اما، لحظاتی به این فکر کنید که این دو روز ب بیست روز بدل شود، آیا همچنان با آغوشی باز از آن استقبال خواهید کرد؟ مسلما پاسخ به این سوال برای اکثر ما که عموما لحظات زندگی را به سرگرمی‌های زندگی شهری، معاشرت با دیگران و کار و تلاش برای روزگاری بهتر و با خبر شدن از وقایع دنیا می‌گذرانیم دشوار و حتی گاه کسل‌کننده خواهد شد.
درست در نقطه مقابل ما که زندگی شلوغی را برای خود رقم زده‌ا‌یم و دائما در این شلوغی در تکاپو هستیم، افرادی تقریبا همه زندگی خود را صرف حراست از دشت‌ها و کوهستان‌هایی کرده‌اند که شاخصه اصلی همه این مناطق سکوت محض است.
سخت است که در یک شبانه‌روز کسی نباشد که با او صحبت کنی، درد دل کنی و وقت بگذرانی، تنهایی شاخصه اصلی شغل محیطبانی است؛ محیطبانان کسانی هستند که در نهایت غربت روزگار می‌گذارند و گاه حتی جان خود را در مقابل متعرضان به طبیعت کف دست می‌گیرند و کسی هم حواسش به این قشر نیست.
محیطبانان حتی گاهی مجبور به حضور در مناطقی هستند که هیچ وسیله ارتباطی در دسترس نیست، پس از ارتباط هر از چندگاه با خانواده هم خبری نیست، اما با این حال وقتی دلیل ماندگاری در این شغل را از آنها جویا می‌شویم، عشق به کار را عامل ماندن در این شغل عنوان می‌کنند.
این محیطبان است که در سرما و گرما، شب و روز دشت‌ها و کوه‌ها را می‌پیماید تا مبادا خطری مناطق طبیعی را تهدید کند، این محیطبان است که وجب به وجب این مناطق را می‌شناسد و هر حرکت مشکوکی را متوجه شده و شرایط را مجددا تحت کنترل در می‌آورد، این محیطبان است که با دلسوزی و از سر مهر حیات وحش مناطق را حراست می‌کند تا مبادا خطری متوجه آنها باشد، اما چه کسی به معنای واقعی حامی این قشر زحمتکش است.
حمید حیدری یکی از محیطبانان منطقه هفتادقله است و 20 سال از عمر خود را در نقطه به نقطه استان مرکزی صرف حراست از مناطق حفاظت شده و مقابله با متخلفان و شکارچیان کرده است.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به اینکه از زمان آغاز شغل محیطبانی به مدت چهار سال در منطقه هفتادقله مشغول خدمت بودم، گفت: بعد از چهار سال به عنوان مامور گشت کل استان انتخاب شدم و تاکنون در این شغل خدمت می‌کنم.
حیدری با بیان اینکه دوره چهار ساله محیط بانی را به آسانی پشت سر گذاشتم چراکه به شدت به کارم علاقمند بودم و با عشق وجب به وجب هفتادقله را حفاظت کردم، افزود: هیچ گاه بحث مالی برایم مطرح نبود و با وجود همه کم و کاستی‌های زندگی به دلیل علاقه به حیات وحش کارم را ادامه دادم و خوشبختانه خانواده نیز با این شرایط کنار آمدند و تا امروز گله و شکایتی نداشته‌اند.
محیط بانی شغلی نه چندان امن
وی با تاکید براینکه بعد از انتصاب به عنوان مامور گشت کل استان از رفتن پشیمان شدم چراکه کار در مناطق تحت حفاظت شده جاذبه‌های خاص خود را دارد، گفت: خانواده با همه این شرایط و نبودن‌های من کنار آمده‌اند، حتی با وجود اینکه در حال حاضر گشت اراک هستم همچنان ساعت کاری ندارم و هر ساعتی از شبانه‌روز که لازم باشد باید در منطقه حاضر باشم و شاید در شبانه‌روز سه یا چهار ساعت در کنار خانواده باشم.
حیدری با بیان اینکه کار محیطبانی با همه نوع مخاطرات مواجه است، گفت: در این چهار سال شکارچیان و متخلفان بسیاری وارد منطقه شدند و حتی در دره سیبک یک شکارچی کرمانی جان خود را از دست داد که البته مشخص نشد که وی در درگیری با محیطبانان یا به واسطه تیراندازی دیگر شکارچیان از دست رفته است، در نهایت هم متاسفانه همکار ما در ظاهر قاتل شناخته شد. 20 میلیون دیه برای این قتل تعیین شد و چهار میلیون تومان نیز از طرف ریاست وقت سازمان محیط زیست دکتر ابتکار اضافه شد و 24 میلیون تومان دیه شکارچی پرداخت شد و محیط بان با شرایط بغرنجی مواجه نشد.
وی اضافه کرد: در طول فعالیت 20 ساله خود متخلفان زیادی را دستگیر کرده‌ام و خوشخبتانه تاکنون شلیکی صورت نگرفته است. محیطبانی شغل تجربه است، فرد باید در برخورد با متخلف بیشتر از تجربه کاری خود استفاده کند.
مامور گشت کل استان مرکزی با تاکید بر اینکه هر کاری سختی‌های خودش را دارد، اما یکی از سختی‌های کار ما این است که باید به صورت شبانه‌روزی در منطقه حضور داشته باشیم و ساعت کاری نداریم، افزود: دره چکاب به عنوان منطقه امن مشهور است چراکه در مرکز منطقه هفتادقله قرار گرفته است و ورود به آن به آسانی صورت نمی‌گیرد، علاوه بر آن اطراف این منطقه کاملا تحت نظارت، پایش و گشت‌های مستمر است و حتی به دلیل وجود گشت‌های شبانه امکان ورود به آن به آسانی میسر نیست.
تجربه رکن اصلی موفقیت در محیط بانی
وی با تاکید بر لزوم استفاده از تجربه در حفاظت از محیط طبیعی ادامه داد: آخرین باری که شکارچی در منطقه تحت حفاظت هفتادقله دستگیر شد در منطقه سیبک بود که در خردادماه وارد منطقه شد. برای دستگیری شکارچی کمین کردیم و با دیدن ما قبل از رسیدن به ایست بازرسی همه وسایل و تجهیزات خود را از ماشین به بیرون انداخت البته متوجه شدیم چراکه قبل از رسیدن لحظاتی شیشه ماشین را پایین داد و برای چند ثانیه دست خود را بیرون از ماشین برد و حدس زدم که همه چیز را به بیرون انداخته است در ایست بازرسی ماشین بررسی شد، اما چیزی به همراه نداشت به همین دلیل به سرعت مسیر عبور وی جستجو شد و همه چیز اعم از اسلحه، دوربین، چاقو، مدارک و حتی یک مقدار گوشت حیوان را کشف کردیم و براساس این شواهد فرد دستگیر شد و در حال حاضر زندانی است.
حیدری با بیان اینکه محیطبان شیفت کاری ندارد و حتی محیط بانانی که شیفتی هستند هم در صورت نیاز در منطقه حاضر می‌مانند، شیفت کاری محیطبانان را سه روز آفیش و سه روز استراحت عنوان کرد و گفت: دور بودن از خانواده یکی از مشقت‌های کار ماست، از طرفی اینکه سه شبانه‌روز باید در منطقه تنها و گاه بدون امکان ارتباطی زندگی کرده و در تمام طول شبانه‌روز هوشیار باشیم هم بسیار دشوار است و هر کسی توان تحمل این شرایط را ندارد، حتی مواردی بوده است که فرد این شرایط را تنها دو یا سه ماه تحمل کرده و دیگر ادامه نداده است.
وی با اشاره به اینکه کمبود محیطبان باعث تعیین شیفت‌های کاری سنگین است، عنوان کرد: سازمان محیط زیست همواره با کمبود نیرو مواجه بوده است، البته تا قبل از ورود بنده به این عرصه شرایط و تعداد محیطبانان مطلوب بود به طوری که 40 محیط بان تنها در هفتادقله فعال بودند، اما با خروج کردها از منطقه در حال حاضر حدود 15 محیطبان داریم که در مواجهه با این شرایط و وسعت و مساحت منطقه بسیار کم است و البته در چنین شرایطی این تعداد نفرات محدود فشار دو چندانی را متحمل می‌شوند.
محیط بانی به محیط بان بودن ختم نمی شود
به گفته وی، محیطبان در این منطقه حفاظت شده هر کاری که باشد باید انجام بدهد در واقع وظیفه‌اش صرفا رصد وضعیت و وارد عمل شدن در صورت حضور شکارچی متخلف نیست، بلکه به عنوان مثال اگر در منطقه لوله آبی دچار مشکل شود از نظر مسئولیت‌پذیری وارد عمل می‌شود تا خود به سرعت شرایط را به وضعیت قبل بازگرداند، حتی اگر در آبخشورها زباله‌ای وارد شده باشد خود سعی در پاکسازی می‌کند و فقط به وظیفه محیطبانی صرف نمی‌پردازد، البته با وجود همه این تعهدات و حساسیت‌های کار از مزایا و شرایط قابل قبولی بهره‌مند نیست.
این محیط بان با تاکید براینکه محیط بان تمام طول شبانه‌روز در منطقه گشت می‌زند، ردیابی می‌کند و اگر مورد مشکوکی وجود داشته باشد پیگیری می‌کند، تصریح کرد: تنها علاقه است که مشقت‌های محیطبانی را تسهیل می‌کند، اگر علاقه وجود داشته باشد محیطبانی کاری ساده است و با وجود اینکه تاکنون 119 محیطبان در کشور به شهادت رسیده اند که یکی از آنها از استان مرکزی است، اما با این حال هنوز علاقمندان به این شغل با عشق تمام کار خود را دنبال می‌کنند.
وی اضافه کرد: امروز محیطبانان ما از همه اقشار و با مدارک تحصیلی مختلف اعم از فوق دیپلم، کارشناسی و کارشناسی ارشد به این کار اشتغال دارند، اخیرا سازمان حمایت‌هایی را برای این قشر مظلوم در نظر گرفته است و به خطراتی که در کمین محیط بانان است توجه دارد. یک محیط بان گذشته از حضور شکارچیان متخلف با محیط طبیعی و چالش های آن نیز مواجه است. برای مثال هفتادقله مامن انواع کل و بز، قوچ و میش، کفتار، گراز، گرگ، شغال و پلنگ است، هرچند تاکنون از جانب حیات وحش خطری برای محیطبانان وجود نداشته است چراکه حیوان تا زمانی که احساس خطر نکند کاری به انسان ندارد و طی 20 سال فعالیتم در این شغل تاکنون با حمله از طرف حیوان مواجه نشده‌‌ام.
خاطره دردناک طاعون نشخوارکنندگان کوچک
حیدری تصریح کرد: در دوره‌ای که من محیط بان منطقه هفتادقله بودم خوشبختانه هیچ گونه شیوع بیماری صورت نگرفت، اما متاسفانه سال گذشته شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک رخ داد و در جریان شیوع این بیماری بیش از 400 راس کل و بز تلف شدند و ما برای جمع‌آوری لاشه‌ها در منطقه حاضر بودیم. جمع‌آوری لاشه‌ها بسیار تلخ و دردناک است، بویژه وقتی حیوان در آستانه مرگ است و جلوی چشمان تو جان می‌دهد. در واقع شرایطی دشوار و تلخ را پشت سر گذاشتیم.
وی با بیان اینکه محیطبانان آموزشها و دوره‌های مختلفی را می‌گذرانند خاصه به منظور استفاده از اسلحه که البته استفاده از آن نیز تحت شرایط خاصی صورت می‌گیرد، عنوان کرد: در استفاده از اسلحه شرایط خاصی باید طی شود. محیط بانان در وهله اول قبل از استفاده از اسلحه در مواجهه با متخلفان دستور ایست می‌دهد و در صورت عدم توجه متخلف، تیر هوایی شلیک می‌شود، در مرحله بعدی به اطراف شکارچی تیراندازی می‌شود و تا حد ممکن به هیچ عنوان به سمت فرد متخلف تیراندازی نمی‌شود، مگر اینکه امکان دیگری برای محیط بان وجود نداشته باشد که در این صورت نیز به نقاط غیر خطرناک بدن فرد متخلف شلیک می‌شود، به هرحال شکارچی متخلف نیز انسان است و نباید در آستانه خطر قرار بگیرد.
حقوقی که 150 برابر شده اما باز هم جواب نمی‌دهد
به گزارش ایسنا، مجتبی فتاحی رئیس منطقه هفتادقله نیز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه 26 سال سابقه فعالیت در شغل محیطبانی دارم، گفت: از زمانی که حقوق محیط بانان ماهانه 12 هزار تومان با روزی 18 ساعت کار بود، فعالیت خود را آغاز کردم، حتی در آن زمان جیره غذایی هم داده نمی‌شد، ما هم که کرمانشاهی بودیم و باید از محل این 12 هزار تومان پس‌انداز هم می‌کردیم پس شرایط برایمان خیلی سخت بود، امروز حقوق‌ها 150 برابر شده است، اما هزینه‌های زندگی هم بسیار بالا رفته و باز هم یک محیط بان سختی‌ها زیادی را متحمل می‌شود.
وی با بیان اینکه سال 1373 تنها زمانی بود که دوره تکاوری برای محیطبانان برگزار شد و ما نیز در این دوره حاضر بودیم، افزود: این دوره یک سال به طول انجامید و متاسفانه جزو خدمت ما محسوب نشد. ما تنها دوره‌ای بودیم که 128 کیلومتر پیاده‌روی با 30 کیلوگرم بار بدون آب و غذا در تابستان را طی کردیم و با عشق و علاقه تا امروز ادامه داده‌ایم.
فتاحی در خصوص چگونگی ورود خود به این شغل اظهار کرد: قبل از این کار کارمند بهزیستی کرمانشاه بودم، اما محیط زیست فراخوان داده بود و من را بدون اطلاع ثبت نام کرده بودند. در آزمون این شغل 4500 نفر از کرمانشاه، لرستان و کردستان ثبت نام کرده بودند و 49 نفر قبول شدند. ردیف پستی کرمانشاه پر شده بود، اما استان مرکزی تنها دو نفر ثبت نام کرده بودند که مجددا امتحان دادیم و 10 نفر قبول شدند و من نفر اول شدم. آنزمان هیچ شناختی از هفتادقله نداشتم و زمانی که گفتند مامور هفتادقله شده‌ای از خودم پرسیدم پاسگاه در کدام قله است؟
وی تصریح کرد: 20 سال تماما در هفتادقله مامور بودم، دو سه سال به دلیل خستگی در اداره کل مشغول بودم، اما 4 ماه است که مسئولیت هفتادقله را دارم. سختی‌های کار ما زیاد است؛ گشت و کنترل شبانه، سرما و گرما و ... . جیره غذایی داریم، اما برای سه شبانه‌روز کار باید غذا بیاوریم که دلچسب نیست. حقوق‌ها کم است، اما با حضور مدیرکل فعلی محیط زیست رفاهیات افزایش یافته، امکانات، اضافه‌کاری‌ها ماهانه پرداخت می‌شود و جیره غذایی تکمیل است که جای قدردانی دارد.
اگر در منطقه نباشیم، سردرگم هستیم
فتاحی با بیان اینکه حدود یک ماه است که به صورت مستمر در منطقه هستم تا با مهیا کردن شرایط بتوانیم امنیت کامل را در منطقه فراهم کنیم، افزود: خانواده با این شرایط کنار آمده‌اند و فقط عشق باعث ادامه کار شده است، در واقع اگر در منطقه نباشیم، سردرگم هستیم.
وی با تاکید براینکه درآمد حاصله با کاری که انجام می‌شود متناسب نیست، اما به هرحال اخیرا وضعیت معیشتی و امکانات ارتقا یافته است و محیط بانان تجهیز شده‌اند، عنوان کرد: هر سه هزار هکتار یک محیطبان نیاز دارد، اما در حال حاضر هر هشت هزار هکتار به یک محیط بان اختصاص می‌یابد که فشار زیادی را به فرد تحمیل می‌کند، هرچند در مناطق کوهستانی دو هکتار هم برای یک محیطبان زیاد است و این موضوع شرایط را دشوار کرده است.
حفاظت از هفتادقله با 15 نیرو!
رئیس منطقه حفاظت شده هفتادقله چارت سازمانی محیطبانان منطقه را 50 نیرو عنوان کرد و گفت: علیرغم چارت یاد شده تنها 15 نیرو در اختیار داریم. البته متقاضی محیطبانی زیاد است، اما به دلیل عدم تامین اعتبار امکان جذب نیرو در کل کشور وجود ندارد و محیط زیست خود با چارت خالی مواجه است.
فتاحی در خصوص نوع آموزش محیط بانان تاکید کرد: محیطبانان آموزش‌های خاصی را می‌گذرانند. در بدو خدمت کل نیروهای کشور آموزش فشرده می‌بینند که البته چندان مفید فایده نخواهد بود، چراکه آموزش باید در مدت زمان طولانی ارائه شود، و تنها دوره تکاوری برگزار شد هم در سال 73 بود، در صورتی که لازم است این آموزشها بیشتر ارائه شود چراکه ما با سلاح و محیط طبیعی و سخت سروکار داریم. استفاده از سلاح تاکتیک خاصی دارد، حمل آن خطرات جانی ایجاد می‌کند و باید یک سال برای کار با آن البته به صورت در حوزه محیط بانی آموزش دید تا فرد با پختگی وارد مناطق شود.
به گزارش ایسنا، محیطبانی از جمله شغل‌هایی است که به واسطه دیده نشدن همواره در مظلومیت به سر برده است، در این شرایط گاه اخباری مبنی بر کشته شدن یک شکارچی متخلف و محکوم شدن محیطبانی که عمر خود را بر سر حفاظت از محیط زیست در مقابل متخلفان گذاشته می‌شنویم، کار این دسته از محیط بانان حتی به پایه چوبه دار هم می‌رسد و این شرایط بسیار دردناک و مستلزم بازنگری و رسیدگی است.
هرچند در سال‌های اخیر اخبار بیشتری از حمله شکارچیان متخلف به محیط بانان و زخمی و مجروح شدن و حتی شهادت آنان می‌شنویم و برخی نیز به جرم حفاظت از طبیعت در مقابل متعدیان در پشت میله‌‌های زندان به سر می‌برند و چنین شرایطی نهایت مظلومیت این قشر را می رساند.
محیط بانان منابع ملی این خاک را حراست می‌کنند و بیش از اینها نیازمند حمایت و توجه و حراست هستند.
گزارش از: آذر اسفندیاری، خبرنگار ایسنا، منطقه مرکزی
انتهای پیام