یک وکیل دادگستری گفت: در جرایم مطبوعاتی رجوع به افکار عمومی در قالب هیات منصفه برای رسیدگی به اتهام فردی که متهم به ارتکاب آن است، ضروری است.
سیدمهدی حجتی در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به رو به پایان بودن دوره 2 ساله هیات منصفه مطبوعات و انتخاب اعضای دوره جدید، اظهار کرد: پذیرش حضور هیات منصفه در جریان رسیدگی به جرایم مطبوعاتی و سیاسی در کشور ما، مسبوق به اصل 79 متمم قانون اساسی مشروطه است که مقتبس از قانون اساسی بلژیک بود.
وی یادآور شد: اولین قانون عادی مربوط به تشکیل هیات منصفه موسوم به «قانون موقت هیات منصفه» 15 سال پس از تصویب قانون اساسی مشروطه و در تاریخ 10/ 9 / 1301 به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
این وکیل دادگستری با اشاره به اصل 168 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ادامه داد: این اصل رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی را مستلزم حضور هیأت منصفه در جریان رسیدگی دانسته است. به علاوه به موجب ماده 34 قانون مطبوعات نیز رسیدگی به جرایم مطبوعاتی با حضور هیأت منصفه خواهد بود.
حجتی افزود: همچنین ماده 305 قانون آئین دادرسی کیفری هم در مقام بیان ضرورت حضور هیأت منصفه در جریان دادرسی های کیفری جرایم سیاسی و مطبوعاتی مقرر داشته که « رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی با رعایت ماده 352 این قانون به طور علنی در دادگاه کیفری یک مرکز استان محل وقوع جرم با حضور هیات منصفه برگزار می شود.»
وی تصریح کرد: مجلس شورای اسلامی به منظور فراهم کردن شرایط لازم جهت حضور نمایندگان افکار عمومی به‌عنوان اعضای هیأت منصفه و اعمال سیاست جنایی مشارکتی در جریان رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی، قانون هیأت منصفه را در مورخ 24 اسفند سال 1382 به تصویب رساند و قانون مذکور در تاریخ 17 /1/ 1383 به تأیید شورای نگهبان رسید، اما این قانون بدون آنکه به مرحله اجرا برسد متعاقباً به موجب ماده واحده قانون تعیین تکلیف هیأت منصفه مطبوعات (مصوب 20 /5 /1387) توسط مجلس شورای اسلامی نسخ شد.
این حقوقدان ادامه داد: اگرچه ترکیب اعضای هیات منصفه، نحوه انتخاب و اختیارات و کیفیت کار آنان به موجب قانون مذکور و آئین نامه اجرایی آن (مصوب 24/ 4 /1383 هیأت وزیران) تعیین و تشریح شده بود و از این حیث به لحاظ قانونی اشکالی در مسیر حضور هیات منصفه به معنی واقعی کلمه در جریان محاکمات جرایم مطبوعاتی و سیاسی وجود نداشت، اما با توجه به نسخ بعدی این قانون در حال حاضر هیأت منصفه جرایم سیاسی وجود نداشته و هیأت منصفه جرایم مطبوعاتی نیز به شرح مندرج در فصل هفتم قانون مطبوعات، تشکیل شده و اعضای آن به همان کیفیت سابق معین می شوند.
حجتی با بیان اینکه فلسفه تاسیس نهاد هیات منصفه همان تفکر حضور افکار عمومی در دادگاه ها و بالاخص در جریان دادرسی های کیفری محاکم است که معمولاً از قوانین خشک و انعطاف ناپذیر تبعیت می کنند، گفت: نکته اساسی آن است که اعضای هیأت منصفه تنها به این شرط که نماینده افکار عمومی باشند می توانند صدا و نظر شهروندان را به گوش دستگاه قضایی برسانند.
این وکیل دادگستری با اشاره به اینکه پذیرش حضور هیات منصفه در جریان دادرسی های کیفری جلوه‌ای از سیاست جنایی مشارکتی در جریان محاکمات مربوط به جرایم سیاسی و مطبوعاتی است، اظهار کرد: حضور هیأت منصفه در جریان دادرسی های کیفری در صورتی می تواند جلوه ای از سیاست جنایی مشارکتی باشد که اعضای هیأت منصفه، واقعاً از بین شهروندان و مردم عادی انتخاب شوند و نمادی از افکار عمومی جامعه باشند، نه افرادی وابسته به حاکمیت که توسط دستگاه های حاکمیتی یا بخشی از حاکمیت انتخاب شده باشند.
وی درباره چرایی ضرورت واگذاری سرنوشت دادرسی های کیفری در جرایم سیاسی و مطبوعاتی به تصمیم هیات منصفه گفت: این اعضای هیات منصفه هستند که به‌عنوان نمایندگان جامعه می توانند مانع از تصمیمات جزمی قضات دادگاه ها به‌عنوان نمایندگان حاکمیت در مورد مخالفین سیاسی و مطبوعاتی شوند. در نتیجه حضور هیأت منصفه در جریان محاکمات این دسته از جرایم حفظ حقوق، آزادی های سیاسی و مطبوعاتی را در بر خواهد داشت. به علاوه امکان برداشت‌های گوناگون از جرایم مطبوعاتی و نقش عرف در تعیین مصادیق آن، باعث شده تا حضور هیات منصفه در رسیدگی به این دسته از جرایم ضروری باشد.
حجتی درباره جرایم مطبوعاتی گفت: جرایم مطبوعاتی از جمله جرایمی هستند که نوعاً با وجدان عمومی جامعه و قضاوت افکار عمومی ارتباط پیدا کرده و بازتابی که ارتکاب این جرایم در جامعه ایجاد می کند توسط مردم و افکار عمومی آنان مورد قضاوت و داوری قرار می گیرد؛ از این رو در جرایم مطبوعاتی رجوع به افکار عمومی در قالب هیأت منصفه برای رسیدگی به اتهام فردی که متهم به ارتکاب آن است ضروری است.
این وکیل دادگستری ادامه داد: از آنجا که ممکن است جرم مطبوعاتی در بسیاری از موارد علیه حاکمیت و مقامات آن ارتکاب پیدا کند؛ لذا برای جلوگیری از اعمال نفوذ هیأت حاکمه در محاکمه این دسته از مجرمین، حضور هیأت منصفه در جریان محاکمه این افراد ضروری است؛ چرا که مقامات قدرت عمومی اگرچه ملزم به حفظ بی طرفی در امور قضایی و اجرای عدالت هستند اما طبیعی است در مقابل افرادی که بر ضد حاکمیت و مقامات حاکم از طریق ارتکاب جرایم مطبوعاتی موضع گرفته اند، روش سخت گیرانه‌تری را در پیش بگیرند.
حجتی تصریح کرد: همیشه این خطر وجود دارد که مقامات قدرت عمومی از طریق امکاناتی که در اختیار حاکمیت قرار دارد به طور مستقیم یا غیر مستقیم زمینه مجازات سنگین تری را علیه این قبیل متهمان فراهم کنند. بدین واسطه ابتکار خاص بکارگیری و دخالت دادن نقطه نظرات نمایندگان افکار عمومی در کنار آرا و نظرات قضایی قضات حرفه‌ای در شمایل هیأت منصفه ضروری است.
انتهای پیام