‌در این نوشتار قصد داریم پدیده خشونت خیابانی را در شهر بندرعباس موردبررسی قرار دهیم و به این بهانه گفت‌وگوی مفصلی با دکتر منصور اخلاقی، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی استانداری هرمزگان و دانش‌آموخته رشته جامعه‌شناسی داشتیم و به بررسی ابعاد موضوع پرداختیم.

دکتر منصور اخلاقی پور در گفت‌وگو با ایسنا،‌ در خصوص میزان در رابطه با میزان شیوع خشونت‌های خیابانی در شهر بندرعباس گفت: در دسته‌بندی انواع خشونت‌ها، خشونت را به دو قسم تقسیم می‌کنند: خشونت جسمی و خشونت روانی. خشونت فیزیکی یا جسمی شامل ضرب‌وجرح یا زورگیری است. بین پرخاشگری و خشونت روانی ارتباط وجود دارد خواه این خشونت خانگی یا خیابانی یا حتی اداری باشد. خشونت روانی احتمال خشونت جسمی و فیزیکی را افزایش می‌دهد.

مدیرکل فرهنگی و اجتماعی استانداری هرمزگان با اشاره به آمار در این رابطه افزود: استان هرمزگان و خاصه شهر بندرعباس نسبت به کلان‌شهرهای دیگر مانند تهران وضعیت بهتری در زمینه درگیری‌ها و خشونت‌های  فیزیکی خیابانی دارد و آنچه بیشتر در استان هرمزگان مطرح است،‌ خشونت کلامی است.

اخلاقی پور با بیان اینکه آخرین پژوهش‌ها که مربوط به سال 96 است به آمار 5 درصدی زورگیری و آمار 13.6 درصدی درگیری‌ها و نزاع خیابانی اشاره دارد، افزود: اما ممکن است این ذهنیت در بین مردم عادی وجود داشته باشد که شواهد و قرائن چیزی جز این می‌گوید. یک تحلیل اجتماعی در پس این ذهنیت نهفته است. وقتی آمارها  را بررسی می‌کنیم، درمی‌یابیم که اوضاع بغرنج نیست اما عینیت ناامنی در بندرعباس به چند دلیل بیشتر است.

وی ادامه داد: ترکیب جمعیتی و فرهنگی ناهمگون شهر یکی از دلایلی است، که احساس ناامنی را تسری می‌دهد. افرادی که از جایی به‌جای دیگر می‌روند نسبت به افرادی که در آن فرهنگ زندگی کرده و به سازگاری رسیده‌اند، معمولاً برداشت‌های عینی و مشاهداتشان را با سرعت بیشتری تسری می‌دهند.

این کارشناس مسائل اجتماعی اظهار کرد: مضاف براین،‌ افرادی که از شهرهای دیگر به دلایل شغلی و غیره به بندرعباس آمده‌اند، برای ایجاد حس همزادپنداری در خویشاوندان خود و  مهم جلوه دادن اقدام به مهاجرتشان،‌ ممکن است در رابطه با وضعیت و کیفیت زندگی در شهر جدید از جمله آب‌وهوا یا سطح امنیت اغراق کنند.

وی خاطرنشان کرد: بسیار شنیده‌ایم که شهروندان در رابطه با گرمای هوا از واژه وحشتناک استفاده می‌کنند اما همین شهروند اگر به شهری در کشور دیگر که همین آب‌وهوا را دارد،‌ سفر کند. به دلیل زیبایی و جذابیت‌های شهری ممکن است بگوید هوا گرم است اما بسیار زیباست.

اخلاقی پور بیان کرد: معمولاً در قضاوت‌های اجتماعی‌مان تحت تأثیر یک دسته کلیشه‌های ذهنی هستیم که نوع نگرش ما را تعیین می‌کنند. یک شهروند وقتی در بندرعباس است نسبت به آب‌وهوا، به‌عنوان عاملی که زندگی‌اش را مختل کرده است، یک برداشت دارد و در کیش یا قشم، برداشت و قضاوت دیگری دارد.

مدیرکل فرهنگی و اجتماعی استانداری هرمزگان اضافه کرد: بحث مستتر در طرح مسئله خشونت خیابانی، موضوع ناامنی ذهنی یا همان احساس ناامنی است که می‌توان گفت اگر احساس ناامنی را در شهر بندرعباس بسنجیم ممکن است نسبت به سایر شهرها وضعیت نامطلوب‌تری داشته باشد.

وی ادامه داد: البته ما در حال حاضر آماری در تائید یا رد این مدعا نداریم. اما برداشت و برآورد شخصی من این است که احساس ناامنی ذهنی در بندرعباس نسبت به شهرهایی که ناامنی عینی بیشتری دارند، بیشتراست و در این بخش باید کار فرهنگی  اجتماعی صورت گیرد.

اخلاقی پور بیان کرد: طبق پژوهش‌هایی که در رابطه با نظر مردم هرمزگان در مورد وجوه مخاطرات اجتماعی انجام‌شده،‌ می‌توان این نتیجه را دریافت کرد که احساس ناامنی ذهنی درصد بالاتری نسبت به ناامنی عینی که به وقوع می‌پیوندد به خود اختصاص داده است. طبق بررسی‌های سال گذشته،‌ 58 درصد مردم، ترافیک و تصادفات جاده‌ای و شیوه رانندگی را از جمله عوامل مخاطره‌آمیز برشمرده و 48 درصد مردم، سرقت، جیب‌بری و زورگیری را از عوامل مخاطره‌آمیز دانسته‌اند.

وی با اشاره به اینکه بندرعباس یک شهر ساحلی بندری با ترکیب اجتماعی و جمعیتی ناهمگون است،‌ افزود: یک دلیل پشت پرده ماجرای احساس ناامنی، ضعف احساس تعلق اجتماعی در شهرهایی مانند شهر بندرعباس است که البته این ویژگی در همه استان هرمزگان قابل تسری نیست.

این کارشناس مسائل اجتماعی با اشاره به اینکه مسئله دوم بحث اقلیم است، خاطرنشان کرد: اگر بررسی اجمالی داشته باشیم متوجه خواهیم شد که مردم در نیمه دوم سال مهربان‌تر هستند و بیشتر لبخند بر لب دارند. در جواب به این سؤال که آیا می‌شود تأثیر عامل اقلیم را کاهش داد، باید گفت، پاسخ مثبت است. با مهندسی اجتماعی و یک مجموعه آموزش‌های مهارتی و اجتماعی می‌توان تأثیر این عامل را کاهش داد.

نشاط اجتماعی با دیدن هم نوعان

اخلاقی پور اضافه کرد: دیدن هم نوعان ایجاد نشاط اجتماعی می‌کند. هرچه مناسبات مردم بیشتر شود و مردم بیشتر کنار هم باشند، تأثیرات اجتماعی مثبتی به همراه خواهد داشت. به‌طور مثال مردم از بازار گردی لذت می‌برند. حضور مردم در بازار تأثیر اجتماعی مثبت دارد، هر چند ‌تأثیر اقتصادی اندکی داشته باشد و صرفاً بازار گردی اتفاق بیفتد، لذا در مدیریت شهری بایستی اقداماتی در راستای افزایش مناسبات و مراودات مردم انجام گیرد.

وی با اشاره به اینکه احساس ناامنی ذهنی تأثیر بسزایی به‌عنوان یک مؤلفه بازدارنده برای جذب گردشگر به شهر نداشته است، افزود: باید در نظر داشته باشیم که میزان سرمایه اجتماعی عام ما کم است. امکاناتی مثل فضای مجازی ظرفیتی ایجاد کرده که امکان تسری خبرهای ناصحیح را بیشتر می‌کند.

سطح خدمات شهری و نا امنی

مدیرکل فرهنگی و اجتماعی استانداری هرمزگان با اشاره به اینکه زیرساخت‌ها و خدمات شهری از جمله نور مناسب معابر در شب، وسایل حمل‌ونقل عمومی از جمله تاکسی و اتوبوس خط واحد و ...‌ تأثیر بسزایی در افزایش امنیت معابر و بخصوص تأمین امنیت عبور و مرور زنان در شب دارد،‌ در رابطه با مطلوبیت این زیرساخت‌ها گفت: سیستم حمل‌ونقل شهری ما دچار مشکل است و نمی‌توانیم ادعا کنیم که در مقایسه باکلان شهرهای دیگر مثل شیراز و کرمان و ... اوضاع بهتری داریم. قطعاً عقب‌افتادگی‌هایی داریم که بخشی از آن به مورفولوژی شهری و بخشی به مدیریتی شهر مربوط می‌شود.

وی بیان کرد: مورفولوژی شهری بندرعباس به‌صورت طولی است .   این خود یک عامل بازدارنده است که شبکه حمل‌ونقلی که در شیراز یا استان کرمان قابل طراحی است، در شهر طولی بندرعباس امکان‌پذیر نیست یا کمتر امکان‌پذیر است اما این نافی این نیست که مدیریت شهری، بایستی راه‌حلی برای این مسئله داشته باشد.

اخلاقی پور تصریح کرد: مورد بعدی بحث ناوگان شهری است، ناوگان شهری در شهر بندرعباس، یقیناً پیشرفت‌های خوبی داشته است اما یک دسته عوامل اقلیمی باعث می‌شود وسایل نقلیه شهری و ناوگان حمل‌ونقل عمومی در شهر بندرعباس سریع‌تر از سایر شهرها دچار فرسودگی شوند و از طول عمر و پایداری کمتری برخوردار باشند.

وی اضافه کرد: تعدادی از خطوط شهری، مانند خط ساحلی ، به‌طورکلی از وسایل نقلیه تهی است‌. در ایام نوروز هم یکی از مطالبات مهمانان نوروزی همین امر بود. فرهنگ دربست سوارشدن یکی از عواملی است که هزینه‌های سنگینی را بر سبد مصرفی خانوار وارد می‌کند و مراودات مردم را دچار اشکال می‌کند‌ که در این رابطه بایستی تأملی صورت گیرد.

نور، اولویت اول در تأمین امنیت

اخلاقی پور با اشاره به اینکه نور اولویت اول در بحث تأمین احساس امنیت است در رابطه بااهمیت نورپردازی معابر گفت: ممکن است در فقدان نور هم اتفاق عینی برای فرد  پیش نیاید اما همین تاریک بودن هوا باعث تشدید احساس ناامنی می‌شود‌ و با توجه به اینکه مورفولوژی شهر بندرعباس طوری شکل‌گرفته که بخش عمده‌ای از شهر از هندسه خاصی تبعیت نمی‌کند و شامل بافت فرسوده و قدیمی است، ‌اهمیت توجه به مقوله تأمین روشنایی دوچندان می‌شود.

مهاجرپذیر بودن و وقوع جرائم خرد

مدیرکل فرهنگی و اجتماعی استانداری هرمزگان در بررسی عوامل مؤثر بر وقوع جرائم خرد خیابانی و خشونت‌های روانی و کلامی به مهاجرپذیر بودن شهر اشاره کرد و افزود:‌ بسیاری جرائم خرد توسط مهاجرین درون استانی یا کسانی که از استان‌های هم‌جوار برای کاریابی به استان می‌آیند به وقوع می‌پیوندد.

وی عنوان کرد: بخشی از این مهاجرین تحصیل‌کرده بوده و این دسته افراد ممکن است جرائم فردی مرتکب شوند که آسیب آن متوجه خودشان است، اما بخشی از آن‌ها که به مشاغل کاذب جذب می‌شوند، ممکن است برای نظام شهری آسیب‌زا باشند.

اخلاقی پور در پایان تصریح کرد: پدیده خشونت خیابانی مختص یک جغرافیای خاص نیست و کم‌وبیش در همه فرهنگ‌ها مشاهده می‌شود، اما در رابطه با شهر بندرعباس، آنچه قابل‌ذکر است اینکه رقابت بر سر منابع بخصوص شغل در هرمزگان و بندرعباس زیاد است و از طرفی پایین بودن آستانه تحمل مردم و ضعف مهارت‌های کلامی می‌تواند از عوامل تشدید پدیده احساس ناامنی در شهر باشد.

گفت و گو از: مهسا احمدی، خبرنگار ایسنا، منطقه هرمزگان

انتهای پیام