معاون پیشین سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که «گره زدن بحث ابعاد احتمالی نظامی به متن توافق هسته‌ای، یکی از اشتباهات بزرگ و استراتژیک 1+5 است و ایران هم نباید به این سمت برود».

به گزارش خبرنگار انرژی هسته‌ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ‌محمد سعیدی - معاون پیشین سازمان انرژی اتمی در امور بین‌الملل - در نشست بررسی روند مذاکرات هسته‌ای که روز سه‌شنبه هفته گذشته در محل خبرگزاری ایلنا درباره آخرین تحولات مذاکرات هسته‌ای برگزار شد، با مروری بر سابقه طولانی برنامه هسته‌ای کشورمان که به قبل از انقلاب و حدود سال‌ 1353 بازمی‌گردد، اظهار کرد: برنامه‌ای که از ابتدا برای ایران در نظر گرفته شده بود، شامل ایجاد 23 هزار مگاوات برق هسته‌ای و چرخه سوخت هسته‌ای بود. در سال 55-56 در سفر کسینجر، رئیس کمیسیون مشترک ایران و آمریکا، به ایران یکی از موضوعات مطرح این بود که آمریکا حاضر است غنی‌سازی را هم به ایران بدهد یا خیر، که در نهایت آمریکایی‌ها غنی‌سازی را برای ایران نمی‌پذیرند و تا مرحله تولید مواد اولیه را که همان UF6 است، می‌پذیرند.

وی ادامه داد: در حقیقت برنامه هسته‌ای ایران مدلی بود که درباره کره جنوبی دنبال کردند به شکلی که مواد اولیه تولید شده به کشوری که فعالیت غنی‌سازی دارد انتقال می‌یابد و مجددا وقتی به سوخت تبدیل شد برای استفاده در نیروگاه ها به کشور مبداء بازمی‌گردد.

این دیپلمات پیشین کشور با بیان اینکه "بعد از انقلاب و همچنین در طول جنگ، پروژه‌های هسته‌ای ایران با کشورهای آلمان و فرانسه برای ساخت سه واحد نیروگاهی متوقف شد"، افزود:‌ در اوایل دهه 70 که آقای هاشمی به چین می‌رود، توافقی می‌شود که کارخانه UCF اصفهان ساخته و به بهره‌برداری برسد و از طرفی در موافقتنامه 1992 میان ایران و روسیه، روس‌ها پذیرفتند که واحد اول نیروگاه بوشهر را تکمیل کنند. در 1375 به خاطر فشاری که آمریکایی‌ها وارد کردند، چینی‌ها یک‌جانبه قرارداد UCF اصفهان را لغو کردند و از آن طرف کار با روسیه به کندی پیش می‌رفت تا اینکه در سال 1376 با روی کار آمدن دولت آقای خاتمی بحثی در کشور مطرح شد و آن اینکه برنامه هسته‌ای خود را ادامه دهیم یا متوقف کنیم. در آن دوره در کمیته عالی فناوری، برنامه صلح‌آمیز جامع و پایدار هسته‌ای تنظیم و تدوین شد که در برگیرنده نیروگاه‌های هسته‌ای و چرخه سوخت هسته‌ای بود.

سعیدی همچنین گفت:‌ بر اساس برنامه‌ای که تصویب شد، به نیروگاه بوشهر یک اصلاحیه‌ اضافه شد و عملا قرارداد به طور صد درصد در اختیار روس‌ها قرار داده شد و کاری سخت سرعت بیشتری گرفت و از آن طرف در سه مرحله پروژه‌های تولید آب سنگین و در کنارش رآکتور آب سنگین،‌ تولید مواد اولیه هسته‌ای و غنی‌سازی تا 5 درصد آغاز شدند.

وی افزود: تا قبل از تدوین و تصویب برنامه پیشبرد صنعت هسته‌ای کشور در سال 76، ایران در بحث هسته‌ای در یک اتاق تاریک قرار داشت و هیچ کشوری حاضر نبود حتی تکنولوژی رآکتور آب سنگین را به ما بدهد. تجهیزات و طراحی‌هایی که از شرکت چینی برای ساخت و بهره‌برداری کارخانه UCF اصفهان در اختیار داشتیم بسیار مبهم بود و صرفا طراحی مفهمومی را در اختیار داشتیم.

او در ادامه سخنانش در این نشست تاکید کرد: ‌از سال 1377 تا 1385 با وجود مشکلات تامین تجهیزات و فشارهایی که تحت تاثیر موضوع هسته‌ای وارد شد و نیز تعلیق برخی فعالیت‌ها، بنیان و اساس برنامه هسته‌ای ایران به خوبی تنظیم و برای یک جهش بلند آماده شد.

این عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با بیان اینکه برنامه هسته‌ای کشور، برنامه‌ای ملی است و نگاه‌ها به آن باید ملی و مبتنی بر استراتژی بلندمدت باشد، گفت: نباید تصور شود که اگر انتقادی به روند مذاکرات و مسائل پیرامون آن وارد می‌شود مزاحمت است بلکه برای چنین موضوعی باید همه نظراتشان را بگویند چرا که برآیند این دیدگاه‌ها باید یک اجماع ملی شود. نباید به اختلافاتی که اکنون درباره مذاکرات و توافق احتمالی جامع مطرح است واکنش جدی داشت. اگر نگاهمان را به مسائل جناحی و فردی محدود کنیم ممکن است در دیدگاه‌ها و نگرش‌هایمان هم اتفاق نامطلوبی روی دهد.

وی ادامه داد: در طی این دوران اگر محدودیتی یا تعهداتی پذیرفتیم برای حفظ اصل دستاوردهای هسته ای کشورمان بود. اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و تعلیق داوطلبانه در همین راستا بوده است و الان هم در مرحله ای قرار داریم که نقطه عطف است. باید مذاکرات را با 1+5 به خوبی و با موفقیت پیش بگیریم. طبیعی است در این روند دیدگاه های افراطی وجود داشته باشد اما کسی نباید از بیان این اظهارات ابایی داشته باشد با آن منع کند در عین حال که توهین کردن غیر قابل قبول است.

وی با اشاره به بحث‌ها و انتقادهایی که درباره مذاکرات و بحث پروتکل الحاقی و بازرسی‌ها مطرح است، گفت: اینکه صحبت‌هایی مطرح کنیم که اشاره‌ای به آن در پروتکل الحاقی نشده یا در روند مذاکرات به آن پرداخته نشده است، انحراف از برنامه جامع هسته‌ای، هماهنگی و انسجام است.

سعیدی در پاسخ به این پرسش که گفته می شود بحث مصاحبه، بازرسی از تاسیسات هسته‌ای و تاسیاست نظامی مربوط به موضوع ابعاد احتمالی نظامی است و از آنجایی که ایران با این پیشنهادات مخالفت کرده راهکار حل این مساله چیست، در حالی که این موضوع بخشی از توافق جامع هسته ای است؟ گفت: سال 2006 برای اولین‌بار موضوع ابعاد احتمالی نظامی مطرح‌ شد. اسناد و مدارکی که آژانس ارائه می‌داد از همان روز اول مشخص بود که کذب و ساختگی است. شش موضوع باقی مانده در چارچوب مدالیته حل و فصل شد. این موضوعات با گفت‌وگو، ارائه اسناد دقیق و حساب شده و در بعضی موارد هم با مصاحبه رفع شدند. منظور از مصاحبه این نبود که واقعا مصاحبه ای در کار باشد، در حقیقت بازرسان آژانس در ارتباط با موضوعات هسته‌ای نوعی تعامل و تعاطی افکار با کارشناسان کشور می‌کنند تا پازل‌های خالی خود را که باید به شورای حکام ارائه کنند، پر ‌کنند و در حقیقت آنچه بین متخصصان ما و بازرسان آژانس صورت می گرفت نوعی تعاطی فکر بود نه مصاحبه.

این مقام پیشین سازمان انرژی اتمی ادامه داد: حل شش موضوع باقی مانده که از حاصل ارائه اسناد و گفت‌وگو با متخصصان ما بود. متخصصان ما به خوبی کارشناسان آژانس را متقاعد کردند به طوری که مسایل باقی‌مانده 18 ساله حل شد.

وی گفت: معتقدم در بحث ابعاد احتمالی نظامی آژانس تخطی کرد. توافقی که در آن دوره با آژانس شده ‌بود، این بود که آژانس سئوالات خود را مطرح کند و حتی اگر لازم باشد با یکی دو نفر صحبت و اعلام نظر کند. حتی اگر لازم بود می توانستند با متخصصانی که درگیر این موضوعات هستند، کنند. بعد از ان ایران گزارشی 117 صفحه ارایه کرد که چند صفحه هم بعدا به آن اضافه شد اما آژانس بحثی را مطرح نکرد و چند سال بعد آژانس موضوعات دیگری را مطرح کرد و واقعیت این است که آژانس بین‌المللی عملکرد درستی از خود نشان نداد و چون مدیرکل تغییر کد و آمانو با تیم و رویکرد جدید آمد عملا با بازی تغییر کرد و آژانس به اعتقاد من خلاف آشکار انجام داد که مساله را خاتمه نداد. آنچه آژانس بین‌المللی درباره ابعاد احتمالی نظامی در گزارش هایش مطرح کرد مبانی اش همان اتفاقات گذشته بود اما با ادبیات دیگر.

سعیدی گفت: جالب این بود که درهمان دوران هم که اسناد و مدارک مورد ادعایشان را ارایه می کردند به زبان غیر‌رسمی می‌گفتند که این اطلاعات از کانال‌هایی به دست ما رسیده که مشخص بود از کجاست. به تعبیر دیگر همه اطلاعاتی که بر مبنای آنها بازدیدهای آژانس از پارچین انجام گرفت، عملا بی پایه بود و نادرستی آن مشخص شد. نه در نمونه‌برداری و نه در بازرسی‌ها آنها پاسخی نگرفتند.

وی ادامه داد: رویکرد آژانس بین‌المللی درباره بحث PMD بهانه ای است برای اینکه بتواند 1+5 در حوزه سیاسی امتیازات بیشتری بگیرد وگرنه ادعایش بی پایه و اساس است.

سعیدی تصریح کرد: خیلی نباید درباره مصاحبه ها در چارچوب بحث هسته‌ای نگران باشیم، اما درباره موضوعات غیرهسته‌ای، آن‌ها اساسا این حق را ندارند که حتی بخواهند جلسه توجیهی با افراد مربوطه داشته باشند.

معاون پیشین سازمان انرژی اتمی درباره حل موضوع ابعاد احتمالی نظامی در مقطعی که شش موضوع باقی مانده حل شد گفت: ‌تفاهم شده بود که این موضوع حل شود و فرمول و چارچوب آن هم ترسیم شده بود اما به خاطر مخالفت برخی مسئولان اجرایی در آن دوره متاسفانه این مسیر ادامه پیدا نکرد در حالی که این امکان وجود داشت که ظرف 2-3 ماه این موضوع قبل از آنکه به PMD تبدیل شود خاتمه یابد.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه نظرتان درباره ورود موضوع ابعاد احتمالی نظامی به توافق جامع هسته‌ای چیست؟ خاطرنشان کرد:‌ یکی از اشتباهات بزرگ واستراتژیک 1+5 گره زدن بحث ابعاد احتمالی نظامی به متن توافق هسته‌ای است.

معاون پیشین سازمان انرژی اتمی در ادامه این نشست، بیانیه لوزان را دستاورد بسیار مهمی برای کشور دانست که سال‌ها تلاش شده است تا به این نقطه برسیم.

سعیدی افزود: ‌در سال های 79 - 80 برای ساخت نیروگاه بوشهر دچار مشکل بودیم و آن موقع بحث ما این بود که واقعا می توانیم یک زنجیره سانتریفیوژ داشته باشیم و غنی سازی کنیم و اینها برای ما یک خواب و رویا بود. اما امروز غنی سازی پذیرفته شده است. آن‌ها حتی نمی پذیرفتند ما UF4 که مرحله قبل از تولید هگزا فلوراید اورانیوم است را داشته باشیم در حالی که امروز در چارچوب بیانیه لوزان توانستیم امکان تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژهای نسل جدید را داشته باشیم. یک بار به آقای ظریف گفتم اگر فقط تحقیق و توسعه را از غربی‌ها بگیرید، کافی است و امروز خوشبختانه هم تحقیق و توسعه را داریم و هم تعداد قابل توجهی سانتریفیوژ.

وی درباره سایت فردو گفت: طراحی اولیه فردو بر اساس آن بود که این سایت به عنوان سایت جایگزین نطنز باشد و تاسیسات اصلی ما نطنز بوده و خواهد بود. الان فردو برای تولید رادیوایزوتوپ‌ها در نظر گرفته شده است و این نیز یک دستاورد دیگر است، چرا که آن‌ها به دنبال تعطیلی فردو بودند.

سعیدی همچنین در خصوص راکتور اراک تصریح کرد: استراتژی تیم ایران در مذاکرات این بوده است که به هر شکلی راکتور اراک حفظ شود و این هدف امروز به دست آمده است. البته قرار است در نوع کارکرد آن تغییری داده شود. در این راکتور به جای اینکه از راکتورطبیعی استفاده شود از اورانیوم غنی شده 3.5 تا 5 درصد استفاده می‌شود. البته اگر از اورانیوم طبیعی استفاده می شد می توانستیم دامنه وسیع تری از رادیوایزوتوپ ها و رادیوداروها داشته باشیم. با توجه به اینکه تکنولوژی ساخت سوخت را در اختیار داریم مشکلی برای بازطراحی قلب راکتور نداریم. البته می توانیم از دانش کشورهای دیگر هم استفاده کنیم.

وی درباره برخی انتقادها نسبت به وارد کردن بحث ابعاد احتمالی نظامی روی متن توافق گفت:‌ الان در نقطه پایانی مذاکرات هستیم و دو طرف تلاش دارند از اهرم‌های بیشتری برای امتیازگیری استفاده کنند. در این بین برخی کشورهای عضو گروه 1+5 به لحاظ اقتصادی و فناوری مایل نیستند توافق زودتر صورت گیرد اما در نهایت 1+5 به این ترجیح می‌رسد که موضوع توافق را جمع بندی نهایی کند و موضوع ابعاد احتمالی نظامی را به عنوان مسأله ای میان ایران و آژانس باقی بگذارد تا در مسیر خود حل و فصل شود؛ آنهایی که این اسناد و مدارک را ساختند می‌دانند با چه چیز روبرو هستند.

معاون پیشین سازمان انرژی اتمی درباره بحث پروتکل الحاقی و پذیرش آن اظهار کرد: اینکه پروتکل الحاقی دسترسی بیشتر به تاسیسات هسته‌ای و غیر هسته‌ای را ایجاد می‌کند موضوعی قطعی است. اما از سوی نظام وجود دارد که پروتکل در صورتی که توافق جامع شکل گیرد می تواند مورد پذیرش قرار گیرد اما نباید فکر کنیم که بعد از پذیرش پروتکل آژانس بین‌المللی هرگونه که دلش بخواهد می تواند بازرسی کند. البته آژانس بین‌المللی امکان بازرسی سرزده را پیدا می‌کند و چیز خاصی هم نیست ولی در مورد سایت‌های غیر هسته‌ای آژانس بین‌المللی باید دلایل معتبر ارائه کند.

وی با اشاره به تجربه خوب ایران در اجرای پروتکل الحاقی به طور داوطلبانه برای دو سال و نیم تصریح کرد: در مقطعی که پروتکل اجرا می‌شد، آن‌ها برای دسترسی به مراکز غیرهسته‌ای باید دلایلشان را می گفتند و ساعت ها بحث می کردیم و اگر قانع می‌شدیم اجازه بازدید و بازرسی داده می‌شد. به نظر من بیش از حد لازم درباره اجرای پروتکل الحاقی اغراق شده است و کسانی در این باره صحبت می‌کنند که تخصص لازم را ندارند.

این دیپلمات پیشین کشورمان در پایان خاطر نشان کرد: در مقطع حساسی قرار گرفته‌ایم و بیش از هر چیز به وحدت و وفاق نیاز داریم تا این بار سنگین را از دوش کشور برداریم. از منتقدان و موافقان مذاکرات و توافق می‌خواهم طوری عمل کنند که باعث دلگرمی و پشتوانه قوی در مرحله نهایی کار باشند. مظلوم‌ترین گروه فعلی کشور، تیم هسته‌ای و شخص دکتر ظریف است که ناچار است همه مخالفت‌ها و اعتراض‌ها را بشنود اما با روی گشایده در مذاکرات حضور یابد. ما در مرحله‌ای قرار داریم که می‌خواهیم کام مردم را شیرین کنیم و باید از بحث‌های جناحی و فردی و ربط دادن این موضوع به این دولت و آن دولت خودداری کنیم.

انتهای پیام