«مساجد و عمارت‌های سلطنتی اصفهان را از بیخ و بن کندند. آن عمارت هفت‌دست و آئینه‌خانه و نمکدان با نقشه‌های عجیب و آئینه‌های بزرگ شفاف و حوض‌های یکپارچه که از سنگ‌های مرمر صاف شفاف تراشیده شده و سلاطین با مخارج گزاف بنا نهاده‌اند، تماما خراب شده و به جای آن‌ها جز تپه‌ای خاکی، غم‌انگیز و ملالت‌خیز باقی نمانده است.»

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه اصفهان، آنچه که در بالا آمد نوشته‌ "لرد کرزن" است که در سال‌های پایانی فرمانروایی قاجاریان به اصفهان سفر کرده بود،‌ "تپه‌خاکی غم‌انگیز و ملالت‌خیز" توصیف شهری است که روزی پایتخت پرشکوه صفویان بود و ناصر خسرو در خصوص آن می‌نویسد" در شهر جوی‌های آب روان و بناهای نیکو و مرتفع و در میان شهر مسجد آدینه بزرگ نیکو قرار دارد."

مستند "بوی فروردین" به کارگردانی، نویسندگی و تهیه کنندگی امیراعلا عدیلی، که مراحل تولید نهایی ساخت را طی می‌کند تلاش دارد تا شکوه اصفهان را با بررسی سفرنامه‌ها، اسناد متنی، ترسیمات و عکس‌های پاپازیان، هولستر، آنتوان‌ خان، آرشیو کاخ گلستان، مصاحبه با افراد مطلع، تحقیقات میدانی و تحلیل اسناد به صورت علمی و مستند به تصویر درآورد.

این مستندساز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه اصفهان، با اشاره به بناهای تخریب‌ شده اصفهان گفت: تخریب بناهای اصفهان باید در دو بخش بناهای قبل و بعد از صفویه بررسی شود؛ متاسفانه از بناهای تخریب شده قبل از صفویه اطلاعات زیادی وجود ندارد و معدود اسناد آن هم هنگام ساخت میدان عتیق در این دوره و نیز احداث خیابان عبدالرزاق در دوران پهلوی به دلیل عدم توجه معدوم شد.

وی با بیان اینکه در این فیلم تاریخ بناهای تخریب‌شده اصفهان دوره صفویه مورد تحلیل قرار گرفته است، اظهار کرد: اصفهان امروز یادگاری از شکوه تاریخ گذشته است، اما سؤال اینجاست که به غیر از بناهای امروزی چند بنای باشکوه صفوی دیگری در این شهر بوده است؟ این پرسشی بود که جرقه اولیه ساخت این مستند را شکل داد.

وی ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد در دوره صفویه بناهای متعددی وجود داشته که اکنون اثری از آن‌ها نیست؛ در سفرنامه شاردن به وجود حدود 150 کاخ و بنای قابل توجه صفوی اشاره شده است اما امروز کاخ‌های به‌جا مانده از دوران صفویه در اصفهان از شمار انگشتان یک دست هم کمتر است؛ این ابنیه هر کدام هویت معماری خاص خود را داشته‌اند که در آثار به جامانده مانند چهلستون و هشت بهشت آن رویکردها وجود ندارند.

این کارشناس معماری اضافه کرد: امروز در جنوب شهر اصفهان به غیر از چند خانه، کاخی از دوران صفویه دیده نمی‌شود در حالی که کاخ های هفت دست، نمکدان و آینه‌خانه که در باغ سعادت‌آباد قرار داشته‌اند و امروز هیچ اثری از آن باقی نمانده است. در مستند "بوی فروردین" باغ سعادت‌آباد و اتفاقات و ابنیه آن از روی اسناد تاریخی به تصویر کشیده شده است. بنابر آنچه منابع نشان می‌دهد این تفرجگاه شاهی در راستای میدان نقش‌جهان در سمت جنوبی زاینده‌رود بوده است به طوری که گنبد مسجد جامع عباسی از ایوان کاخ آینه خانه که در این باغ بوده قابل رویت بوده است.

عدیلی با اشاره به تلاش مردم اصفهان برای حفظ بناهای تاریخی در دوران مختلف تصریح کرد: د ر حمله افغان‌ها به اصفهان آسیب‌هایی به این شهر وارد شد و مردم اصفهان تمام تلاش خود را کردند تا بناهای مهم مورد هجوم افغانها قرار نگیرند. اما در دوران ناخوشایند قاجار، تخریب بی‌رویه بناهای ارزشمند صفوی به دست حاکم شهر ظل‌السلطان از فرزندان ناصرالدین شاه شدت گرفت او به دلیل توجه داوطلبان حکومت به شهر اصفهان، جهت حفظ حاکمیت خود بر شهر تلاش کرد با تخریب بناهای باشکوه، زیبای اصفهان را از بین ببرد تا شاید کمتر مورد توجه شاهزادگان دیگر از جمله مظفرالدین شاه قرار گیرد.

وی یاد آور شد: اگر امروز برخی بناها از هجوم‌ها و یا تخریب نجات یافتند به دلیل تلاش مردم اصفهان بوده است.

عدیلی با بیان اینکه ساخت خیابان حکیم و تخریب حمام خسرو آقا از اتفاقات ناگوار سال‌های اخیر است،‌ افزود: عبور مترو از محور چهارباغ و تخریب بقایایی سنگفرش صفوی این محور و نیز تخریب پی عمارت ورودی باغ هزارجریب را باید به اتفاقات ناخوشایند میراثی شهر اضافه کرد؛ که در فیلم به برخی از این اتفاقات اشاره شده است. با این حال از شکوه بی‌نظیر معماری و شهرسازی اصفهان صفویه امروز چیزی جز هویت تاریخی‌ آن باقی نمانده است و در این فیلم تلاش شده این هویت پر رنگ‌تر شود.

وی ادامه داد: در این مستند برای تسهیل درک موضوعات تاریخی، که تحلیل‌ها، معماری و اتفاقات تاریخی اصل آن را تشکیل می‌دهد از تصویرسازی سه بعدی، فیلم برداری هوایی، تصاویر و فیلم‌های تاریخی و نوای ساز استاد جلیل شهناز و استاد حسن کسایی استفاده شده است.

این نویسنده ادامه داد: فیلمنامه این مستند شامل بیش از 50 منبع تاریخی است که در مجموع حاصل این مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی، مصاحبه و تحلیل‌ها، مطالب نو و دست اولی را به وجود آورده است که در نهایت به تکمیل ساختار تاریخی اصفهان کمک می‌کند.

به گزارش ایسنا، جمشید عدیلی گویندگی این مستند 72 دقیقه‌ای را بر عهده دارد و از نظرات کارشناسی عبدالله جبل‌عاملی، جمشید مظاهری، مهدی کیوان، علی ظریفی، محمدعلی کاروانپور، علی شجاعی و مرحوم عباس‌علی پورصفا در آن استفاده شده است. بخش‌هایی از مستند تاریخی "بوی فروردین" برای علاقمندان در فضای مجازی در دسترس است.

انتهای پیام