاد می‌شود.

تفاوت بین عفونت‌های ویروسی و باکتریایی مهم است. عفونت‌های باکتریایی به یمن وجود آنتی بیوتیک‌های موجود و در دسترس قابل درمانند، اما ویروس ها از باکتری ها خطرناک تر هستند، زیرا همگی باعث بیماری می شوند. درمان عفونت‌های ویروسی چالش برانگیزتر است، اگرچه داروهای ضد ویروسی به طور مداوم در حال بهبود هستند.

براساس برآورد جدید، حدود یک تریلیون گونه میکروب در کره زمین وجود دارد و ۹۹.۹۹۹ درصد از آنها هنوز کشف نشده اند. در برخی از عفونت ها، مانند ذات الریه و اسهال، تشخیص اینکه آیا این بیماری توسط باکتری ایجاد شده یا ویروس، دشوار است و ممکن است نیاز به آزمایش باشد. انواع مختلف عفونت ها به روش های مختلفی درمان می شوند.

باکتری چیست؟

باکتری‌ها میکروارگانیسم‌های کوچکی هستند که از یک سلول واحد تشکیل شده‌اند. آنها بسیار متنوع هستند و می‌توانند اشکال و ویژگی‌های ساختاری متنوعی داشته باشند. باکتری‌ها می‌توانند تقریباً در هر محیط قابل تصوری حتی در بدن انسان زندگی کنند. اکثر باکتری‌ها بی‌ضرر هستند و باعث عفونت نمی‌شوند و در واقع، کمتر از یک درصد باکتری‌ها، بیماری زا هستند.

باکتری‌های موجود در بدن به هضم غذا، حفاظت از ما در برابر سایر باکتری‌ها یا میکروب‌ها و همچنین تامین مواد مغذی برای بدن کمک می‌کنند. باکتری‌ها در زیر میکروسکوپ به شکل میله، توپی یا مارپیچ هستند و در شرایط مناسب می‌توانند به سرعت تکثیر و چندبرابر شوند. در سویی دیگر شماری از باکتری‌ها هم هستند که سبب بروز عفونت در بدن می‌شوند. عفونت ناشی از باکتری‌ها شامل گلودرد استرپتوکوکی، سل و عفونت مجاری ادرار (UTI) است.

از آنتی بیوتیک برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می شود، اگر چه بهتر است به سیستم ایمنی اجازه دهیم که تا آنجا که می‌تواند با باکتری‌ها مبارزه کند.

ویروس چیست؟

ویروس‌ها کوچکتر از باکتری هستند و برای رشد و تکثیر نیاز به میزبان‌های زنده مثل انسان، گیاهان یا حیوانات دارند، در غیر این صورت بدون میزبان یا موجودات زنده نمی‌توانند رشد کنند و زنده بمانند. وقتی یک ویروس وارد بدن می‌شود، به برخی سلول‌ها حمله می‌کند و روی سیستم سلول می‌نشیند و آن را برای تولید و تکثیر ویروس، آماده می‌کند. اکثر ویروس‌ها باعث بروز بیماری می‌شوند. نمونه‌ای از بیماری‌های ناشی از ویروس شامل سرماخوردگی معمولی، تبخال، زونا، سرخک، آبله مرغان، ایدز و اکنون کووید ۱۹ است.

آنتی بیوتیک ها نمی توانند عفونت ویروسی را درمان کنند. عفونت‌های ویروسی نیازمند واکسن برای پیشگیری یا داروهای ضدویروسی برای مهار آنها هستند.

آیا سرماخوردگی ویروسی است یا باکتریایی؟

سرماخوردگی می‌تواند باعث آبریزش بینی و گلو درد و تب شود، اما آیا باکتری مقصر است یا ویروس؟ باید مشخص شود. سرماخوردگی توسط تعدادی از ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود، اگرچه اغلب رینوویروس‌ها مقصر هستند. ویروس‌های مختلف آنفلوانزا ممکن است تا ۱۴ روز در بدن بیمار باقی بمانند. از سوی دیگر عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی می‌توانند خطرات زیادی را برای کودکان و سالمندان ایجاد کنند. این گروه پرخطر معمولاً مدت زمان بیشتری را با این بیماری درگیر خواهند بود.

عفونت‌های باکتریایی معمولاً بیشتر از ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشند. تب با درجه بالا از نشانه‌های این بیماری نیست هرچند باید این موضوع را در نظر گرفت که عکس‌العمل بدن انسان ممکن است در شرایط مختلف فرق داشته باشد.

باکتری‌ها ممکن است بعد از یک سرماخوردگی ساده کاملاً از بدن انسان بیرون نروند و ریه، گوش و یا حتی سینوس‌ها را درگیر کنند. درمان عفونت‌های سینوسی اغلب با آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. هرچند حساسیت‌ها، قارچ‌ها و در موارد بسیار معدود، ویروس‌هایی خاص می‌توانند از عوامل ایجادکننده سینوزیت باشند.

زمان از موضوعاتی است که در درمان عفونت‌های باکتریایی دستگاه تنفسی و گوش از ارزش بالایی برخوردار است. مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باید در زمان مناسب و به صورت کامل انجام شود. برخلاف باورهای مرسوم، آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی و درمانی در بازه‌های زمانی طولانی‌تر از درمان تزریقی مؤثرتر هستند. هرچند در موارد شدید، دوزهای بالای آنتی‌بیوتیک تزریقی تجویز می‌شود.

اگر دچار این علائم شدید، به عفونت باکتریایی مبتلا هستید: علائم بیش از ۱۰ تا ۱۴ روز طول می کشد. علائم به جای بهبود در طی چند روز بدتر می شوند. تب شدیدتر از حد معمول را مشاهده می کنید.

به مدت طولانی باوری وجود داشت که مخاط سبز بینی نشان دهنده عفونت باکتریایی است که به آنتی بیوتیک نیاز دارد. در واقع، مخاط سبز توسط موادی که در پاسخ به مهاجم خارجی رها شده توسط سلول های ایمنی بدن ایجاد می شود. البته به دلیل ویروس، باکتری و آلرژی فصلی هم مخاط ایجاد می شود.

همچنین هنگامی که علائمی مانند حالت تهوع، اسهال یا گرفتگی شکم را تجربه می کنید، به احتمال زیاد دچار مشکلات معده شده اید، اما آیا این به دلیل عفونت ویروسی است یا باکتریایی؟

نحوه‌ تشخیص عفونت‌ها

گاهی اوقات پزشک براساس تاریخچه‌ پزشکی و علائم می‌تواند مشکل بیمار را تشخیص دهد. به‌عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند سرخک یا آبله مرغان دارای علائم بسیار مشخصی هستند که با یک معاینه‌ ساده‌ جسمی قابل تشخیص است. علاوه‌بر این، اگر شیوع بیماری خاصی در آن زمان وجود داشته باشد، پزشک احتمال ابتلا به آن بیماری را در تشخیص خود درنظر می‌گیرد. یک مثال آنفلوآنزا است که دارای شیوع فصلی است و در مواقعی از سال افراد زیادی را درگیر می‌کند. اگر پزشک بخواهد بداند چه نوع ارگانیسمی موجب بیماری شده است، نمونه‌ای از بیمار گرفته و از آن برای کشت و شناسایی عامل بیماری‌زا استفاده می‌شود. نمونه بسته به حدس پزشک در مورد عامل بیماری‌زا از خون، مخاط یا خلط، ادرار، مدفوع، پوست یا مایع مغزی نخاعی (CSF) تهیه می‌شود.

وقتی میکروارگانیسم کشت داده می‌شود، به پزشک این امکان را می‌دهد که بتواند مشخص کند چه چیزی موجب بیماری شده است. در مورد یک عفونت باکتریایی، این کار می‌تواند در زمینه‌ تعیین نوع آنتی‌بیوتیک مؤثر نیز سودمند باشند.

درمان عفونت ها چگونه است؟

بسیاری از عفونت ها از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری هستند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می زند که واکسیناسیون ها هر ساله ۲ تا ۳ میلیون نفر را از مرگ رهایی می بخشد.

هیچ درمان خاصی برای بسیاری از عفونت‌های ویروسی وجود ندارد. درمان معمولاً بر تسکین علائم متمرکز است، در حالی که بدن برای پاک کردن عفونت تلاش می‌کند. نوشیدن مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن، استراحت فراوان، استفاده از داروهای ضد درد و تب، مصرف داروهای ضد احتقان برای بهبود آبریزش بینی و مصرف داروهای ضد ویروسی مناسب است. داروهای ضد ویروسی چرخه زندگی ویروسی را به نوعی مهار می کنند. 

گاهی برخی آنتی بیوتیک ها برای عفونت های ویروسی استفاده می شوند که خطرناک است. زیرا تجویز بیش از حد آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به مقاومت آنتی بیوتیک شود. مقاومت آنتی بیوتیکی هنگامی رخ می‌دهد که باکتری ها قادر به مقاومت در برابر آنتی بیوتیک های خاص باشند که می تواند درمان بسیاری از عفونت‌های باکتریایی را دشوار کند.

به گزارش ایسنا، کرونا همچنان یکه تاز میدان است و هر روز قربانی می‌گیرد و تا زمانی که واکسن مؤثر برای کووید ۱۹ موجود نباشد، باید خود را با پوشیدن ماسک محافظت کنیم؛ حفظ فاصله اجتماعی، تمرین بهداشت و ماندن در خانه راهکاری است که برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری ویروسی مدام گوشزد می شود. کروناویروس جدید، ویروسی است که دانشمندان قبلاً آن را ندیده بودند. اعتقاد بر این است که مانند سایر ویروس‌ها، از حیوانات شروع شده و در انسان گسترش یافته است. پس از شیوع اولیه در دسامبر ۲۰۱۹، در بین افرادی که پیوندی نزدیک با یک بازار بزرگ غذاهای دریایی و حیوانات زنده در ووهان چین داشتند، شیوع این بیماری آغاز شد و در مدت کوتاهی این ویروس مرموز به همه دنیا رسید. در اوایل ماه مارس، سازمان بهداشت جهانی، کووید ۱۹ را بیماری همه گیر اعلام کرد و اکنون هفت ماهی است که جهان با این ویروس دست به گریبان است.

منابع: wonderwall، livescience، ncbi، webmd، healthline، mayoclinic وwho

انتهای پیام