در روند مذاکرات هسته‌ای میان ایران و 1+5 و نیز دیدارهای وزیران خارجه ایران و‌ آمریکا در سال جاری، اتفاقات و لحظاتی تاریخی به ثبت رسید که بسیاری از آنها غیرمترقبه یا تحت تاثیر تصمیمات آنی اما مهم به لحاظ سیاسی و دیپلماتیک بود. اتفاقاتی مثل کوه یخ که شاید داستان‌های پشت آن تا سال‌ها محفوظ باقی‌ بماند.

به گزارش خبرنگار انرژی هسته‌ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در این مجموعه چند عکس از حاشیه و متن مذاکرات با توجه به اهمیت سیاسی، مذاکراتی، تاریخی و رسانه‌ای انتخاب شده‌اند که به برخی از آنها در زمان خاص خود پرداخته شده است و برخی با وجود آن که مورد توجه رسانه‌های مختلف در زمان خود قرار گرفت اما هم‌چنان محل بحث و تحلیل است.

دیدار تیم‌های فوتبال ایران و نیجریه در جام جهانی بزریل

هیات مذاکره‌کننده ایران به سرپرستی محمد جواد ظریف که برای شرکت در چهارمین دور مذاکرات در وین به سر می‌برد در حاشیه مذاکرات در دفتر نمایندگی دائم ایران در وین به همراه خبرنگاران و رسانه‌های مختلف ایرانی که برای پوشش مذاکرات به وین رفته بودند به تماشای این بازی نشستند. پیش از این نیز ظریف قبل از شروع مسابقات جام جهانی از اردوی تیم ملی در وین دیدار کرده بود. بازی ایران و نیجریه با نتیجه صفر ‌- صفر به پایان رسید. حضور ظریف در پایان اولین روز مذاکرات در نمایندگی برای تماشای مسابقه مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. این اولین تجربه ظریف از تماشای مسابقه فوتبال آن هم تیم ملی در جام جهانی بود که بدون هیچ واکنش، داد و فریاد و انتقاد به این بازیکن و آن بازیکن به پایان رسید. عکاسان همراه هیات و حاضر در وین که در انتظار واکنشی از آقای وزیر هنگام تماشای مسابقه بودند دست خالی بازگشتند.

همایش دلواپسان

منتقدان توافق ژنو در کشور در قشرها و سطوح مختلف در اوایل سال جاری همچنان به مخالفت‌های خود با این توافق و مذاکرات پیش رو ادامه می‌دادند و در 13 اردیبهشت با ترتیب دادن همایشی تحت عنوان "دلواپسیم" مخالفت و اعتراض خود را با هرگونه توافق "ضعیف" میان ایران و 1+5 اعلام کردند. در این همایش تعداد قابل توجهی از نمایندگان اصولگرای مجلس شورای اسلامی و شخصیت‌های سیاسی و دانشگاهی و برخی مقامات دولت قبل حضور داشتند. این همایش با انتقاد دولتی‌ها مواجه شد.

با وجود آن‌که انتقاد‌ها و اعتراض‌ها به مذاکرات، توافق ژنو و تیم مذاکره‌کننده به ویژه ظریف در جای خود باقی بود، اما سخنان مقام معظم رهبری در مقاطع مختلف در سال جاری در حمایت از تیم مذاکره‌کننده از بخش قابل توجهی از دلواپسی‌ها کاست.

دوبار دست دادن ظریف و کری در اولین دیدار دوجانبه در چارچوب مذاکرات هسته‌ای

دیدار وزیران خارجه ایران و آمریکا در تمامی ملاقات‌هایی که طی دو سال گذشته صورت گرفته است همواره از حساسیت‌ و اهمیت برخوردار بوده است. نوع دست دادن، ایستادن، لبخند زدن و نشستن آنها از جمله مسایلی بوده است که در هر دیدار زیر ذره بین رسانه ها قرار می‌گرفت.

با این حال اولین عکس وزیران خارجه ایران و‌ آمریکا داستان خاص خود را از دریچه نگاه رسانه‌ها داشت. اتاق مذکرات بسیار کوچک و فضای مقابل وزیران محدود بود و بر خلاف روند همیشه این‌بار هماهنگ‌کنندگان دیدارها، تعداد بیشتری از رسانه‌های تصویری را به داخل فراخوانده بودند و همین مساله موجب شد تا عکاسان در رقابت تنگاتنگ برای گرفتن بهترین عکس و در حالی که نور اتاق مناسب عکاسی نبود، نتوانند حتی یک فرم عکس بگیرند. این مساله با اعتراض تصویربردارن به هماهنگ‌کنندگان برنامه مواجه شد و پس از هماهنگی برای دومین بار عکاسان به داخل اتاق مذاکرات رفتند و وزیران خارجه برای دومین بار با یکدیگر دست دادند.

دومین عکس یادگاری وزیران خارجه ایران و 1+5 به همراه نماینده اتحادیه اروپا و این بار در وین

این عکس در پایان مذاکرات یک ساله ایران و 1+5 برای رسیدن به توافق جامع در آخرین ساعات سوم آذر سال جاری در هتل "کوبورگ" وین ماندگار شد. بر خلاف عکس یادگاری قبلی که سوم آذر 1392 و در ساعات اولیه بعد از نیمه شب به وقت محلی در مقر سازمان ملل در ژنو گرفته شد. از سویی با توجه به استقرار خبرنگاران در چادری مقابل هتل کوبورگ در عمل رفتن به مقر سازمان ملل امکان‌پذیر نبود. از مذاکرات ژنو سال گذشته تا کنون دو وزیر خارجه آلمان و انگلیس (ویلیام هیگ و گیدو وستروله) جای خود را به وزیران جدید فرانک اشتاین مایر و ریچارد هاموند داده‌اند. وزیران خارجه هفت کشور بر اساس نام کشورشان که حروف اول آنها روی کاغد و روی زمین چسبانده شده بود، ایستادند. مذاکرات وین شش به تمدید دوباره مذکرات برای رسیدن به توافق جامع به مدت 7 ماه و 7 روز انجامید.

برای اولین بار درهای راکتور تحقیقاتی 40 مگاواتی آب سنگین اراک پس از یک دهه به روی یکی از رسانه‌های کشور (ایسنا) باز شد

این رویداد باعث شد تا از نزدیک، در جریان آخرین پیشرفت‌ها و روند فعالیت راکتور IR-40 که بعد از توافق ژنو اخباری مبنی بر توقف کلیه فعالیت‌های آن شنیده می شد قرار گیریم. 98 درصد کارهای ساختمانی در این راکتور انجام و در مراحل پایانی برای نصب تجهیزات عمده و راه اندازی بود که در چارچوب توافق ژنو قرار شد تا تجهیزات عمده نصب نشود. با این حال امور جاری دیگر این راکتور در حال انجام است اما در صورت توافق احتمالی جامع، قلب راکتور که توسط متخصان داخلی ساخته شده است باید برای تولید پلوتونیوم کمتر بازطراحی شود. راکتور اراک یکی از مهم‌ترین مسایل و اختلاف‌های عمده میان ایران و 1+5 در مذاکرات هسته‌ای است که همچنان درباره آن بحث و گفت‌وگو در جریان است. ایران اعلام کرده که حاضر است راکتور را بازطراحی و میزان تولید پلوتونیوم آن در سال را چندین برابر کاهش دهد تا به این شکل نگرانی غرب درباره آن رفع شود. به گفته مقامات سازمان انرژی اتمی مطالعه اولیه برای بازطراحی این راکتور آغاز شده است با این حال کشورهای غربی به ویژه آمریکا علاوه بر ماهیت آب سنگینی آن بر روی نام این راکتور که "آب سنگین" را یدک می کشد ملاحظاتی دارند. هر چند تبدیل راکتور از آب سنگین به آب سبک از سوی ایران رد شده و از خطوط قرمز کشور محسوب می شود.

مذاکرات دو جانبه ایران و آمریکا در سطح وزیران خارجه و معاونان وزیران خارجه 1+5 و ایران 18 آبان در مسقط برگزار شد

بر اساس تصمیم اولیه میان ایران و 1+5 در نیویورک 1391 بنا شد تا مذاکرات در شهرهایی که مقرهای سازمان ملل وین، ژنو و نیویورک، قرار دارند برگزار شود، اما به طور غیرمنتظره پای مذاکرات هسته‌ای به مسقط پایتخت عمان کشیده شد. عمان در سال‌های پس از انقلاب اسلامی از معدود کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بوده است که با جمهوری اسلامی تعامل بی‌طرفانه و مثبت داشته و در بسیاری از مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی همواره میان ایران و کشور ثالت به ویژه آمریکا نقش میانجی داشته است. طرح اولیه مذاکرات با آمریکا درباره مساله هسته‌ای ایران که در آن آمریکا غنی‌سازی را برای ایران می‌پذیرد از مذکرات مسقط در سال 90 آغاز شده است. اما هنوز مشخص نیست دلیل تصمیم ایران برای ورود به مذاکرات جدی با آمریکا در مسیری غیر از مذاکرات هسته‌ای که در آن مقطع در جریان بود چیست؟

با وجود رویکرد مثبت ایرانی‌ها به مذاکرات مسقط اما این مذاکرات به تلخ‌ترین آنها تبدیل شد. مواضع دو طرف در این مذاکرات به شدت از یکدیگر دور شد و دو طرف چندین گام به عقب بازگشتند. وزیر خارجه عمان که در نشست سه جانبه وزیران خارجه به همراه اشتون در بخش‌هایی حضور داشت در انتهای مذاکرات به جای مقامات دو طرف به میان خبرنگاران آمد و پایان مذاکرات را اعلام کرد.

رمز گشایی از پیاده‌روی جنجالی

محمدجواد ظریف و جان کری در 24 دی ماه پس از چند ساعت مذاکرات فشرده در ژنو به طور غیرمنتظره از هتل محل مذاکرات به خاطر آنچه "نبود فضای باز در هتل گفته شد" به خیابان‌های اطراف هتل آمدند و در حالی که خبرنگاران و رسانه‌های مختلف بیرون از هتل انتظار هیات‌های مذاکره‌کننده را به روال معمول می کشیدند، بار دیگر در سال جاری خبرساز شدند. این برای اولین بار بود که وزیران خارجه ایران و آمریکا با بیش از 35 سال تنش در روابط سیاسی و در حالی که در هر مراسم بین‌المللی در صورت حضور مقامات ایرانی و آمریکایی سعی می‌شد آنها از یکدیگر دور بنشیند، مبادا اتفاقی با یکدیگر برخورد کنند، در انظار عمومی و بیرون از اتاق مذاکرات هسته‌ای در مقابل چشم همگان با یکدیگر قدم زدند و گفت وگو کردند. در دولت‌های اصلاحات و عدالت‌محور در مقاطع مختلف به ویژه حاشیه نشست‌های مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک تلاش شد تا رییسان‌جمهور ایران و آمریکا به بهانه‌های مختلف با یکدیگر روبه رو شده و دست دهند اما این اتفاق هرگز رخ نداد. اما پیاده‌روی ظریف با کری در فضای باز می‌تواند دلیلی غیر از هواخوری داشته باشد؟

برخی کارشناس آشنا به مسایل مذاکرات معتقدند، آنچه ظریف را به بیرون از هتل محل مذاکرات کشاند، درخواست‌ها و صحبت‌های غیرمنتظره جان کری بود که یک ماه مانده به پایان مهلت تفاهم سیاسی، نفس او را بند آورد و او را راهی خیابان‌های ژنو کرد.

این کارشناسان بر این نظرند که عصبانیت ظریف از آنچه کری در ژنو مطرح کرد و پاسخ‌هایی که او می‌توانست به او بدهد از جنسی بوده است که باید در غیبت دیگر اعضای تیم‌های مذاکره‌کننده مطرح می‌شد.

تصاویر و فیلم منتشر شده از پیاده‌روی دو وزیر در نزدیکی هتل محل مذاکرات نشان می‌دهند کری بیشتر شنونده است.

بدون شک پیاده‌روی ظریف بخشی از مذاکرات هسته‌ای است؛ آنها حتی هنگام پیاده‌روی با رفتارهای بدنی‌شان نشان می‌دهند که هیچ چیز هنوز حل‌ و فصل نشده است و اختلاف‌های عمده هر چند از عمق‌شان کاسته شده اما اصل آنها در جای خود باقی است.

گزارش از خبرنگار ایسنا، زهرا اصغری

انتهای پیام