ارمنستان یکی از همسایگان شمالی کشورمان است که از گذشته‌های دور مردم آن‌ها رابطه دوستانه و صمیمی داشته‌اند.
برداشته شدن تحریم‌ها و ورود ایران به دوران پسابرجام زمینه‌های همکاری بین کارآفرینان ارمنی و ایرانی، هم‌چنین سرمایه‌گذاری مشترک بین تجار دو کشور را فراهم کرده است. ارمنستان به واسطه حضور در منطقه اوراسیا و به‌ویژه مناطق آزاد اقتصادی که در آن سرمایه‌گذاران از پرداخت هرگونه مالیات داخلی معاف هستند، می‌تواند مقصد خوبی برای سرماگذاران ایرانی باشد.
آرداشس تومانیان، سفیر ارمنستان در ایران در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ضمن این که حصول توافق در زمینه برنامه هسته‌ای ایران را گواه واقع بینانه‌ای از رسیدن به راه‌حل صلح آمیز در بغرنج‌ترین موضوعات و مسایل نافرجام دانست، نسبت به آینده تعاملات تهران و ایروان اظهار خرسندی کرد.
متن کامل این گفت‌وگو را می‌توانید در ادامه بخوانید:
پرسش: روابط ایران و ارمنستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: روابط ارمنستان و ایران از یک‌سو بر اساس گذشته‌ی تاریخی، مشترکات غنی فرهنگی و تمدنی دو ملت است و از سوی دیگر بر روابط گرم و حسن هم‌جواری که در دهه‌های اخیر بین دو دولت همسایه از رشد قابل ملاحظه‌ای برخوردار شده، استوار شده است.
در این سال‌ها هم ارمنستان و هم ایران درگیر چالش‌های متفاوتی بوده‌اند. کافی است تنها به شرایط سخت اجتماعی و اقتصادی ارمنستان پس از استقلال که به‌دنبال تحریم‌های انرژی و حمل و نقل و شرایط جنگی حادث شده و بر اثر تقابل قره باغ و آذربایجان به‌وجود آمده بود، اشاره کرد. امروزه همگان به یاد دارند که چگونه در آن شرایط، ایران برای ارمنستان حکم «جاده‌ی زندگی» را یافته است. در مساله قره‌باغ نیز موضع متعادل ایران از تضمین‌های اساسی استقرار روند صلح بود و امروز نیز هم‌چنان به قوت خود باقی است.
در عین حال، در تمام دورانی که غرب با تحمیل تحریم‌های مالی و اقتصادی سعی داشت ایران را به انزوا بکشاند، رفتار دوستانه ارمنستان در مجامع مختلف بین‌المللی و مواضع حمایتی آن نسبت به منافع ایران پی‌گیرانه ادامه یافت، و این امر که ارمنستان در زمره اولین کشورها بود که توافق بین‌المللی ایران و 1+5 را در وین تبریک گفت و آقای ادوارد نلبندیان، وزیر امور خارجه جمهوری ارمنستان هم در مورد آن بیانیه‌ای صادر کرد مساله‌ای اتفاقی نبود.
البته می‌توان در مورد راهی که دو کشور پس از استقلال ارمنستان مشترکا طی کرده‌اند و اقدامات وسیعی که انجام شده به تفصیل سخن گفت، اما صادقانه باید متذکر شد که در روابط بین دول ارمنستان و ایران شاخص‌های اقتصادی به‌طور محسوسی بسیار پایین‌تر از سطح روابط سیاسی قرار دارند. به همین دلیل از نخستین روزهایی که اینجانب مسوولیت سفارت جمهوری ارمنستان در جمهوری اسلامی ایران را به عهده گرفتم بخش مهمی از تلاش‌های ما در راه فعال‌سازی روابط دو جانبه اقتصادی، و اجرای رهنمودهای رییس‌جمهوری و دولت جمهوری ارمنستان قرار داده شد.
ذکر این موضوع را ضروری می‌دانم که برای توسعه روابط اقتصادی دو جانبه زمینه‌ها و بسترها و محورهای مناسبی فراهم شده است. اولین محور دورنمای رفع تحریم‌های مالی و اقتصادی علیه ایران است. امری که امکان افزایش حجم مبادلات تجاری و انجام برنامه‌های سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند و برای تحقق برنامه‌های زیرساختی هم‌چون انرژی و حمل و نقل، امکانات مالی مناسب را به‌وجود می‌آورد. دومین محور نیز حضور و عضویت ارمنستان در اتحادیه‌ی اقتصادی اوراسیاست. از این نظر، ارمنستان برای ایران جهت ورود به اوراسیا نقش حلقه ارتباط و دروازه‌ی ورودی را بازی می‌کند. یاد آوری این نکنه نیز لازم است که ارمنستان تنها عضو اوراسیا است که با ایران مرز زمینی دارد.
کار آفرینان ایرانی باید بدانند که از این پس تولید در ارمنستان، تولید کالا با آرم «ساخت ارمنستان» گامی برای ورود به بازار اوراسیاست و این یعنی برخورداری از امکاناتی است که در هر یک از کشورهای عضو اوراسیا وجود دارد. این امر این امکان بزرگ را به کارآفرینان ارمنی و ایرانی می‌دهد که با هدف تامین تقاضای بازار اوراسیا، در خاک ارمنستان برنامه‌های سرمایه‌گذاری مشترک را انجام دهند. به هر حال ورود به بازار 180 میلیونی اوراسیا برای دست‌اندرکاران اقتصادی ایران باید بسیار جذاب باشد. باید اضافه کنم که در ارمنستان مناطق آزاد اقتصادی وجود دارند که در آن‌ها سرمایه‌گذاران از پرداخت هرگونه مالیات داخلی معاف هستند. و نیز یک محور دیگر این است که ارمنستان به عنوان عضو اوراسیا، در عین حال با 28 کشور عضو اتحادیه اروپا دارای سیستم‌های تجارت ترجیحی است، بدین معنی که برخی از کالاهای تولید شده در ارمنستان با شرایط ترجیحی می‌توانند به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر شوند. اینک، با توجه به آن چه گفته شد، ما وظیفه‌ی خود می‌دانیم که به بهترین وجه کارآفرینان را مطلع کنیم تا در جهت بهره‌گیری بهینه از شرایط مطلوب ایجاد شده گام بردارند. البته نهادهای دولتی دو طرف نیز باید در جهت ارتقای واقعی سطح روابط اقتصادی تلاش کنند.
پرسش: در راستای ارتقاء همکاری‌های تهران - ایروان نهادهای دولتی دو طرف چه تلاش‌ها و فعالیت‌هایی انجام می‌دهند؟
پاسخ: نخست این که کمیسیون مشترک ارمنستان و ایران که نقش وصل کننده‌ی حلقه‌های دولتی را انجام می‌دهد، فعالیت ثمربخشی دارد. مسایل مربوط به روابط اقتصادی در دیدارهای سال جاری آقای هویک آبراهامیان، نخست‌وزیر ارمنستان از ایران و آقای اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری ایران از ارمنستان به طور همه جانبه مورد بررسی قرار گرفته است. در این مدت در طول سفرهای آقایان یرواند زاخاریان، وزیر انرژی و منابع طبیعی و آقای کارن چشماریدیان، وزیر اقتصاد ارمنستان به ایران برنامه‌های متعدد دوجانبه مورد بررسی قرار گرفت و به‌ویژه در نتیجه این بررسی‌هاست که هم اکنون کار ساخت خط سوم انتقال انرژی بین ارمنستان و ایران با اختصاص وام از سوی ایران آغاز شده است.
به‌طور ویژه باید یادآوری کنیم که در تاریخ نهم نوامبر سال جاری همایش اقتصادی ارمنستان و ایران به ابتکار سفارت جمهوری ارمنستان در محل اتاق بازرگانی، صنعت، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد که از نظر سطح شرکت فعال کارآفرینان دو طرف بی‌سابقه بود. 50 کارآفرین از ارمنستان و حدود 300 کارآفرین از ایران در این همایش شرکت داشتند. و امروز در نتیجه موافقت‌های به دست آمده در چارچوب همایش، بررسی برنامه همکاری‌های جداگانه‌ای در جریان است. لازم به ذکر است که آقایان کارن چشماریدیان، وزیر اقتصاد جمهوری ارمنستان و نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران در برنامه‌های همایش شرکت کرده و بیاناتی ایراد فرمودند. سفارت فعالیت‌های مستمر خود را در جهت آگاه‌سازی کارآفرینان در زمینه قوانین جمهوری ارمنستان، ارائه اطلاعات جامع در رابطه با فضای کارآفرینی و مساعدت به ایجاد روابط کارآفرینی، از این پس نیز، ادامه خواهد داد. باید بگویم که برنامه‌های بزرگ و مهمی فرا روی ماست. از آن جمله می‌توان به ساخت کریدور حمل و نقل شمال - جنوب اشاره کرد (جاده، خط آهن، بارانداز و زیرساخت‌های دیگر)، احداث نیروگاه برق آبی بر روی رودخانه ارس، ایجاد ساختمان مدرن گمرگ مغری و غیره نیز از این دسته هستند.
توسعه همکاری‌های چندجانبه‌ی اقتصادی نیز از اهمیت ویژه برخوردار است. بررسی‌ها برای تامین همکاری در زمینه ارتباط جاده‌یی بین ایران، ارمنستان و گرجستان در جریان است. برنامه سفر آقای گاگیگ بگلریان، وزیر حمل و نقل جمهوری ارمنستان پیش‌بینی شده است که طی آن برخی مسایل در زمینه حمل و نقل، ارتباطات، تکنولوژی‌های اطلاعاتی و روابط دو جانبه و چند جانبه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.در اواخر دسامبر سال جاری سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک ارمنستان و ایران در ایروان برگزار خواهد شد که دستور کار آن در برگیرنده موضوعات بسیار زیاد و متنوع خواهد بود.
پرسش: یادداشت‌ها و قراردادهای امضا شده بین دو طرف در چه مرحله‌ای قرار دارند؟
پاسخ: بیش از 150 سند تا به امروز به امضا رسیده است. توافق‌نانامه‌ها، یادداشت‌ها و قراردادهای امضا شده زمینه‌های اجرایی - حقوقی بسیار محکمی ایجاد می‌کنند. این‌ها دربرگیرنده طیف بسیار وسیعی از مسایل مربوط به روابط سیاسی، اقتصادی و انسانی دو طرف هستند. البته این بدان معنی نیست که در همه‌ی این زمینه‌ها همه چیز بر وفق مراد است.
ده‌ها سند در مرحله بررسی قرار دارند. صحبت درباره برنامه‌های همکاری‌های اقتصادی مشخص و نیز ایجاد زمینه‌های حقوقی برای برنامه‌های اقتصادی مختلف (انرژی، حمل و نقل، کشاورزی، ارتباطات، مخابرات، تکنولوژی‌های اطلاعاتی، فرهنگ، آموزش، شهرسازی و ورزش) است. برنامه‌هایی وجود دارند که کار بررسی آن‌ها سابقه بسیار طولانی دارد، ولی فکر می‌کنم که تحولات سیاسی اخیر تحقق آن‌ها را واقع‌بینانه‌تر ساخته‌اند.
پرسش: ملاقات‌های مقامات ایران و ارمنستان را چگونه ارزیابی می‌کنید و در آینده می‌توانیم در انتظار چه ملاقات‌های دیگری باشیم؟
پاسخ: در مورد برخی دیدارها که در زمینه روابط اقتصادی بودند صحبت کردم. اما این توضیحات در بر گیرنده تمامی ملاقات‌ها و دیدارهای طرفین نیستند. به عنوان نمونه آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در آغاز سال جاری به دعوت آقای ادوارد نلبندیان از ارمنستان دیدار کردند. تابستان گذشته آقای علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران بنا به دعوت خانم هاسمیک بغوسیان، وزیر فرهنگ جمهوری ارمنستان جهت شرکت در اجلاس هفتادمین سال تاسیس یونسکو سفری دو روزه به ارمنستان داشتند.
طیف وسیعی از مسایل مربوط به زمینه بهداشت و درمان در سفر 15-13 دسامبر آقای آرمن مورادیان، وزیر بهداشت جمهوری ارمنستان به تهران مورد بحث و بررسی قرار گرفت. هم‌چنین ملاقات‌های بسیاری در سطح مقامات دولتی، هیات‌ها و گروه‌های کاری تخصصی انجام شده است. در رابطه با سال جاری میلادی نیز از آن‌جایی که تصمیمات نهایی هنوز اتخاذ نشده‌اند مایل نیستم در مورد دیدارهای متقابل اطلاعاتی ارائه کنم. اما اطمینان دارم که برخی ملاقات‌های سیاسی بسیار مهم انجام خواهد شد و نیز نمایندگان دولت‌ها و سایر مراجع دو طرف فعالانه در تماس خواهند بود و از تمامی امکانات همکاری استفاده خواهند کرد.
پرسش: الویت‌های سیاست خارجی ارمنستان در قبال سایر کشورها چیست؟
پاسخ: ارمنستان سیاست خارجی جامع چند وجهی فعالی را اعمال می‌کند و از نظر پذیرش بین‌المللی در سطح بالایی قرار دارد.یکی از اولویت‌های سیاست خارجی ما حل صلح آمیز و عادلانه مناقشه قره باغ با تکیه بر اصل حق تعیین سرنوشت ملت‌هاست. در این رابطه سیاست متوازن و متعادل ایران که یکی از عوامل مهم ثبات منطقه است از اهمیت خاصی برخوردار است. البته واضح است که موضع اصولی ارمنستان در زمینه حل مناقشه از راه‌های صلح آمیز و دور میز مذاکره با رفتار و موضع درخور و هم‌سان از سوی جمهوری آذربایجان روبه‌رو نمی‌شود. راهبرد نقض متناوب آتش‌بس و گلوله باران کردن مناطق مسکونی ارمنستان با سلاح‌های کالیبر بالا با هدف شکست راه‌حل صلح آمیز انجام می‌شود و به همین دلیل است که رفتار اصولی جامعه بین‌المللی برای حل سیاسی این مناقشه اهمیت به سزایی می‌یابد. در این‌جا یاد آوری حصول توافق در زمینه برنامه هسته‌ای ایران خالی از لطف نیست. امری که گواه واقع‌بینانه‌ای از رسیدن به راه‌حل صلح‌آمیز در بغرنج‌ترین موضوعات و مسایل نا فرجام است. البته بشرطی که طرفین صداقت و تلاش کافی در این زمینه مبذول دارند.
در الویت‌های سیاست خارجی ما تعمیق روابط دوستی و توسعه همکاری با کشورهای همسایه، به‌ویژه ایران و گرجستان از جایگاه مهمی برخوردار است. خصوصا که بسته نگهداشتن غیر قانونی مرز دو کشور از سوی دیگر همسایه ما، یعنی ترکیه و وجود مناقشه قره‌باغ این جنبه از جهت‌گیری سیاست خارجی برای جمهوری ارمنستان معنای حیاتی می‌یابد.
جهت گیری مهم دیگر سیاست خارجی جمهوری ارمنستان تحکیم روابط و همکاری‌های راهبردی با روسیه و نیز هم‌گرایی فعالانه در فعالیت‌های اوراسیاست. ارمنستان برای ادامه همکاری‌های متوازن با ایالت متحده آمریکا و تعمیق همکاری با اتحادیه اروپا اهمیت خاص قائل است. باید متذکر شوم که اخیرا گفت‌وگوهایی با هدف امضا سندی جدید بین ارمنستان و اتحادیه اروپا آغاز شده است. پیش‌بینی می‌شود که این سند باعث ارتقای سطح همکاری‌های جمهوری ارمنستان و اتحادیه اروپا خواهد شد.
پرسش: تحولات خاورمیانه و به‌ویژه تحولات سوریه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاسخ: اهمیت رابطه با کشورهای خاورمیانه برای ارمنستان، از همسایگی با منطقه خاورمیانه و تاثیر تحولات این منطقه بر روابط بین‌المللی نشات می‌گیرد. و این موضوع حائز اهمیت است که ملت ارمنی طی قرون متمادی روابط همه جانبه‌ای با کشورهای خاورمیانه داشته، جوامع پر جمعیتی در آن‌ها به‌وجود آورده و حضوری فعال در حیات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این منطقه داشته است.
بدین جهت ما نسبت به ادامه روند درگیری‌ها در عراق و سوریه عمیقا نگرانیم. بحران انسانی ایجاد شده، قربانیان بی شمار و ویرانی هایی که در نتیجه ادامه فعالیت تروریستها حادث شده است، دوران سختی را برای ملت دوست ، سوریه فراهم کرده است و ارمنیان سوریه نیز در این دشواری ها شریک هستند. در این‌جا مایلم قولی را از بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه نقل کنم: «صد سال قبل ملت ارمنی قربانی نسل کشی شد. متاسفانه امروزه تاریخ تکرار می‌شود. در این‌جا ملت سوریه در برابر همان فاجعه‌ای قرار گرفته است که ملت ارمنی یکصد سال قبل تجربه کرد». لازم می‌دانم تاکید کنم که در یک صد سال قبل هنگامی که نسل کشی یک میلیون و نیم از ارمنیان به‌دست امپراطوری عثمانی واقع شد، ملت سوریه دست کمک خود را به سمت هم‌میهنان نجات یافته خود دراز کرد و سوریه وطن دوم هم‌میهنان نجات یافته‌ی ما شد. این که دولتمردان ارمنستان توجه ویژه‌ای را معطوف سوریه و مشکلات آن می‌کنند امری اتفاقی نیست. ارمنستان هزاران تن از فراریان ارمنی سوریه را پذیرا شده و مسوولان دولتی ارمنستان سعی وافری در کاستن از آلام این مردمان و تامین نیازهای آن‌ها به‌کار می‌برند. این را هم ذکر کنم که از چند سال قبل کنسولگری جمهوری ارمنستان در حلب تنها نهاد دیپلماتیک خارجی مستقر در این شهر است که به کار خود ادامه می‌دهد.
بطور کلی باید گفت که مساِله ی دفاع از اقلیت‌های قومی و ملی خاور نزدیک برای ما از اهمیتی ویژه برخوردار است و ما نگران سرنوشت مردمانی هستیم که همواره در معرض حملات تروریستها و تندروها قرار دارند. ما مراتب تشکر خود را به دولت سوریه برای حمایت بی‌دریغ از جامعه ارمنیان سوریه و حفاظت از میراث فرهنگی ارمنیان سوریه ابراز کرده‌ایم.
آن چه امروز در سوریه جریان دارد حقیقتا یک فاجعه است. ما مایلیم که کشور دوست ما سوریه مشکلات را هرچه سریع‌تر پشت سر گذاشته زندگی عادی را که در مقیاس‌های منطقه‌ای نیز موجب آرامش و سکون خواهد شد از سر گیرد. رفع این بحران و استقرار صلح تنها در صورتی میسر است که خشونت‌ها پایان یابند، آتش‌بس برقرار شود و کلیه‌ی نیروهای ذی‌نفع و سازنده دور میز مذاکرات سیاسی سرنوشت کشورشان را رقم بزنند.
پرسش: نظر شما درباره‌ی گسترش تروریسم در منطقه و خطر آن برای صلح جهانی چیست و ارمنستان چه برنامه‌هایی برای پیش‌گیری از ازدیاد گروه‌های تروریستی دارد؟
پاسخ: تروریسم که هیچ گونه دین، ملیت و مرزهای سیاسی را به رسمیت نمی شناسد تهدیدی جدی برای همه بشریت متمدن به حساب می‌آید و باور کنید هیچ مبالغه‌ای در این سخن نیست به خصوص هنگامی که به امکانات بسیار وسیع تکنولوژیکی و اطلاعاتی توجه می کنیم که در اختیار این پدیده ی شیطانی فراملی قرار می گیرد. من معتقدم تمام دنیا باید در برابر «دولت اسلامی» و دیگر تشکل های تروریستی مشابه آن، بدون هیچ گونه پیش شرطی متحدا وارد عمل شود و باید گفت که مبانی حقوق بین الملل نیز زمینه های چنین عملکردی را کاملا فراهم آورده است.
ضروری است که به موازات مبارزه‌ی نظامی و مقدم بر آن به حمایت های مالی که از مراکز مختلف در اختیار این گروه های تروریستی قرارمی گیرد قطع شود، فعالیت وسیع و جامع آموزشی، فرهنگی و تبلیغاتی در جهت بی اثر ساختن و افشای مبانی ایدیولوژیک این گروه ها به عمل آید.
از سوی دیگر گروه‌های اقلیت‌های قومی و دینی خاورنزدیک لطمات و محرومیت‌های فراوانی را در اثر عملکرد گروه‌های تروریستی متحمل شده‌اند. جمهوری ارمنستان در مراجع و مجامع بین المللی، خشونت‌های گروه‌های تندرو را محکوم کرده و با پیگیری تمام بر لزوم پایان دادن به این محرومیت‌ها و جلوگیری از پایمال شدن حقوق اقلیت‌های قومی و دینی تاکید کرده است.
ما امروزه در سوریه و عراق شاهد تکرار جنایات علیه بشریت هستیم. نسل کشی یک و نیم میلیون نفر ارمنی بوسیله‌ی امپراطوری عثمانی تجلی تروریسم و تندروی بود. بی کیفر ماندن نسل کشی ارمنیان متاسفانه جنایات ضد بشری و ضد تمدنی عدیده‌ای را به دنبال آورد و آن چه امروز در نتیجه عملکرد گروه‌های تروریستی به صورت جنایات بی‌رحمانه به چشم می‌آید بهترین گواه این مدعاست. ارمنستان همواره جنایات ضد بشری تندروهای خشونت طلب را محکوم کرده است و بر این عقیده است که زمان کنار گذاشتن هرگونه اختلاف نظر و اختلاف سلیقه بین کشورها و نیروهای سیاسی برای ایجاد نیرویی متحد و اراده‌ای مشترک جهت مبارزه‌ای فراگیر و گسترده فرا رسیده است.
گفت‌وگو از خبرنگار ایسنا: آزاده تهرانی
انتهای پیام