به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی معاونت درمان سازمان تامین اجتماعی، کاهش حساسیت گیرنده‌های حسی در حواس چشایی، بویایی و لامسه نسبت به محرک‌های بیرونی در دوره سالخودگی کاملا مشهود است و این مسئله باعث می‌شود تا فرد سالمند در درک مزه‌ها، بوها و پی بردن به خصوصیات اشیا از طریق لمس آنها با مشکلاتی مواجه شود.
شکی نیست که بی‌توجهی اطرافیان در خصوص مشکلات حسی افراد سالمند می‌تواند نوع روابط فرد سالخورده و امنیت و سلامت جسمی و روانی وی را با مخاطراتی همراه سازد، اما می‌توان با شناخت این محدودیت‌ها تدابیری را به کار گرفت تا شخص سالمند بتواند از حواس خود به شکل صحیح‌تری استفاده کند.
حساسیت گیرنده‌های چشایی نسبت به مزه‌ها بعد از 60 سالگی به طور محسوسی کاهش می‌یابد، اما عوامل زیادی مانند کشیدن سیگار، استفاده از دندان مصنوعی، مصرف دارو و قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی می‌توانند موجب ضعف توانایی فرد در تشخیص مزه‌های مختلف شود. ناتوانی در تشخیص مزه‌ها باعث می‌شود تا فرد سالمند از خوردن غذا لذت نبرد که این خود سبب سوء‌تغذیه در این افراد می‌شود.
افزودن چاشنی‌های مختلف همچون ادویه‌جات ملایم یا شکر به مواد غذایی آن را برای فرد سالمند لذتبخش‌تر و تشخیص غذاها را آسانتر می‌کند.
تشویق افراد سالمند به عدم مصرف سیگار و دور کردن آنها از آلاینده‌های محیطی می‌تواند در تقویت حس چشایی موثر واقع شود علاوه بر آن مواد غیرخوراکی یا مواد پرخطری که دارای ظروف مشابه داروها یا مواد خوراکی هستند حتی‌الامکان باید از دسترس افراد سالخورده دور نگه داشته شوند.
گیرنده‌های حس بویایی پس از سن 60 سالگی نیز کاهش می‌یابند و موجبات ضعف بویایی فرد را فراهم می‌کنند، علاوه بر آن ناتوانی در یادآوری و به خاطر سپردن اسامی بوها نیز در کاهش سطح عملکرد این حس موثر است. به عنوان مثال شخص سالمندی که قادر به تشخیص بوی گاز یا بوی ناشی از سوخت مواد نیست نمی‌تواند جهت گریز از موقعیت یا رفع عامل خطرساز به موقع اقدام کند.
برای تقویت حس بویایی می‌توان اشیا و مواد دارای بوهای مختلف را در اختیار فرد سالمند قرار داد و به وی کمک کرد تا با بو کردن آنها بوی هر ماده را تشخیص دهد.
در جایی که فرد سالمند ساکن است حتی‌الامکان نباید از مواد دارای بوهای تند استفاده شود، همچنین باید آلاینده‌های محیطی را به حداقل رساند تا توانایی درک تفاوت میان بوها برای شخص سالخورده مقدور باشد.
تجربه دوران پیری معمولا با کاهش توانایی‌های لمسی بویژه در دست‌ها و نوک انگشتان همراه است. دلیل آن نیز کاهش جریان خون در اندام‌های دور از بدن مانند دست‌ها و پاها است که بویژه پس از سن 70 سالگی بروز می‌کند بنابراین سالمندانی که بیش از سایرین نیازمند بهره‌گیری از حس لامسه خود هستند مانند سالمندان نابینا طی این دوره با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.
تمرین حسن لامسه به فرد سالمند کمک می‌کند تا تفاوت‌های قابل لمس در اشیا (زبری و نرمی، سردی و گرمی، اندازه و سایر ویژگی‌ها) را تا حد زیادی درک کند.
لمس دقیق اشیا در صورتی برای سالمند آسانتر خواهد بود که این اشیا عاری از هر نوع آلودگی باشند، بنابراین رعایت نکات ایمنی مانند پاکیزگی وسایل مورد استفاده سالمندان و پرهیز از جابجایی مکرر آنها سالخودگان را در لمس و تشخیص این وسایل با مشکلات کمتری مواجه می‌سازد. از آنجا که بسیاری از سالمندان به دلیل کم بینایی برای پیدا کردن اشیا از حس لامسه خود استفاده می‌کنند اشیای برنده یا حرارت‌زا باید از دسترس آنها دور باشد.
درصد بروز مشکلات شنوایی بیش از آسیب‌های بینایی است و مردان سالمند بیش از زنان دچار این مشکلات می‌شوند.
ضعف یا فقدان کامل حس بینایی بیشترین محدودیت را بر فرد سالمند تحمیل می‌کند. در سالمندان کدورت بیش از حد عدسی موجب بروز بیماری آب مروارید می‌شود. این بیماری در صورت گسترش موجب نابینایی می‌شود چنانچه بیماری به موقع تحت درمان قرار گیرد با عمل جراحی می‌توان مشکل را حل کرد.
تخریب سلول‌های حساس به نور در مرکز شبکیه چشم یکی دیگر از مهمترین عوامل بروز نابینایی در سالخوردگان است که به سبب کهولت سن، ابتلا به دیابت، قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید یا پاره‌ای از حوادث محیطی ایجاد می‌شود.
علاوه بر رعایت مسائل ایمنی بویژه ایمن‌سازی محیط زندگی فرد سالمند مراجعه به موقع به پزشک و استفاده از رژیم‌های غذایی مناسب می‌تواند از بروز یا پیشرفت بسیاری از آسیب‌های بینایی دوران سالمندی جلوگیری کند. تیزبینی و دقت بینایی در افراد سالخورده تا حد زیادی کاهش می‌یابد، آنان در زمینه تردد، انطباق با تاریکی، رفتن از محیط‌های روشن به فضاهای تاریکی و تشخیص اشیا در فضاهای فاقد نور و انجام فعالیت‌های روزمره با دشواری‌هایی مواجه می‌شوند.
استفاده از رژیم‌های غذایی مناسب تاثیر بسزایی در پیشگیری از بروز یا تشدید آسیب‌های بینایی خواهد داشت. مصرف مداوم سبزیجات و ویتامین‌ها می‌تواند از تخریب سلول‌های مرکزی شبکیه جلوگیری کند.
بسیاری از سالمندان مبتلا به آسیب‌های بینایی با اضطراب، افسردگی و ضعف اعتماد به نفس دست به گریبانند. برقراری ارتباطی انسانی با این افراد و آگاه ساختن آنان از جنبه‌های مختلف این نقایص و مطمئن ساختن آنان در خصوص دریافت مراقبت‌های لازم آنها را به زندگی امیدوارتر می‌کند.
کاهش جریان خون در گوش در دوره سالمندی موجب مرگ سلول‌های شنوایی گوش داخلی و در نتیجه ضعف شنوایی فرد سالمند می‌شود. سالخوردگان کم شنوا یا ناشنوا طبیعتا از سطح ایمنی پایین‌تری در ارتباط‌های اجتماعی برخوردارند بویژه آنکه ناتوانی در درک گفتار اطرافیان آنان را در برقراری ارتباط با مشکلات جدی مواجه ساخته و در بسیاری از اوقات موجب طرد آنان حتی از سوی نزدیکان می‌شود.
اما لازم است در هنگام صحبت با فرد به جای داد زدن به طور واضح و شمرده صحبت کرد و هنگام تکرار کلمات صبر و حوصله بیشتری به خرج داد.
زمان مشاهده علائمی از ضعف شنوایی، عفونت یا درد گوش در فرد سالمند باید بالافاصله وی را جهت انجام معاینات نزد پزشک متخصص برد.
هنگام گفت‌وگو با سالمند باید حتی‌الامکان از سر و صداهای زائد کاست تا وی بتواند کلام را به خوبی درک کند. سالمند کم شنوا برای درک بهتر صحبت‌های ما به صورت‌مان نگاه می‌کند تا از حالت چهره، ژست‌ها و اشارات ما منظورمان را بهتر درک کنند پس هنگام صحبت با فرد سالمند باید آرامش‌مان را حفظ، کلمات را شمرده و اشارات سر و دست را با گفتارمان همراه کنیم.
انتهای پیام