همانطور که می‌دانید، نفت مایعی غلیظ و افروختنی به رنگ‌های قهوه‌ای سوخته، سبز تیره یا سیاه است. این ماده در لایه‌های سنگ‌هایی که در اعماق بخش‌هایی از پوسته کره زمین وجود دارد، یافت می‌شود. نفت تصفیه نشده را نفت خام می‌گویند و بشر با حفاری در زمین به آن دست پیدا می‌کند.
با این وجود، در برخی مناطق زمین نفت از شکاف‌های موجود در زمین به بیرون می‌تراود. در واقع پیدا کردن این تراوش‌های طبیعی یا چشمه‌های نفت برای پیشینیان ما دشوار نبود و بسیاری از ملت‌های باستانی این نفت خام حاصل از تراوش‌های طبیعی سطح زمین را می‌شناختند و در طول تاریخ برخی از انواع نفت در موارد مختلف به مصرف می‌رسید.
با این همه، تاریخ واقعی صنعت نفت از سده نوزدهم میلادی آغاز می‌شود. زمانی که در اثر انقلاب صنعتی و برای روشن کردن محیط کار در کارخانه‌های جدید به سوخت‌های بهتری برای چراغ روشنایی نیاز پیدا شد.
نخستین کسی که به فکر حفاری برای استخراج نفت افتاد، یک حقوقدان نیویورکی به نام جورج بیسل بود. او نمونه‌ای از نفت خام پنسیلوانیا را برای دانشمندی به نام بنجامین سیلیمان در دانشگاه ییل فرستاد. سیلیمان در گزارش خود نوشت که از نفت می‌توان محصولات مهم و با ارزش بسیاری به دست آورد؛ انواع نفت چراغ، روغن‌های روان‌کننده صنعتی، گاز مخصوص روشنایی، موم پارافینی برای انواع شمع و مانند این‌ها. گزارش سیلیمان مردان کسب‌وکار را متقاعد کرد که راه پول درآوردن روی‌آوردن به نفت است.
پس از آن بیسل برای حفاری و استخراج نفت در حوالی تیتوسویل در پنسیلوانیا شخصی به نام ادوین دریک را استخدام کرد. کوشش‌های این دو نفر در روز ۲۷ اوت ۱۸۵۹ نتیجه داد و چاه حفر شده به نفت رسید. خبر این اکتشاف به سرعت در همه جا پیچید. مردم برای خریدن یا اجاره‌کردن زمین‌هایی که احتمال پیدا شدن نفت در آن‌ها می‌رفت، یورش بردند. تب نفت به راه افتاد و به بخش‌های دیگری از ایالات متحده امریکا، کانادا و اروپا نیز سرایت کرد.
پس از گسترش تولید و افزایش دانش بشر درباره نفت، برای محصولات نفتی کاربردهای تازه‌ای از جمله استفاده به عنوان سوخت پیدا شد و تقاضا برای نفت فزونی یافت.
حدود ۴۰ سال پس از نخستین اکتشاف نفت در ایالات متحده امریکا و با افزایش تلاش‌ها برای کشف نفت، جست‌وجوها برای یافتن نفت به ایران نیز رسید. نخستین فردی که در ایران به اکتشاف نفت پرداخت یک میلیونر استرالیایی به نام ویلیام ناکسی‌دارسی بود. او پس از آنکه گزارش رضایت‌بخشی از احتمال وجود ذخائر نفت در ایران توسط زمین‌شناسان اعزامی خود به ایران دریافت کرد، در سال ۱۹۰۱ نماینده خود به نام ماریوت را به دربار ایران فرستاد و توانست امتیاز اکتشاف و استخراج نفت در تمام ایران –به جز پنج استان شمالی- را از مظفرالدین شاه بگیرد.
با این وجود، کار اکتشاف و حفاری چاه‌های نفت در ایران به علت ناامنی و نبود راه به کندی پیش می‌رفت، تا آنکه دارسی در تابستان ۱۹۰۳ در عمق ۵۰۷ متری به گاز و کمی نفت رسید. با این وجود او به نتایج مطلوبی دست پیدا نکرد و پس از چند سال تصمیم گرفت از ادامه کار صرف‌نظر کند، اما بر اثر مساعدت و جسارت برخی از مدیران و مهندسان دارسی، پس از تلاش‌های گسترده سرانجام در سال ۱۹۰۸ میلادی در منطقه مسجد سلیمان یکی از چاه‌ها به نفت رسید و پس از آن ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای منابع بالقوه نفت شناسایی و استخراج نفت در آن آغاز شد.
با کشف کاربردهای فراوان برای نفت و محصولات نفتی در جهان، امروزه نفت به یکی از تأثیرگذارترین مواد در زندگی بشر تبدیل شده و روشن است که چرا هنوز هم جست‌وجو برای اکتشاف میدان‌های جدید نفتی در سراسر جهان ادامه دارد.
منابع:
۱. برگرفته از مجموعه کتاب‌های «باز هم بمن بگو چرا» اثر آرکدی لئوکوم، ترجمه دکتر سید محمد هاشمی؛ با کمی تغییر و اضافات.
۲. تاریخچه اکتشاف نفت در ایران، دانشنامه رشد.
انتهای پیام