به گزارش ایسنا، دکتر تقی پورنامداریان، ضمن تبریک فرا رسیدن هفته پژوهش اظهار کرد: پژوهش یا تحقیق، عبارت از جستجوی پاسخِ حتی‌المقدور درست برای پرسش یا مساله‌ای که در قلمرو یکی از دانستنی بشر برای کسی که در آن زمینه تخصص یا آگاهی دارد، مطرح شده است. در این تعریف چند نکته را باید در نظر داشت. یکی اینکه تحقیق یا پژوهش غالباً توسط کسانی صورت می‌گیرد که در رشته‌ای از علوم، آموزش لازم را دیده باشند. دوم آنکه در حوزه تخصص‌شان مساله‌ای برای آنان مطرح شده باشد. سوم آنکه پاسخ به مساله حتی در آنجا که توسط محققان متخصص پژوهش و تحقیق می‌شود، همواره به پاسخی قطعی و غیرقابل تردید منجر نمی‌شود. چه بسا محققی دیگر، در زمانی دیگر با نگاه به مساله از دریچه‌ای دیگر به پاسخی دیگر برسد.
وی ادامه داد: هر تحقیقی در زمانی معین و امکانات موجود در صورتی که به قاعده انجام شود، می‌تواند کامل و قابل قبول باشد، امّا معلوم نیست که با پیدا شدن امکانات و اطلاعات تازه‌تر قطعیت و درستی خود را حفظ کند.
دکتر پورنامداریان ادامه داد: با پیشرفت علوم و تجربه‌ها و تحقیقات متعددتر و متنوع‌تر و افرادی با ذهنیت‌های مختلف، هم مساله‌ها محدودتر می‌شود و هم امر تحقیق و پژوهش دشوارتر می‌شود. محدود از این جهت که به‌تدریج مسائل بسیار در نتیجه تحقیقات جدید از مقام مساله بودن خارج می‌شود و دشوار از آن جهت که از یک طرف مسائل دقیق‌تر عنوان می‌شود و از طرف دیگر حجم اطلاعات انباشته شده که محقق باید با آنها آشنایی پیدا کند نیز زیادتر می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در دوره معاصر به سبب گسترش دانشگاه‌ها و به‌تبع آن افزونی متخصصان در رشته‌های مختلف علوم و گسترش تحقیقات، مساله‌یابی برای تحقیق یکی از مشکلات تحقیق است، چون بسیاری از مسائل، مطرح شده و پاسخی به آن داده شده است. در گذشته که علوم مختلف به علت محدودیت موضوع و منابع مثل امروز گسترش نیافته بود، کسانی که امکانات درس خواندن برایشان میسر بود، کم و بیش می‌توانستند همه علوم عصر را تحصیل کنند. بنابراین مسائل بیشتری هم برای طرح و تحقیق داشتند. در دوران معاصر به سبب تخصصی شدن علوم عملاً کمتر کسی می‌تواند در چند رشته دست داشته باشد و در نتیجه تعدد و تنوع مساله‌ها کاهش یافته است و گاهی تکرار تحقیق در مساله‌ای واحد و مشابه افزونی یافته است. طبیعی است که امروزه دیگر نمی‌توان مثل ابن‌سینا هم در پزشکی فردی برجسته شد و هم در نجوم و فلسفه و عرفان و ادبیات.
بر اساس اعلام پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی کشورمان در ادامه تأکید کرد: به خاطر گسترش همین رشته‌های مختلف علوم می‌توان گفت شیوه‌های تحقیق و پژوهش در هر رشته نیز تفاوت دارد و حتی در یک علم به سبب دانش‌های فرعی مربوط به هر علم و اختلاف ماهیت آنها با یکدیگر، شیوه‌های تحقیق هم با یکدیگر فرق دارد. کمااینکه ادبیات به‌عنوان یکی از رشته‌های علوم‌انسانی حوزه‌های تحقیقی متعددی دارد که نمی‌توان شیوه‌نامه تحقیقی یکسانی برای همه حوزه‌های آن تجویز کرد. چه برسد به اینکه شیوه‌نامه یکسانی برای کل تحقیقات فراهم آورد. در حالی‌که در علوم خاص تحقیق بر آزمایش و تجربه تأکید دارد و متمرکز بر خالی کردن ذهن از باور داشت‌ها و پیش‌داوری‌های قبلی است، اما در علوم انسانی و بخصوص در بخشی از تحقیقات ادبی نمی‌توان ذهن را کنار گذاشت. ذهنیت در ادبیات که با آزمایش سروکاری ندارد، هم در مساله‌یابی و هم در پاسخ به مساله نقشی قطعی و مؤثر دارد.
انتهای پیام