فشار دادن دکمه تلفن‌ همراه یا شاتر دوربین عکاسی به‌جز عکاسان، تقریبا برای بیشتر افراد جامعه، تجربه‌ای آشناست که نشان از علاقه روزافزون مردم به عکاسی دارد. البته واکنش‌هایی مثبت و منفی در میان عکاسان حرفه‌ای در این زمینه وجود دارد؛ برخی این پدیده را آسیب و برخی آن را اتفاقی مثبت در دنیای عکاسی می‌دانند.

با توجه به ورود تکنولوژی و پیشرفت هر روزه‌ی آن، تغییرات زیادی در حرفه عکاسی و استفاده از این هنر ایجاد شده است. خبرنگار سرویس هنرهای تجسمی ایسنا در این‌باره با دو عکاس حرفه‌ای گفت‌وگو کرد.

مردم و عکاسی

مرتضی فرج آبادی - عکاس و گرافیست - درباره شیوه عکاسی در ایران، معتقد است: در جامعه ما، بیشتر افراد نه برای ثبت تصویر، بلکه برای ثبت خودشان عکس می‌گیرند. نمونه‌اش هم این است که به هر کجا می‌رویم عده‌ای را می‌بینیم که در حال سلفی گرفتن از خودشان هستند و به جای ثبت کردن یک خیابان یا منظره‌ای زیبا فقط به‌دنبال این هستند که از خودشان عکس بگیرند.

مدیر گروه عکس ایسنا بیان کرد: ما ایرانی‌ها فکر می‌کنیم هر چیزی را که راحت به‌دست می‌آوریم به‌راحتی نیز می‌توانیم از آن استفاده کنیم، بدون فکر کردن به این‌که تا چه اندازه حرفه‌ای عمل می‌کنیم. از سوی دیگر، افراد نمی‌دانند وقتی یک عکاس حرفه‌ای در جایی حضور دارد، نباید به حریم او وارد شد. نمونه آن، مراسم تاسوعا و عاشوراست که آنقدر برای ثبت درست مراسم، مزاحمت وجود دارد که عکاسان نمی‌دانند چه کار کنند.

اما حمید جانی‌پور - عکاس - در این‌باره نظر دیگری دارد. او به خبرنگار ایسنا گفت: امروزه با ورود دوربین‌های دیجیتال موبایل و امکانات عکاسی به زندگی‌ مردم، آن‌ها شروع به عکاسی کرده‌اند و این اتفاق خوبی است، زیرا وقتی خروجی عکس در جامعه زیاد باشد، ذهن مردم نسبت به این هنر پویاتر می‌شود و می‌توانند عکس خوب را از بد تشخیص دهند.

وی ادامه داد: ممکن است در جامعه عکاسان، برخی تصور کنند که اگر در این حوزه دست زیاد شود، عرصه برای عکاسان تنگ می‌شود؛ اما این‌گونه نیست، بلکه مردم می‌توانند شخیص دهند که عکسی خوب است یا نه.

جانی‌پور یادآوری کرد: در دوران جنگ تحمیلی، عکس‌های زیادی از زندگی و وحشت مردم عادی زیر بمباران ثبت نشده است. ای کاش در دهه 60 مردم این‌گونه به‌راحتی از زندگی روزمره خود عکس می‌گرفتند تا امروزه سند تصویری و تاریخی از آن واقعه داشتیم.

او افزود: در اوایل دهه 60 و با شروع جنگ تحمیلی 90 درصد عکاس‌ها برای ثبت آن اتفاق تاریخی به جبهه و مناطق جنگی رفتند. این در حالی‌ است که از زندگی مردم عادی، از ترس و وحشت مردم در زمان بمباران، هیچ عکس خوبی ثبت نشده است.

بهای عکس کم شده است؟

فرج‌آبادی همچنین به این موضوع اشاره کرد که بهای عکس از نظر مردم و مسؤولان ناچیز است؛ آن‌ها تصور می‌کنند، چون دوربین عکاسی در اشکال مختلف به‌راحتی قابل دسترس است، پس هر کسی پشت آن قرار می‌گیرد، می‌تواند عکاسی کند.

او با گلایه از این‌که یک عکاس در ایران هیچ‌گاه در جایگاه مناسب خود قرار نمی‌گیرد، ادامه داد: وقتی یک پفک می‌خریم، بهای آن را می‌پردازیم یا وقتی به یک دندانپزشک که دوست‌مان است مراجعه می‌کنیم، هزینه درمان خود را پرداخت می‌کنیم، اما اگر دوست عکاسی داشته باشیم که به مهمانی ما بیاید، دستمزد عکس‌های او را پرداخت نمی‌کنیم، همین موضوع در همایش‌ها و مراسم تکرار می‌شود.

وی اظهار کرد: اگر به یک فرد عادی قیمت یک عکس را بگوییم، او با حالتی میان تعجب و تمسخر می‌گوید، مگر چه کار خارق‌العاده‌ای برای گرفتن این عکس انجام شده است؟ اگر من هم جای عکاس بودم، این عکس را می‌گرفتم. در حالی که او نمی‌داند پشت همان عکس، 15 تا 20 سال سابقه و تجربه وجود دارد.

جانی‌پور اما موضوع پایین آمدن بهای عکس را به عکاسان و کلکسیونرها وابسته دانست و گفت: دلیل پایین آمدن بهای عکس، به خود هنرمندان و کلکسیونرها برمی‌گردد. به‌عنوان مثال، عکسی که قرار است سه نسخه از آن در یک نمایشگاه فروخته شود، در جای دیگری توسط خود هنرمند به دوستش هدیه داده می‌شود. در صورتی‌ که در دیگر هنرها مانند نقاشی، چون تک اثر وجود دارد، این اتفاق نمی‌افتد.

تأثر تکنولوژی بر عکاسی

فرج‌آبادی دلیل تصور اشتباه مردم را مبنی بر این‌که عکاسی کار راحتی است، ورود و پیشرفت روزافزون تکنولوژی دانست و اظهار کرد: این موضوع خیلی بد جا افتاده است، هر کسی با تلفن همراه خود عکس می‌گیرد و فکر می‌کند می‌تواند عکاسی کند و دلیل آن هم ورود تکنولوژی به عرصه هنر است. در این دوره، هر کسی یک دوربین دیجیتال در دست دارد و در حال عکاسی کردن است. به همین دلیل، ارزش و بهای عکس پایین آمده است.

جانی‌پور نیز گفت: زود است که استفاده از موبایل‌ها و دوربین‌ها، شکل درستی به خود بگیرد و هنوز نمی‌توان به‌درستی در این‌باره قضاوت کرد، اگرچه در کنار برخی عکاس‌نماها، خیلی از مردم عادی در حال ثبت وقایع روزمره هستند و ادعایی هم در این زمینه ندارند.

او دوربین را یک بازو و ابزار برای عکاسی دانست و بیان کرد: با پیشرفت تکنولوژی، ارائه در عکاسی راحت‌تر شده است. بنابراین مردم فکر می‌کنند می‌توانند دوربین حرفه‌ای بخرند، اما توصیه من، بویژه به کسانی که استطاعت مالی کم دارند، این است که پیش از خریدن دوربین، کتاب بخرند و ذهن خود را پرورش دهند، زیرا نگاه، مهم‌تر از ابزار است. یک عکاس هرقدر هم بازوی ورزیده‌ای داشته باشد، اما تفکر نداشته باشد، راه به جایی نمی‌برد.

جانی‌پور با بیان این‌که آفت عکاسی دیجیتال از بین رفتن دقت در عکاسی است، اظهار کرد: ما نسل نگلاتیو بودیم و زمانی که عکاسی را شروع کردیم، دوربین دیجیتال وجود نداشت و برای هر شات عکس باید هزینه نگاتیو می‌پرداختیم و تا وقتی 36 قطعه عکس پر نمی‌شد، نمی‌توانستیم ببینیم چه عکس‌هایی گرفته‌ایم.

ارزیابی چند نکته در عکاسی خبری

فرج‌آبادی که سال‌هاست در حوزه عکاسی خبری کار کرده است، به خبرنگار ایسنا گفت: شناخت نداشتن جامعه ما نسبت به عکس، یکی از بزرگترین معضلات این رشته است، حتی مدیران رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها نمی‌خواهند با عکاس حرفه‌ای کار کنند و صرفا از عکس به‌عنوان یک قاب تزیینی در کنار خبر استفاده می‌کنند.

او ادامه داد: به‌جرأت می‌گویم، 95 درصد عکس‌هایی که در خبرها کار می‌شود، جنبه تزیینی دارند و صرف این‌که یک قاب رنگی در کنار متن باشد، برای‌شان کفایت می‌کند، آن‌ها حتی به جذابیت عکس هم فکر نمی‌کنند. این ضعف یک رسانه است که عکس خبری خوب را نمی‌تواند تشخیص دهد و ضعف یک دبیر خبر است که نمی‌داند برای تیتری که می‌زند می‌تواند عکس بهتری انتخاب کند.

وی معتقد است: در رسانه‌ها و مطبوعات ایران، حتی به این موضوع نیز توجه نمی‌کنند که عکسی با کیفیت خوب را نه از لحاظ تخصصی، بلکه از لحاظ مقبولیت در حد استاندارد‌های معمول، انتخاب کنند.

این عکاس با بیان این‌که خبرنگار و عکاس باید نسبت به حوزه گرافیک و تصویر نیز شناخت داشته باشد، اظهار کرد: خبرنگار و عکاس هر دو باید نسبت به کار یکدیگر تا حدودی اطلاع داشته باشند. فعالان در حوزه مطبوعات باید خیلی خوب بداند که عکس چیست، زیرا از عکس به‌عنوان یک ابزار در کار خود استفاده می‌کنند. تا زمانی که این آگاهی ایجاد نشود، هیچ‌وقت جایگاه درستی از عکس در مطبوعات نخواهیم داشت.

جانی‌پور نیز در پایان سخنانش، برخی مشکلات حوزه عکاسی خبری را متوجه رسانه‌ها دانست و گفت: آژانس‌های خبری زیادی هستند که برخلاف دیگر نقاط جهان، یکسری عکس را که یک روزه گرفته‌ شده‌اند، روی سایت خود منتشر می‌کنند و نام آن را مجموعه عکس می‌گذارند. این در حالی است که برای تهیه یک مجموعه عکس از چند ماه تا چند سال، باید وقت گذاشته شود.

انتهای پیام