داستان دنباله‌دار "جاده ابر" که در دولت قبل استارت خورد، با ایستادگی و اعتراض کشدار و جدی دوستداران محیط‌زیست و بویژه فعالان زیست‌محیطی شاهرود و واکنش رسانه‌های سراسری همراه بود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان، در حالی که ماجرای جاده ابر با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و با ورود مستقیم مسئولان ارشد و بویژه معاون رییس‌جمهوری و بانوی سبزاندیش محیط‌زیست آن بایگانی شده، حالا کمی آن‌طرف‌تر از جنگل ابر در بزرگترین ذخیرگاه و زیست‌کره ایران که از آن به عنوان یکی از آخرین پناه‌گاه‌های یوزپلنگ آسیایی در جهان یاد می‌کنند، ماجرای احداث یک جاده دیگر علم شده است.
این جاده که قرار است برش دیگری بر مهمترین مأمن یوزهای ایرانی بزند، دوستداران محیط‌زیست را بار دیگر نگران کرده است، چرا که شوربختانه، در چند سال اخیر تصادقات جاده‌ای به تنهایی عامل مرگ 40درصد یوزهای تلف شده ایران در سه چهار ساله اخیر بوده است، از این رو احداث هر جاده و کوره راه دیگری در این زیستگاه به معنای به صدا درآمدن زنگ خطر مرگ برای تعداد دیگری از یوزهای این سرزمین است، یوزهایی که ایران ما، آخرین مأمن آنها در جهان است و بنا بر اظهارنظر رسمی مسئولان کشوری چیزی حدود 70 قلاده از آنها در دنیای به این پهناوری وجود دارد، 70 قلاده‌ای که به ادعای مسئولان محیط‌زیست استان سمنان بخش عمده‌ای از آنها در استان سمنان و خصوصا در زیستگاه توران شاهرود می‌کنند.
دبیر تشکل‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی شاهرود، با انتقاد از طرح احداث یک جاده دیگر در مهمترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی کشور در منطقه حفاظت‌شده توران شاهرود، گفت: احداث این جاده و قطعه‌قطعه کردن زیستگاه‌ها عرصه را بر حیات‌وحش منطقه تنگ و روند روبه انقراض گونه‌هایی مانند یوز را تسریع می‌کند.
دکتر امیرحسین ولیان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان، با بیان این مطلب، اظهار کرد: احداث جاده، بدترین اتفاق ممکن برای یک اکوسیستم آنهم منطقه حفاظت‌شده‌ای همچون توران است.
وی با بیان اینکه ظاهر قضیه این است که یک جاده روستایی با کمترین فراوانی در آمد و شد، در منطقه ایجاد می‌شود، خاطرنشان کرد: همچنان‌که که می‌دانید قرار است این جاده در منطقه حفاظت‌شده توران، یعنی در مهمترین زیستگاه یوزپلنگ ایران و جهان و یکی از آخرین زیستگاه‌های این گونه مهم در خطر انقراض ایجاد شود.
وی ادامه داد: عمق فاجعه وقتی روشن می‌شود که بدانید مهمترین عامل تلفات یوزپلنگ آسیایی در دو سه سال اخیر، مرگ یوزها در اثر تصادفات جاده‌ای بوده است و این در حالی است که تا کنون تنها یک جاده از این زیستگاه عبور می‌کرده و حال قرار است یک جاده دیگر بر آن افزوده شود.
تصادفات جاده‌ای عامل درصد تلفات یوزپلنگ در ایران
ولیان با بیان اینکه بر اساس آمارها، طی چند سال اخیر عامل 40 درصد تلفات یوز در ایران تصادف بوده است،افزود: این به معنای این است که نخستین عامل مرگ و میز یوزها در ایران، تصادفات جاده‌ای است، لذا مسئولان به جای اینکه به دنبال راهکاری برای کاهش این تصادفات و یا حصارکشی یا ایجاد حفاظ برای جاده سراسری که از وسط زیستگاه توران می‌گذرد، باشند به دنبال ایجاد یک جاده دیگر در منطقه هستند.
این فعال زیست‌محیطی با بیان اینکه احداث جاده دستجرد-عباس‌آباد، هیچ ضرورتی ندارد، یادآوری کرد: اولا اینکه جمعیت این مناطق روستایی در مجموع کمتر از یک هزار نفر است. دوم اینکه مردم منطقه در طول این همه سال از جاده اصلی استفاده کرده و از طریق بیارجمند رفت‌وآمد می‌کنند، سوم اینکه احداث این جاده روستایی، زمینه قاچاق از طریق این راه فرعی و مناطق کویری را افزایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه قرار است این جاده قدری از مسیر را کوتاه‌تر و مستقیم به جاده تهران-مشهد وصل شود، تصریح کرد: احداث این جاده با توجه به وجود جاده دسترسی قبلی، جمعیت چند صد خانواری منطقه و مهمتر از همه اهمیت زیستگاه و بویژه وجود بیشترین جمعیت یوزپلنگ جهان در این زیستگاه، آن هم در شرایطی که سوانح جاده‌ای عامل اول و اصلی 40 درصد تلفات یوز در سال‌های اخیر بوده، به هیچ وجه مقرون‌به صرفه و توجیه‌پذیر نیست.
دکتر ولیان با بیان اینکه مطالعه درستی در اجرای این پروژه صورت نگرفته است، توضیح داد: با توجه به اهمیت حیات‌وحش در این منطقه حفاظت‌شده، اصولا باید تمامی روستاهای منطقه تورات تخلیه می‌شدند تا همچون پارک‌های ملی ایجاد شده در آفریقا، زمینه جذب توریسم و حفاظت بیشتر از آخرین زیستگاه یوز در جهان بیش از پیش فراهم شود. ضمن اینکه این امر خود به خود زمینه اشتغال برای بسیاری از همین روستاییان را فراهم می‌کند، اما متاسفانه شاهدیم نه تنها این مهم عملی نمی‌شود، بلکه زیستگاه را با افزودن بر راه‌ها و جاده‌ها، قطعه قطعه کرده و عرصه را بر حیات وحش منطقه تنگ‌تر می‌کنند.
وی با بیان اینکه امیدواریم جاده دستجرد-عباس‌آباد در حد یک طرح بماند و عملی نشود، افزود: احداث این جاده، بی‌تردید "جاده ابر"دیگری است و فعالان محیط‌زیست همه تلاش خود را برای مجاب کردن مسئولان برای جلوگیری از احداث آن به کار خواهند بست.
دبیر تشکل‌های مردم‌نهاد زیست‌محیطی شاهرود با بیان اینکه با احداث این جاده، بخش دیگری از زیستگاه از بین می‌رود، اظهار امیدواری کرد مسئولان مانع از ادامه اجرای این پروژه در یکی از منحصر به فرد‌ترین زیستگاه‌های ایران شوند.
با وجود ادعای دوستداران محیط‌زیست از ساخت جاده عباس‌آباد-دستجرد و اظهار نگرانی از آنچه قطعه قطعه شدن زیستگاه بوسیله احداث راه‌ها و جاده‌های متعدد می‌نامند، مسئولان اداره کل راه و ترابری استان، مدعی‌اند که قرار نیست جاده جدیدی احداث شود، بلکه قرار است همان جسم قدیمی جاده که از گذشته‌های دور مورد استفاده مردم منطقه بوده، به دلیل مطالبه و درخواست‌های مردم محلی بهسازی و ارتقاء بیابد.
قرار نیست جاده جدیدی احداث شود
همچنین سید عبدالمجید نژاد صفوی مدیرکل راه و ترابری استان سمنان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای سمنان با بیان اینکه این اداره کل دغدغه فعالان زیست‌محیطی را درک می‌کند، گفت: قرار نیست جاده جدیدی احداث شود.
وی با بیان اینکه این جاده عباس‌آباد-دستجرد از گذشته‌های دور وجود داشته است، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه این منطقه از اهمیت زیست‌محیطی خاصی برخوردار است و با موافقتی که بین اداره راه و فعالان محیط‌زیست و مسئولان امر صورت گرفت، قرار بر این شد که این جاده که از قبل نیز وجود داشته بهسازی و ارتقاء یابد.
مدیرکل راه و ترابری استان وی با اشاره به نیاز مردم منطقه به بهسازی این محور، خاطرنشان کرد: خواست و مطالبه مردم منطقه نیز انجام یک سری اصلاحات محدود و ارتقاء وضعیت فعلی جاده روستایی عباس‌آباد-دستجرد است.
آغاز عملیات اجرایی بهسازی و ارتقاء جاده عباس‌آباد-دستجرد
نژاد صفوی، از آغاز عملیات اجرایی بهسازی و ارتقاء جاده عباس‌آباد-دستجرد در شرق استان سمنان خبر داد و اضافه کرد: هر گونه تغییر در این پروژه و احداث راه منوط به اخذ مجوزهای لازم از مرکز است و چنانچه نیاز به احداث جاده جدیدی باشد فراتر از مسئولان ارشد استان، نیاز به اخذ مجوز از مسئولان ارشد کشوری است که در این پروژه نیز به دنبال چنین چیزی نیستیم.
وی با بیان اینکه با وجود محدودیت در اعتبارات بهسازی این جاده را آغاز کردیم، افزود: ارتقاء این جاده با مشخصات یک جاده اصلی، نیازمند اعتبارات ملی ، تامین اعتبار از سوی وزارتخانه و اخذ مجوز از مراجع ذی‌ربط و از جمله محیط‌زیست است .
جاده عباس‌آباد-دستجرد مسیر را کوتاه‌تر می‌کند!!
مدیرکل راه و ترابری استان سمنان با بیان اینکه این جاده مسیر را کوتاه‌تر می‌کند، تصریح کرد: مردم منطقه از گذشته به این جاده دسترسی داشتند و در این پروژه قرار است که جاده عباس‌آباد-دستجرد ، ایمن‌سازی و بهسازی شود.
نژاد صفوی با بیان اینکه این پروژه، یک جاده و محور جدید شناخته نمی‌شود، یادآوری کرد: جسم جاده همان، محور قدیمی است و قرار نیست که تعریض یا توسعه بیابد.
محیط‌زیست در صورت تغییر مشخصات فنی جاده مانع از احداث آن می‌شود
معاون محیط طبیعی اداره حفاظت محیط زیست استان سمنان با اشاره به اینکه قرار بوده تنها همان جاده قدیمی بهسازی شود،گفت: چنانچه بخواهند مشخصات فنی جاده را تغییر دهند، محیط‌زیست مانع از احداث جاده در دستجرد عباس‌آباد خواهد شد.
بهرامعلی ظاهری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه سمنان، اظهار کرد: قرار بر این بوده که همان جاده روستایی پیشین، بدون تغییر مشخصات فنی، بهسازی شود تا تردد برای عشایر و روستاییان منطقه تسهیل شود.
جزیره‌ای شدن زیستگاه و خطر مرگ حیات‌وحش
وی در پاسخ به پرسش ایسنا در خصوص خطر ایجاد جاده‌های متعدد در زیستگاه‌ها، تصریح کرد: اگر جاده بر اساس طرح ارزیابی محیط‌زیست و با رعایت الزامات زیست‌محیطی احداث نشود، احداث جاده به جزیره‌ای شدن زیستگاه می‌انجامد و در این شرایط است که زیستگاه به سرنوشت همین جاده ترانزیتی تهران مشهد در استان سمنان دچار می‌شود که سالانه مرگ شماری از حیات‌وحش و از جمله گونه درخطر انقراض یوزپلنگ را رقم می‌زند.
معاون محیط طبیعی اداره حفاظت محیط زیست استان، مهمترین عامل تلفات بالای حیات‌وحش در تصادفات جاده‌ای را عدم رعایت الزامات زیست‌محیطی ارزیابی کرد و گفت: حیات‌وحش در زیستگاه خود تردد دارند و وقتی جاده‌ای از بخش مهمی از زیستگاه عبور می‌کند، حیات‌وحش ناچار به عبور از آن است و همین به افزایش تصادفات در جاده می‌انجامد.
دکتر ظاهری با اشاره به انجام برخی پروژه‌های عمرانی و ایجاد جاده ترانزیتی در استان گفت: باید در احداث جاده‌های ترانزیتی ملاحظات زیست محیطی حتما صورت گیرد و ضمن احداث جاده، برای عبور حیات وحش نیز گذرگاه‌هایی تعبیه شود تا عوامل انسانی نظیر تصادفات جاده‌ای تهدیدی برای جان این گونه‌های نادر ایجاد نکند.
به هرحال ایجاد زیرساخت‌ها در هر منطقه‌ای یک ضرورت است، اما ایجاد غیرکارشناسی این زیرساخت‌ها و عدم توجه به الزامات زیست‌محیطی ممکن است پیامدهای سویی را به همراه داشته باشد. ضمن اینکه حجم بالای تلفات حیات‌وحش در تصادفات، محدود به کشور ما نمی‌شود، لذا در این مهم می‌توان از تجربیات کشورهای توسعه یافته بهره گرفت، همچنان‌که در برخی کشورها با نصب تابلوهای هشداردهنده، آموزش رانندگان و مردم محلی، ایجاد زیرگذرها و روگذرهای طولانی در مناطق پرتردد جاده‌های بین‌زیستگاهی و... هم توانسته‌اند زیرساخت‌های لازم را ایجاد کنند و هم خطر تلفات حیات‌وحش را تا حدود زیادی کاهش دهند.
به هر حال بنا بر آمار رسمی دستگاه‌های متولی، در سالیان اخیر، تصادفات به تنهایی مهمترین عامل مرگ حیات‌وحش در ایران بوده است و از همین رو می‌طلبد در ایجاد و احداث هر پروژه عمرانی و خصوصا جاده بین‌زیستگاهی در ایران، دست و دل مسئولان و دوستداران محیط‌زیست بلرزد، باشد که حکایت یوزپلنگ آسیایی به دریغ ببر مازندران تبدیل نشود و ما همچنان هر چند وقت یک‌بار خبر خوش افزایش جمعیت حیات‌وحش را مخابره کنیم.
گزارش از: هوشنگ حبیبی بسطامی- خبرنگار ایسنا، منطقه سمنان
انتهای پیام