سال 93 یکی از معدود سال‌هایی بود که علاوه بر کشفیات به‌دست آمده در محوطه‌های تاریخی که بر غنای فرهنگ ایران افزود، با استرداد بخشی از آثار تاریخی ایران، این فرهنگ بیشتر به چشم آمد.
به گزارش خبرنگار بخش میراث فرهنگی ایسنا، کشفیات به‌دست آمده از کاوش‌ها، استردادها و کشف آثار عتیقه و تاریخی از قاچاقچیان، نمونه‌هایی در این راستا هستند. از تاریخی که در طول یک سال گذشته از شهر سوخته تا قزوین و تاکستان به تمدن ایران افزوده شد تا آثاری که از کشورهای اروپایی به ایران برگردانده شدند. نگاهی داریم به مهم‌ترین اتفاقات این حوزه در سال گذشته.
۲۴ آبان
«محوطه دانشگاه آزاد تاکستان هم تاریخی شد!» عملیات کاوش به کشف آثار تاریخی از استقرار جوامع انسانی پیش از تاریخ در محوطه دانشگاه آزاد اسلامی تاکستان منجر شد.
محمد بهرام‌زاده، رییس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان پس از مشخص شدن دو تپه باستانی در میان حصار محوطه‌ی آموزشی دانشگاه، طرح پژوهشی کاوش باستان‌شناختی این تپه‌ها را در چند ماه گذشته ارائه کرد که عملیات کاوش با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی و حمایت‌های سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی آغاز شد. نتیجه‌ی این عملیات باستان‌شناختی در آن زمان به دست آمدن آثار قابل توجهی از استقرار جوامع انسانی پیش از تاریخ و همچنین آثاری از فعالیت‌های صنعتی احتمالا از دوره‌ی تاریخی بود.
2 آذر
«کشف آثار تاریخی 400 ساله در تهران»؛ با این کشف قدمت سکونت در تهران چند برابر شد.
خبر نخست از حفر چاه با هدف ایجاد فاضلاب در بافت تاریخی منطقه 12 تهران آغاز شد که یک دانشجوی باستان‌شناس با دیدن تکه‌های سفال، استخوان و آجر با قدمت تخمینی 400 ساله در این منطقه، استادان خود را از آن مطلع کرد.
دیدن اتفاقی این یافته‌ها با تکه‌های سفال و آجرهای لعاب‌دار و یک پی سنگ در زمان انجام حفر چاه برای لوله‌گذاری فاضلاب باعث توقف پروژه‌ی فاضلاب و آغاز کار کاوش و بررسی و مطالعه‌ی منطقه شد.
نخست آثاری با قدمت 400 سال کشف شدند. بررسی‌ها ادامه یافت و پس از به‌دست آمدن یافته‌هایی دیگر در این منطقه و همچنین اسکلتی از هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد، «قدمت سکونت در تهران به 7هزار سال پیش رسید».
محمداسماعیل اسماعیلی جلودار، سرپرست گروه باستان شناسی طرح پژوهش باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران در این زمینه اعلام کرد: این کشف منحصربه‌فرد سابقه سکونت در محدوده شهری تهران را تا هفت هزار سال به عقب می‌برد.
وی افزود: تا کنون قدیمی‌ترین بقایای باستانی شناسایی شده در شهر تهران به تپه‌های قیطریه و حدود سه هزار سال پیش اختصاص داشت، این در حالی است که کاوش در خیابان مولوی حدفاصل میدان‌های محمدیه تا قیام به کشف آثار متنوع و پرشمار زیرسطحی زیادی انجامید.
۲ اسفند
«کشف یک خانه‌ی اعیانی زیر پارکینگ سعدالسلطنه».
در نخستین کشفیات پس از تخریب‌هایی که در شهر باستانی قزوین توسط شهرداری این شهر انجام شد، یک خانه با تمام متعلقات آن به‌دست آمد که قدمت لایه‌های آن، تاریخ این منطقه را تا اواسط دوره‌ی قاجار به عقب برد.
کاوش اضطراری و نجات‌بخشی در محدوده‌ی پارکینگ «سعدالسلطنه» قزوین به‌دلیل گودبرداری، به کشف بقایای خانه‌ای مسکونی و اعیانی، فضاهایی از معماری یک حمام سرخانه و سفال کتیبه‌دار متعلق به قرن ششم هجری قمری منجر شد.
کاظم عرب، سرپرست هیئت کاوش سرای «سعدالسلطنه»، کشف یک سفال کتیبه‌دار متعلق به قرن ششم با کتیبه‌ی کوفی را که به خط کوفی مشجر نوشته و به شیوه‌ی سفال قالبی ساخته شده است، یکی از مهم‌ترین نتایج کاوش در این محوطه دانست و گفت: این خط شبیه خط کوفی است که در کتیبه‌ی گلوبندی مسجد جامع قزوین به کار رفته است.
***
در کنار این کاوش‌ها، استرداد یا اهدای آثاری که در طول سال‌های گذشته از کشور به‌طور قانونی و غیرقانونی خارج شده، نیز گواهی بر تاریخ و تمدن غنی ایران است که در طول سال 93 چند مورد از آن‌ها به ایران بازگردانده شدند.
۱۲ فروردین
براساس مصوبه سال 1314 هیئت دولت وقت، 30 هزار قطعه از الواح به‌دست آمده در کاوش‌های تخت جمشید، در قالب 50 صندوق برای انجام کارهای مطالعاتی به موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو ارسال شد. در سال 1327، 150 قطعه و در سال 1380، 200 قطعه از این الواح به کشور بازگردانده شدند.
در یک دهه گذشته، به‌دنبال شکایت مطرح‌شده در دادگاه فدرال ایالت شیکاگو در آمریکا، حکمی مبنی بر حراج الواح هخامنشی متعلق به ایران و پرداخت غرامت به شاکیان صادر شده بود. اوایل فروردین سال گذشته با برگزاری دادگاه فدرال شیکاگوی آمریکا، اجازه فروش الواح گلی هخامنشی را که به‌صورت امانت در اختیار موسسه شرق‌شناسی شیکاگو هستند، صادر نشد.
رابرت گتلمن، قاضی این پرونده، تأکید کرد که این آثار به منظور پژوهش‌های باستان‌شناسی در اختیار مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو هستند و اهداف تجاری در آن وجود ندارد. بنابراین نمی‌توان آن‌ها را مصادره کرد.
پس از این جریان‌ها، در 12 فروردین سال گذشته معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی بر به‌حق بودن رأی دادگاه فدرال شیکاگو درباره‌ی الواح هخامنشی امانت داده‌شده به آمریکا تأکید کرد.
18 خرداد
یحیی نقی‌زاده، مدیرکل وقت میراث فرهنگی و گردشگری استان اردبیل، از کشف یک جام طلا و نقره از محموله‌ی حفاران غیرمجاز خبر داد.
او با بیان این‌که 300 قلم شیء تاریخی در چند روز گذشته از حفاران غیرمجاز کشف شدند، اظهار کرد: در میان آثار کشف‌شده، یک جام طلا که با جام «مارلیک» برابری می‌کند نیز به‌دست آمده است و اکنون در حال بررسی آن هستیم.
در این کشف همچنین از به‌دست آمدن یک جام نقره نیز صحبت شد که با همکاری «معاونت اطلاعات سپاه» شهرستان مشکین‌شهر در استان اردبیل کشف شدند. البته به گفته‌ی مسوولان میراث فرهنگی، این دو جام طلا و نقره‌ی منقوش به اشکال حیوانی که با جام‌های مارلیک و حسنلو (دو اثر تاریخی باارزش) برابری می‌کنند که برای پی برده به اصالت‌شان، باید بررسی شوند؛ اما پس از آن، دیگر هیچ کسی درباره‌ی این محموله و صحت اطلاعات اولیه‌ی ارائه‌شده صحبتی نکرد.
«جام مارلیک» اثری ساخته‌شده از طلا به ارتفاع حدود 18 سانتی‌متر است که در تپه‌ای به همین نام واقع در استان گیلان کشف شد. تپه‌ی مارلیک حدود سه‌هزار سال قدمت دارد.
2 مهر
پس از 9 سال سکوت مسؤولان گذشته‌ی سازمان میراث فرهنگی، مسؤولان یگان حفاظت استان تهران از هزار و 344 شیء تاریخی که در فصل تابستان سال گذشته کشف کرده بودند، رونمایی کردند.
از جمله آثار به نمایش درآمده، یک ظرف سیاه کشف‌شده در جیرفت با حدود شش هزار سال قدمت، یک پیراهن زنانه نسبت داده‌شده به فرح پهلوی، یک تفنگ مربوط به 500 سال قبل و آثار و اشیایی دیگر متعلق به دوره‌های هخامنشی، ساسانیان، سلجوقیان، دوره اسلامی و ایلخانی از قاچاقچیان در تهران بود.
8 مهر
خبر «هدیه جالب پوتین به روحانی» در تیتر اخبار قرار گفت. این خبر را پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهوری در صفحه فیس‌بوک خود گذاشته بود.
او در صفحه شخصی‌اش در رابطه با تصویر مربوط به هدیه‌ی پوتین نوشت: «دیدار عصر دوشنبه (7 مهر 93) ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه با دکتر روحانی (که بعد از نشست موفق سران ساحلی دریای خزر در آستاراخان روسیه برگزار شد) بسیار صمیمی بود. چهار دیدار دو رییس جمهور طی یک سال، نشان از شتابی دارد که دو کشور بزرگ و همسایه برای توسعه روابط آغاز کرده‌اند.
پایان دیدار گرم پوتین - روحانی خاطره‌انگیز هم شد. رییس جمهور روسیه دستور داد کارکنان کاخ کرملینِ آستاراخان (قلعه تاریخی تسیخ هاوس که در جنگ جهانی اول دژ و انبار مهمات بوده است) قابی را برای هدیه به رییس جمهور ایران بیاورند. آوردند. سنگین و با ابهت بود. کمی هم ضربه خورده بود. درون قاب، سپر رزمی یکی از سربازان شاه عباس اول (قرن هفدهم) از جنس برنز و طلا، و مربوط به جنگی بود که در آن دوره (1603 تا 1618 میلادی) میان ترکیه و ایران رخ داده است.»
4 دی
نخستین خبر از یک مقام آگاه در مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری منتشر و براساس آن اعلام شد: «پس از ۳۵ سال پیگیری و مبارزه حقوقی، بالاخره دادگاه استیناف در شهر «لی پژ» بلژیک در دعوای مربوط به اشیاء عتیقه «خوروین» نزدیک ساوجبلاغ، به نفع دولت ایران رای داد.»
ساعت 9 شب 4 دی‌ماه هواپیمای "ایران‌ایر" با پرواز مستقیم از فرودگاه "بروکسل" بلژیک بر زمین فرودگاه مهرآباد نشست تا 13 جعبه شامل 349 قلم شی تاریخی ایران را که حدود 50 سال پیش به طور غیرقانونی از کشور خارج شده بود، به خانه‌ی اصلی‌شان برگرداند. این آثار در موزه‌ی ملی ایران برای بازدید عموم به‌نمایش درآمدند.
البته در مهرماه سال 92 و در ابتدای کار دولت تدبیر و امید نیز پس از نخستین سفری که حسن روحانی، رییس جمهور ایران به همراه محمدعلی نجفی، رییس وقت سازمان میراث فرهنگی به آمریکا داشت با هدف بهتر شدن ارتباطات فرهنگی میان ایران و آمریکا یک «جام شیردال» به رییس سازمان فرهنگی و گردشگری داده شد.
انتهای پیام