یک ناشر با اشاره به فعالیت تعدادی از ناشران در عرصه نشر کتاب به واسطه دریافت پول از مولف، از روابط غیرمعمول در بین برخی از ناشران و مولفان سخن گفت.
مجید ضرغامی در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات و نشر ایسنا درباره چاپ کتاب شعر در قالب مشارکت مولف در چاپ و تاثیر آن در عرصه نشر کشور گفت: اگر اثری که به صورت مشارکت تولید شده است قابل اعتنا باشد و مولفه‌های شعر امروز را داشته باشد، اشکالی به آن وارد نیست. اعتراض ما و دوستان دلسوز زمانی است که به بهانه حمایت از شعر جوان و کمک به جوانان، حجم زیادی از کتاب‌ها از سوی شاعران تازه‌کار و کم‌تجربه با پرداخت هزینه به بعضی از ناشران (که تنها با هدف کسب درآمد از این طریق وارد عرصه نشر شده‌اند) منتشر و وارد بازار نشر می‌شوند. حال آن‌که شعر جوان و کمک به جوانان راه و روش روشن و شفاف خود را دارد و نمی‌توان با شعار کمک به جوانان به تولید انبوه کتاب‌های نه چندان باکیفیت در شعر و ادبیات پرداخت و آن را به عنوان شعر امروز به مخاطب و بازار نشر معرفی کرد.
مدیر انتشارات سرزمین اهورایی ادامه داد: متاسفانه آن‌طور که شنیده می‌شود برای بعضی از ناشران این تعداد کتاب حتی به 200 تا 300 عنوان در سال می‌رسد و اخیرا در میزگرد ایسنا آماری حدود 400 تا 500 میلیون تومان سوداندوزی در سال از این روش اعلام شد که اگر صحت داشته باشد این سوءاستفاده از بسترهای فرهنگی مایه تاسف است.
او افزود: این روش تولید آثار که مختص ناشران کنش‌پذیر و منفعل است. تنها حسنش تکثیر تعداد عناوین آثار متوسط است. آن‌ها امیدوارند چند عنوان از این حجم انبوه به صورت آزمون و خطا و از طرق جانبی به مقبولیت و فروش کلان برسند. در این روش به جای آن مثلث طلایی نشر (پدیدآور – ناشر – مخاطب)، حلقه معیوب مولفان ضعیف و تازه‌کار - تولیدکنندگان کتاب کنش‌پذیر با ساختاری غیرروش‌مند که برای بقای خود به حداقل‌ها و سودهای غیرموجه رضایت می‌دهند، و گروهی خواننده غیرحرفه‌ای و تاثیرپذیر شکل می‌گیرد. متاسفانه روابط غیرمعمول در بازار نشر در کنار دست‌یابی به تریبون‌های اطلاع‌رسانی به هدف تغییر سلیقه مخاطب موجب می‌شود بخشی از اندک ویترین فروش آثار فرهنگی نیز در اختیار این آثار قرار بگیرد و این‌طور آثار اندک فضای نمایش آثار ارزشمند و قابل اعتنا را نیز از آن خود کنند. متاسفانه این آثار در کنار آثار ناشرانی که با سرمایه نیمه‌دولتی و خرج سرمایه‌های کلان و غیرشفاف برای انبوه تولید آثار ادبی متوسط رقابت می‌کنند در چند سال گذشته عرصه بازار نشر فرهنگی را تحت تاثیر خود قرار داده است.
ضرغامی با بیان این‌که در حال حاضر بازار نشر از نظر اقتصادی شرایط مناسبی ندارد، اضافه کرد: گاهی در این شرایط آثاری به ناشران مستقل که با هزینه و برنامه‌های شخصی خود کار می‌کنند می‌رسند که از نظر محتوا و ساختار ارزشمند و قابل اعتنا هستند، اما متاسفانه بنا به دلایل متعدد فرهنگی و اقتصادی عمومی جامعه از نظر اقتصادی فروش ضعیفی دارند و در بهترین شرایط چند سالی برای فروش این آثار زمان لازم است و ناشر توان سرمایه‌گذاری روی این آثار را ندارد. این آثار اگر با برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری طرفین و به صورت مشارکت مولف با ناشر منتشر شوند، جای بحث نخواهند گذاشت. البته بیست و چند سال تجربه در نشر به من آموخته است که این موارد به تعداد انگشت‌های دست در سال نمی‌رسند!
این ناشر گفت: در واقع مشکلات اقتصادی جامعه و فشار مستقیم آن بر صنعت نشر و آثار فشارهای خارجی بر خط تولید آثار مکتوب و بالا رفتن نرخ تولید، منجر به استقبال نکردن مخاطب می‌شود. به همین دلیل ناشران مستقل نمی‌توانند حمایت لازم را از بعضی آثار ارزنده که حتی هزینه خود را درنمی‌آورند و صرفه اقتصادی ندارند انجام دهند و طبیعی است که نگران سرمایه خود باشند.
او در پاسخ به این پرسش که مشکل ناشرانی که از اساس قصدشان از ورود به حوزه نشر درآمدزایی و گرفتن پول از شاعران و مولفان تازه‌کار و جوان است، چیست، اظهار کرد: ناشری که از ابتدا روش تولید خود را برمبنای درآمد اقتصادی صنعت نشر و مبارزه برای رسیدن به این هدف تعریف نکرده باشد و از اساس بر مبنای سوءاستفاده اقتصادی از بستر فرهنگی نشر متولد شده باشد و در برنامه تولید خود کنشگر نباشد، قدرت عمل نداشته باشد و مبتکر نباشد اگر هم به هدف خود که سوداندوزی و تکثیر کالا باشد دست یابد آثار تخریبی بسیاری با تولید انبوه متوسط خود در جامعه فرهنگی بر جای خواهد گذاشت، حتی اگر بعدها که روی پا ایستاد با تولید چند ده کتاب بایسته، سعی در آراستن ویترین فرهنگی خود داشته باشد.
این ناشر درباره این موضوع که در بازار چاپ کتاب شعر ایران این روش چاپ کتاب چقدر معمول است، گفت: خوشبختانه من شانس این را داشته‌ام که از این بازار و فعالان آن دور باشم و اطلاعاتم بر مبنای آماری است که دوستان معتمد اعلام می‌کنند. اما تجربه شخصی من این است که در دو سال گذشته چیزی حدود 130 تا 140 عنوان کتاب به انتشارات سرزمین اهورایی پیشنهاد شده است که ما 90 درصد آن‌ها را رد کرده‌ایم و از 10 درصد دیگر کم‌تر از انگشتان یک دست در گروه کارشناسی انتشارات پذیرفته شده‌اند. این در حالی است که حدود 80 عنوان از کتاب‌هایی که از سوی ما جواب منفی دریافت کرده‌اند از سوی بعضی از ناشران به چاپ رسیده‌اند.
ضرغامی درباره وضعیت تیراژ کتاب و بازار جعلی شمارگان کتاب نیز گفت: متاسفانه خبرهایی که در این زمینه به گوش می‌رسد خبرهای خوبی نیست. مثلا وقتی گفته می‌شود در طول 20 روز یک اثر سه بار تجدید چاپ شده است، به احتمال قریب به یقین این آمار غیرواقعی است، آن‌هایی که از حوزه چاپ و نشر کتاب باخبرند، واقفند که برای تجدید چاپ یک اثر چه زمانی لازم است و معمولا چقدر طول می‌کشد تا کتابی به چاپ بعدی برسد.
او افزود: بازار فعلی در بهترین حالت کشش شمارگان حدود 700 تا 1000 نسخه را دارد. اما شنیده می‌شود که بعضی کتاب‌هایی در تیراژ 50 نسخه‌ای به صورت ریسو و کپی چاپ می‌کنند و اعلام می‌کنند این کتاب در هزار نسخه به چاپ رسیده است! اگر این دوستان نبود شفافیت را کنار بگذارند، با خود، پدیدآور و مهم‌تر از همه با مخاطب خود صادق باشند و همان 50 نسخه را به اثری فاخر و قابل اعتنا اختصاص دهند محلی برای شکایت دیگران نمی‌گذارند. امروزه در تمام دنیا چاپ تک‌نسخه‌ای مرسوم است و متاسفانه بازار داخلی نیز به سمت تولید با تیراژ محدود سوق پیدا کرده است، اما ورای بحث صنعتی بودن نشر با نیم‌نگاهی به ارزش ادبی آثار درخواهیم یافت صرفا بالا بردن شمارگان تولید اثر دلیل بر ارزش اثری نیست. فراموش نکنیم صادق هدایت بهترین آثارش را در 50 نسخه و هوشنگ ایرانی آثارش را در 200 نسخه منتشر کرد و آن آثار ارزشمند ماندگار شدند. این آمار غیرواقعی تیراژ که گاهی تنها به منظور کسب درآمد از سرمایه‌گذار است - کف روی آب هستند و چه بسیار از این آثار که در انبارها و کنج خانه‌ها از یادها رفته‌اند. متاسفانه در حوزه نشر و آمار و ارقام و نحوه تولید آثار سیستم نظارتی قوی نداریم و تمام ماجرا به صداقت، روش‌مندی و هوشیاری تولیدکننده این کالای فرهنگی و حامیان و همراهان آن‌ها برمی‌گردد.
او اظهار کرد: ناشری که آگاه و باهوش باشد سعی دارد آثاری پدید بیاورد که علاوه بر پیش‌بینی‌های اقتصادی تاثیرگذار و خلاقانه باشند. چه بسیار پیش‌بینی‌های اقتصادی ناشر به واقعیت نپیوسته اما ارزش آثار فاخر منتشرشده‌اش جاویدان شده است. مجموعه ناشر توان‌مند به مجموعه‌ای اندیشگر، احساس‌گر و دریافت‌گر تبدیل می‌شود و می‌تواند پایه‌گذار روش‌های نو باشد. شاید اگر آن گروه از ناشران منفعل به جای استفاده از روش‌های غیرمعمول و سودجویانه، فضایی برای پرورش و بالیدن عناصر مولد کتاب به وجود آورند و بسترهای لازم را برای ویراستاران به عنوان نویسنده ثانی کتاب، هنرمندانی که تظاهرات بصری آثار را برای تاثیرات اجتماعی خلق می‌کنند و متخصصین واقعی کتاب فراهم آورند و از کپی و برداشت از ایده و روش دیگران پرهیز کنند بیش‌تر بتوانیم در شرایط فعلی بازار نشر به آینده امیدوار باشم.
او درباره مجموعه کتاب‌های شاعران امروز انتشارات سرزمین اهورایی نیز گفت: در این طرح، برای اولین بار با آوردن کارشناسان شعر سعی کرده‌ایم با استفاده از خرد جمعی از میان انبوه اشعار ارسال‌شده از طریق فراخوان با بررسی تیم پنج‌نفره کارشناسی شعرهایی که از نظر فرم و ساختار قابلیت منتشر شدن در یک آنتولوژی را داشته باشند استفاده کنیم. این کتاب در هر دوره با پنج کارشناس جدید در مجلد جدید منتشر می‌شود. مبنای این طرح پاسخ به درخواست شاعرانی است که برای چاپ آثار با هزینه خود از ما پاسخ منفی دریافت کردند و از این طریق مجال آن را دارند که بدون هزینه و عیار آثار خود با بررسی گروه کارشناسی در کنار شاعران کارآزموده‌تر در این مجموعه که هر دوره با برنامه‌ریزی، هزینه و سرمایه‌گذاری ناشر منتشر می‌شود، حاضر شوند.
او همچنین گفت: سال گذشته در انتشارات سرزمین اهورایی از طریق کارشناسی آثار حدود 70 عنوان کتاب در حوزه شعر جهان، شعر معاصر و هنر آماده‌سازی و منتشر شده است.
انتهای پیام