اثرات زیست محیطی و تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه طی دهه گذشته یکی از چالش برانگیزترین مسایلی بوده که اظهار نظرهای مختلفی را در پی داشته و از افزایش شیوع سرطان تا پرفشاری خون همگی از بیماری‌هایی هستند که به خشک شدن دریاچه نمک نسبت داده می‌شد که طرح های تحقیقاتی این موضوعات را بررسی کردند.

طرح تحقیقاتی اول تحت عنوان «تغییرات جغرافیایی ذرات معلق هوا در حوضه آبریز و تعیین میزان همبستگی آن با موارد ارجاع برای بیماران» بوده و در طول 10 سال گذشته انجام شده است.

رئیس مرکز تحقیقات سلامت و محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تبریز  روز دوشنبه در کنفرانس خبری  در تشریح نتایج این طرح با بیان اینکه بیماری‌های شایع در شهرهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه را نمی‌توان به خشکی دریاچه نسبت داد، اظهار کرد: کاهش آب دریاچه ارومیه از سال ۷۴ به مرور مطرح شد و با وجود نوسانات بارندگی‌ها در منطقه نمی‌توان عامل اصلی کاهش سطح تراز دریاچه را به این نوسانات نسبت داد، همچنین این نشان می‌دهد که عوامل انسانی نیز بسیار دخیل هستند.

رضا دهقان‌زاده با بیان این‌که آب دریاچه در سال ۹۳ و ۹۴ به کم‌ترین مقدار خود رسید و سپس ستاد احیای دریاچه ارومیه شروع به کار کرد و این اتفاق منجر به بیرون آمدن بیش از ۵۰ درصد سطح دریاچه شد، افزود: منطقه آذربایجان گرم و خشک بوده و بر اساس اطلاعات مرکز خشکسالی کشور در سال 95 و 96 آذربایجان جزو مناطق خشک متوسط اعلام شده است.

وی گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که متوسط ذرات معلق سالیانه و 24 ساعته در شهر تبریز در بسیاری از موارد بیش از استانداردهای ایران و سازمان بهداشت جهانی است.

دهقان‌زاده با بیان اینکه در طول پنج الی 10 سال گذشته تمامی رواناب‌های سطحی و ذهاب‌های زمین‌های کشاورزی سر از دریاچه ارومیه درمی‌آورند، اظهار کرد: احتمال سرازیر شدن فلزات سنگین، سموم و آفات کشاورزی از این طریق به سوی شهر وجود دارد و وجود فلزات سنگین می‌تواند باعث افزایش سرطان‌ها شود.

وی، استفاده از AERONET یا فتومترهای خورشیدی بر اساس خواص میکرو فیزیکی و نوری ذرات را از راه‌های پایش ذرات معلق عنوان کرد و گفت: استفاده از سامانه‌های زمینی سنجش و سنجش از طریق داده‌های ماهواره‌ای نیز از دیگر روش‌ها هستند.

وی با اشاره به تعداد ایستگاه‌ی سنجش ذرات معلق در شمال غرب، اظهار کرد: متاسفانه تعداد زیادی از ایستگاه‌ها در تبریز متمرکز شده است، در شهرهای اردبیل، بوکان، ارومیه و میانه نیز ایستگاه‌هایی در نظر گرفته شد. به ازای جمعیت آذربایجان باید 15 ایستگاه داشته باشیم.

رئیس مرکز تحقیقات سلامت و محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تبریز بیان کرد: مطالعات نشان داد که غلظت ذرات معلق در اکثر موارد زیاد بوده است. نتایج این پژوهش نشان داده است که میانگین کشور و آذربایجان شرقی در مورد میزان تولد با وزن کم‌تر از 2500 گرم در 100 نفر، چندان تفاوتی ندارد.

وی با بیان این‌که میزان شیوع پرفشاری خون در کشور در مردان 252 و در زنان 297 در هر 1000 نفر است، افزود: روند تغییرات و پراکنش جغرافیایی شیوع پرفشاری خون و تغییرات ایجاد شده را نمی‌توان به دریاچه ارومیه نسبت داد. میزان پرفشاری خون در نزدیک‌ترین و دورافتاده‌ترین مناطق به دریاچه ارومیه تفاوت چندانی نداشته است.

اکبر غلام پور، معاون توسعه فناوری دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز در ادامه با ابزار نگرانی از شیوه استحصال نمک از دریاچه ارومیه، اظهار کرد: رفت و آمد مکرر کامیون‌ها باعث خرد شدن لایه‌های سنگین رویی و حرکت ذرات پایین و انتقال آن به نقاط دورتر می‎شود.

طرح دوم: «ارزیابی اپیدمیولوژیک تاثیرات بحران خشک شدن دریاچه ارومیه بر سلامت ساکنان»

اپیدمیولوژیست و عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده مدیریت سلامت و ارتقای ایمنی دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز با ارائه توضیحاتی در خصوص نتایج این طرح، اظهار کرد: بررسی‌ حدود 2700 نفر از 81 روستا و 19 شهر نشان داد که در مقایسه با گروه مواجهه‌ای که به دریاچه نزدیک‌تر بودند، شانس ابتلا به پرفشاری خون در مناطقی با مواجهه پایین ۲.۸ درصد بیشتر بود.

به گزارش ایسنا، همایون صادقی بازرگانی افزود: در خصوص بیماری‌های قلبی ریوی نیز برخلاف انتظار اولیه برخی اختلالات ریوی مانند آسم در بزرگسالان در مناطق مواجهه بالا شدید نبود، ولی نیاز به توجه داشت.

 وی با اشاره به میزان شیوع بیماری‌های پوستی و مخاطی در گروه مواجه بالا اظهار کرد: در گروه مواجهه بالا با بیماری‌های پوستی و مخاطی مانند خشکی چشم مواجه شدیم.

وی به شناسایی اختلالات تیروئیدی در گروهی که مواجهه بیشتری داشتند، اشاره کرد و گفت: میزان شیوع گواتر در این گروه بالا بود. اختلال کیفیت خواب و افسردگی نیز در جمعیت سالمندان مورد توجه بود.

طرح سوم:" اثرات ضد التهابی ذرات گرد و غبار نشات گرفته از دریاچه ارومیه بر سیستم تنفسی"

حسام احمدی، عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه در خصوص این طرح اظهار کرد: کنش ذرات گرد و غبار از روی فیلتر جهت تزریق به ریه موش، حیوانات آزمایشگاهی و نحوه مواجهه با ذرات گرد و غبار، محاسبات لازم در خصوص تعیین دوز و مواجهه موش‌های آزمایشگاهی، مواجه و تزریق دوزهای مختلف به ریه موش‌های آزمایشگاهی و نمونه گیری از خون بافت ریه و BAL تهیه لام و رنگ آمیزی آن از مراحل بررسی زیستی نمونه‌های گرد و غبار بود.

وی افزود: در این آزمایش از موش صحرایی نر بالغ با سن تقریباً ۱۲ هفته‌ای از نژاد ویستار که دارای دامنه وزنی ۲۳۰-۲۰۰ گرم بود، استفاده شد. درجه حرارت محیط حدود ۲۲ درجه میزان نور کافی و حدود ۱۲ ساعت در روز به همراه غذا و آب کافی در اختیار آن‌ها قرار گرفت.

وی در خاتمه با اشاره به نتیجه گیری‌های کلیدی از این پژوهش گفت: دریاچه ارومیه در حال حاضر فاقد رخداد گرد و غبار بوده و هنوز وارد فاز گرد و غبار نشده است.

محمد حسین صومی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز نیز در پایان این مراسم خاطرنشان کرد : نتایج طرح‌های مربوط به تاثیر خشکی دریاچه ارومیه و یا عدم تاثیر آن بر سلامتی انسان‌ها قطعی نبوده و باید مطالعات متعددی در زمان‌های مختلف انجام شود.

انتهای پیام