ایسنا

هفته جهانی صنایع دستی

نگاهی به صنایع دستی قم

یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر مذهبی قم، صنایع دستی است که به دلیل موقعیت زیارتی پذیرای مسافران داخلی و خارجی زیادی است که بازار پر رونقی را می تواند در دل این شهر داشته باشد. از جمله برخی از صنایع دستی‌ استان قم را می‌توان قالی دستبافت، معرق کاری، منبت کاری، کاشی و سفال، خرمهره سازی، سنگ تراشی، خراطی چوب، تراش سنگ های قیمتی و انگشتر سازی اشاره کرد، که از این بین ۳۰۰ رشته صنایع دستی در کشور به ثبت رسیده و ۴۲۰۰هنرمند دارای پروانه فعالیت در ۵۰ رشته در استان قم فعال هستند. در سال‌های اخیر توجه چندانی از سوی مسئولین شهر به صنایع دستی در این شهر نشده و برخی از این صنایع به طور کامل تعطیل شده است.

در مرحله نخست تولید خرمهره، گل مخصوص آماده شده را به اشکال مختلف درآورده و آماده پخت می‌کنند.
«خرمهره» یکی از معروف‌ترین صنایع دستی قم به حساب می‌آید که ساخت آن به پنج هزار سال قبل باز می‌گردد. «خرمهره» سنگ‌ آبی رنگ یا فیروزه‌ای است که بیشترین کاربرد آن به اعتقاد مردم قم برای دفع چشم زخم است. «خرمهره» بعد از پخت حدود ۹ ساعت در کوره‌ای با درجه حرارت حدود ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد، سرد شده و از درون خاک مخصوص محصور شده جدا شده و آماده عرضه به بازار می‌شود.
«قالی‌های دستبافت» قم یکی از مشهورترین صنایع دستی این استان به حساب می‌آید. فرش و قالی قم از نظر رنگ، نوع بافت، پرز و الیاف نمای کلی از فرش ایران را نشان می‌دهد و ترکیبی از تمام سبک‌های ایران است. همچنین جنس آن‌ها بیشتر از ابریشم، پشم و کرک است و از نظر جنس تار و پود به «گل ابریشم» و «چله ابریشم» معروفند.
تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و استفاده از آن‌ها در ساخت انگشتر که یکی از صنایع دستی قم محسوب می‌شود، موجب شده تعدادی زیادی از مشاغل و کسب و کارهای اطراف حرم حضرت فاطمه معصومه(س) در قم به این صنعت اختصاص پیدا کند.
«قالی‌های دست بافت» قم بیشتر در خانه‌ها و کارگاه‌های مردم شهر بافته می‌شود و جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد خانوار در سال‌های گذشته ایفا می‌کرد.
تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی و ساخت انگشتر یکی از پر مخاطب‌ترین صنایع دستی استان قم است که به دلیل مذهبی بودن شهر از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است.
«کاشی کاری» هفت رنگ سبکی از کاشی‌کاری است که به عنوان یکی از صنایع دستی قم دارای جایگاه، کاربرد و رونق اقتصادی بسیار خوبی است. این صنعت از نظر تولید و اجرای کار نسبت به معرق سرعت بالاتری دارد و رنگ‌های متدوال بکار رفته در آن عبارتند از سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، قهوه‌ای، سبز، زرد، حنایی و رنگ‌هایی مثل طلائی با پایه پخت متفاوت حدود ۱۰۰۰ تا ۱۱۵۰ درجه سانتیگراد هستند.
«خراطی چوب» یکی از صنایع دستی شهر قم است که امروزه در بازار کهنه قم با قدمتی ۶۰۰ ساله در حال فعالیت است.
«رنگ رزی» به واسطه فرش دستبافت صنعت پررونق روزهای قدیم قم محسوب می‌شد که به صورت سنتی پا به پای فرش دستباف رونق داشته است ولی در سال های اخیر و همسو با رکود در بازار فرش، از رونق و پویایی خود دور شده است.
هنرمندان قمی بیشتر در تولید، طراحی و منبت کاری اشیای تزیینی و تشریفاتی همچون منبت کاری مبل‌های استیل فعالیت دارند. عمدتاً در هنر خود از نقوش اصیل که شامل طرح‌های اسلیمی و ختایی یا گل و بوته است، استفاده می‌کنند.
«کاشی کاری» و نقاشی روی کاشی یکی از صنایع دستی پرکاربرد قم محسوب می‌شود که طرح و نقش یا خطوط مذهبی پس ازکشیده شدن روی کاشی‌های سفید، قلم گیری و توسط لعاب و رنگ‌های مخصوص رنگ آمیزی شده و در نهایت در کوره‌هایی با درجه حرارت ۱۰۰۰ درجه سانیگراد به مدت ۹ ساعت پخته می‌شوند.
«معرق کاری» کاشی یکی دیگر از صنایع دستی قم است که عبارت است از قطعه‌های تراشیده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگ‌های متفاوت تراشیده و در کنار یگدیگر قرارداده و به شکل قطعاتی بزرگ در آورده و نصب می‌کنند. این نقوش گاهی از نقش‌های گره‌کشی و گاهی از نقش‌های مختلف مانند گل و بوته، اسلیمی‌، ختایی یا خطوط مختلف تشکیل می‌گردند و زینت بخش بناهای مختلف می‌شوند.
«کاشی هفت رنگ»، از صنایع دستی و در زیرشاخه سفال و کاشی در استان قم است که به رونق و پویایی خوبی دست یافته و به دلیل شکل تولید کاملا دستی خود همچنان به عنوان یک هنر دستی منحصر به فرد فعالیت می کند و تولیدات خود را به کشورهایی همچون چین که قطب صنعت جهان است صادر می‌کند.
پس از به نقش کشیدن طرح و خطوط بر کاشی‌های سفید در کاشی هفت رنگ، رنگ‌های لعابی را روی کاشی‌ها می‌کشند و آن‌ها را برای مرحله نهایی که پخت و رنگ گیری آن‌هاست آماده می‌کنند.
قلم گیری یکی از مراحل تولید کاشی هفت رنگ است که با جوهر مشکی مخصوص تمامی دور خطوط را قلم گیری می‌کنند که این کار موجب برجسته شدن طرح و در نهایت قرارگیری درست رنگ بر روی نقوش و خطوط می‌شود.
«منبت کاری» که یکی از مهمترین صنایع دستی قم است ابتدا نقش مورد نظر را بر روی چوب که معمولا از جنس گردو است پیاده می‌کنند و سپس با ابزارهای مخصوص به حکاکی و کنده کاری بر روی چوب می پردازند. این صنعت نماد احساس، ادراک، اندیشه و خلاقیت هنرمند است که با ذوق و سلیقه سرشار خود، اثر هنری را ابداع می کند.
نماد انگشتر کار شده با نگین هایی از سنگ‌های قیمتی که در ابتدای بلوار پیامبر اعظم(ع) قم و در نزدیکی حرم مطهر و در محل عبور و مرور زائران و مسافران نصب شده است.
  • یکشنبه/ ۲۰ خرداد ۱۳۹۷ / ۱۵:۲۸
  • دسته‌بندی: ایران
  • کد خبر: 97032009099
  • خبرنگار : 30088

اخبار مرتبط

برچسب‌ها