شاید کمتر کسی از باغ گیاهشناسی ملی ایران به عنوان بهشت شهر تهران نام ببرد، بزرگترین باغ گیاهشناسی منطقه خاورمیانه با وسعت 145 هکتار که به دلایل مختلفی از جمله نداشتن بازدید عمومی در سال‌های گذشته برای کمتر کسی به ویژه شهروندان تهرانی که تشنه پناه بردن به طبیعت برای گریز از آلودگی هوا و شلوغی شهر هستند، شناخته شده است.

باغی که بیش از سه هزارگونه گیاهی زیبایی‌ کم نظیر به آن داده و شاید در کمتر جایی بتوان فضای سبزی با این تنوع گونه ها یافت که در تمام فصول سال زیبایی های منحصر به فردی دارد.

به گزارش خبرنگار شهری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، باغ گیاهشناسی ملی ایران در سال 1347 به دست کارشناسان ایرانی و با همکاری جمعی از کارشناسان خارجی احداث شد و تاکنون بیش از 25 مجموعه با تنوع گیاهی بیش از 300 گونه از درختان و درختچه ها، بوته ای، علفی و مجموعه ای متنوع از گیاهان پوششی، زینتی های دائمی و فصلی از رویشگاه های داخل کشور و سایر اقلیم های حیاتی دنیا در این باغ گردآوری شده است.

با شروع دهه پنجم فعالیت های اجرایی باغ گیاهشناسی در سال 1390، زمینه پذیرش شهروندان برای بازدیدهای عمومی از مجموعه فراهم شد.

عادل جلیلی مدیر باغ گیاهشناسی ملی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار شهری ایسنا، درخصوص نحوه بازدید عمومی از این مجموعه گفت: با توجه به حساسیت های پروژه باغ گیاهشناسی امکان تردد مردم مانند یک پارک در آن وجود ندارد بر همین اساس باید بازدیدهای عمومی را به صورت تورهای بازدید از باغ برگزار کنیم. مدت سه سال است که شهروندان در قالب تور از این باغ بازدید می کنند البته بازدید اساتید، دانشجویان و دانش آموزان حدود 20 سال است که انجام می شود. طی 5 سال گذشته از 5000 بازدید به 15 هزار بازدید در سال 89 رسیدیم که این افزایش نقش موثری در شناخت این باغ و ارتقای فرهنگ زیست محیطی شهروندان داشته است.

وی تاکید کرد: بازدیدها با هدف آموزش و انتقال اطلاعات با حضور کارشناسان باغ گیاهشناسی انجام می شود. اما در نوروز 94 برای اولین بار قصد داریم پذیرای شهروندانی باشیم که صرفا می خواهند از زیبایی های باغ استفاده کنند. در این راستا تعداد راهنمایان و محافظان افزایش می یابد تا مردم بتوانند خارج از تورها و آزادانه از باغ دیدن کنند.

وی همچنین از اعمال تخفیف برای بازدید دانشجویان و دانش آموزان خبر داد و گفت: برای دانش آموزان تخفیف 50 درصد و برای دانشجویان نیز تخفیفی حدود 40 درصد در نظر گرفته می شود. درحقیقت سعی شده مبلغ ورودی برای دانشجویان و دانش آموزان در حد توان آنها تعیین شود.

به گزارش ایسنا، درحال حاضر 2600 باغ گیاهشناسی در دنیا مشغول فعالیت هستند. از قدیمی ترین باغ های گیاهشناسی دنیا می توان به پیزا و پادوا در ایتالیا اشاره کرد که احداث آنها به سال 1540 میلادی باز می گردد.

مدیر باغ گیاهشناسی ملی ایران درتشریح موقعیت و سابقه فعالیت این باغ گفت: باغ گیاهشناسی ملی ایران در دامنه جنوبی رشته کوه البرز مرکزی و در اراضی چیتگر، شمال غربی کلانشهر تهران (منطقه 22) قرار گرفته است. باغ گیاهشناسی ایران ارتباط و تعامل موثری با تمامی باغ های گیاهشناسی دنیا دارد و با 120 باغ گیاهشناسی در نقاط مختلف دنیا تبادل بذر و همکاری های مشترک داریم. باغ های گیاهشناسی وظیفه جهانی دارند که منابع گیاهی دنیا را حفظ کنند این به این معنی است که نقش ما در این باغ تفاوتی با باغ گیاهشناسی لندن و آمریکا ندارد.

به گزارش ایسنا، باغ گیاهشناسی ملی ایران هر ساله با بیش از 250 باغ گیاهشناسی در دنیا تبادل بذر دارد، کاشت بذور دریافتی از باغ های گیاهشناسی سایر کشور ها و تهیه کتاب بذور از اقداماتی است که در راستای تعاملات برون مرزی در این باغ انجام می شود و به گفته جلیلی، با مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی ارتباط موثری داریم و این باغ منبع و فضای مناسبی برای انجام پایان نامه های دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری است و سالانه طیف وسیعی از دانشجویان در سراسر کشور با همکاری اساتید و دانشگاه ها برای انجام پایان نامه ها هدایت می شوند.

جلیلی درخصوص مجموعه های گیاهی باغ گیاهشناسی ملی ایران ادامه داد: مجموعه گیاهی ایجاد شده در باغ از بدو شکل گیری تا به حال در سه گروه اصلی شامل رویشگاه های داخلی، رویشگاه های خارجی و مجموعه های موضوعی و در برگیرنده بیش از 25 مجموعه شامل مجموعه رویشی خزر، مجموعه رویشی زاگروس، مجموعه رویشی البرز، ایران-تورانی، چین و ژاپن و مجموعه رویشی اروپا و قفقاز و آذربایجان و آمریکا است. همچنین مجموعه گیاهان دارویی و معطر، گیاهان پیازی ایران و سه گلخانه در این باغ پیش بینی شده است و قرار است ظرف پنج سال آینده در قالب جمع آوری بذر گیاهان ایران 4700 بذر گیاه از رویشگاه های طبیعی به باغ منتقل می شود تا ضمن کاشت این بذرها در بانک ژن نیز نگهداری شوند.

به گزارش ایسنا، مجموعه رویشی خزر از مهم ترین و قدیمی ترین مجموعه های جنگلی موجود در باغ گیاهشناسی ملی ایران است که از سال 1351 با وجود 64 گونه درختی و درختچه ای از 29 تیره ی گیاهی ایجاد شد. همچنین مجموعه رویشی زاگرس با مساحت سه هکتار به شکل تپه ماهور در سال 1367 ایجاد شده است درحال حاضر نیز 42 گونه چوبی و 30 گونه علفی در این مجموعه رویشی استقرار یافته است. مجموعه رویشی البرز نیز با الهام از طبیعت سرزمین اصلی همراه با کاشت تنوع زیادی از گیاهان مدل سازی شده، مجموعه رویشی البرز است و دربرگیرنده پوشش گیاهی محیط های طبیعی سرزمین هایی از دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز مرکزی می باشد.

وی ادامه داد: گلخانه ای برای رویش گیاهی جنوب ایران در باغ وجود دارد که فعالیت خود را آغاز کرده اما گلخانه ای که برای رویش گیاهان منطقه آمازون در نظر گرفته شده است با وجود اتمام طراحی ها به دلیل محدودیت های بودجه ای هنوز مراحل ساخت آن آغاز نشده است. گلخانه جنوب ایران در سال 1388 شامل سه بخش نهال های درختان مانگرو، درختان شیشم،نخل، کهور و در بخش دیگر نیز درختانی مانند حنا،نیلوفر درختی و ناترک، به وجود آمده است.

وی درخصوص فعالیت نهالستان باغ گیاهشناسی ملی ایران نیز گفت: این واحد با مساحت زیر کشت حدود 30 هزار متر مربع جهت تولید و تکثیر و خزانه گیاهان مختلف استفاده می شود. در این نهالستان بیشتر کاشت در جهت کارهای تحقیقاتی است و هنوز به طور جد تولید را شروع نکردیم اما در نظر داریم برای آینده در راستای ترویج برخی گونه های گیاهی در سطح شهر و کشور تولید انبوه این گیاهان آغاز کنیم بر همین اساس مذاکراتی را با سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران آغاز کردیم تا گونه های بومی ایران را وارد فضای سبز شهر تهران کنیم.

مدیر باغ گیاهشناسی ملی ایران درپاسخ به این سوال که"آیا در زمینه تامین آب باغ مشکل ندارید؟"گفت: درحال حاضر آب در کشور ما از بزرگترین مشکلات است که در کلانشهرها این مشکل دو چندان است. قطعا در آینده تهران دچار کم آبی جدی می شود و با توجه به جمعیت منابع آبی تهران جوابگو نخواهد بود. در ارتباط با تامین منابع آبی باغ قبل از ایجاد منطقه 22 مشکلی نداشتیم اما با توجه به جمعیتی که در این منطقه مستقر شده دچار مشکل در تامین آب شدیم مذاکراتی انجام دادیم که بتوانیم از آب های فاضلاب بعد از اصلاح بتوانیم استفاده کنیم البته به دلیل محدودیت هایی که در منابع مالی داریم هنوز به توافق نهایی نرسیده ایم.

البته در حال حاضر آب باغ گیاهشناسی از 6 حلقه چاه تامین می شود که جوابگو است اما عمقشان در سال های گذشته بسیار زیاد شده و در حقیقت آب عقب نشینی کرده است.

استتار بهشت تهران توسط برج های منطقه 22

اما این روزها باغ گیاهشناسی ملی ایران در انحصار برج های بلندی قرار گرفته که روزگار ناخوشی را برای این بهشت 145 هکتاری در آینده تدایی می کند.

جلیلی با اشاره به درنظر گرفتن حریم ساخت و ساز برای باغ گیاهشناسی گفت: در هنگام ابلاغ طرح تفصیلی منطقه 22 مقرر شده بود ادامه اتوبان حکیم بخشی از باغ را قطع کند این مسئله را در زمانی که به دنبال گرفتن مجوز دیوارکشی باغ رفته بودیم متوجه شدیم پس از پیگیری و مذاکره با شهردار وقت آقای الویری یک کارگروه تشکیل شد و طرح تفصیلی به نحوی اصلاح شد که مسیر اتوبان حکیم از باغ عبور نکند و لطمه ای به این گنجینه ملی نخورد.

وی افزود: شهرداری منطقه 22 سعی کرده مشکلات ناشی از توسعه شهری روی این باغ به حداقل برسد و در این راستا هم همکاری زیادی با مجموعه باغ گیاهشناسی داشته اند و با درنظر گرفتن حریم ساخت و ساز حتی ساختمان هایی که در شعاع دورتر از باغ ساخته می شود ارتفاع کمتری دارند ولی با وجود تمام این تدابیر افزایش ساخت و ساز و جمعیت در منطقه 22 تاثیرات زیان آوری بر روی باغ می گذارد.

وی تاکید کرد: در فاصله کمی از این باغ سه اتوبان تهران-کرج، همت و حکیم ایجاد شده که به طبع آن آلودگی صوتی برای باغ به همراه دارد و به لحاظ زیست محیطی باغ را تحت تاثیر قرار می دهد. باغ گیاهشناسی داخل مجموعه ای به نام تهران قرار گرفته که امروز دچار مشکلات زیست محیطی جدی است که اگر نگاه ویژه به این مشکلات نداشته باشیم نه تنها باغ بلکه تهران درگیر خطرهای جدی می شود.

به گزارش ایسنا، این خطرها در شرایطی این باغ را تحدید می کند که بسیاری از مسئولین از جمله مقام معظم رهبری و شماری از روسای جمهور پیشین، در این باغ به یادگار درخت کاشته اند و در شرایط امروز لزوم توجه بیشتر به این باغ به ویژه توسط مسئولین احساس می شود.

جلیلی با اشاره به فعالیت 100 نفر نیروی گارگر و باغبان در محوطه باغ گفت: در مجموعه باغ اعضای هیئت علمی حضور دارند و تمامی 300 نفر اعضای هیئت علمی سازمان جنگل ها و مراتع به صورت مستقیم و غیرمستقیم به باغ ارائه خدمت می کنند.

وی درخصوص شرایط بودجه ای باغ گیاهشناسی نیز گفت: در زمینه بودجه با مشکلات بسیاری روبرو هستیم که باعث شده بود در اواخر دولت قبلی مدیران باغ راه اشتباهی را طی کنند و برای تامین بخشی از منابع مالی باغ قسمتی از باغ را در اختیار شرکتی قرار دادند برای انجام کارهای تفریحی که در همان زمان به عنوان یکی از اعضای هیئت علمی مخالفت خودم با این کار را اعلام کردم اما متاسفانه این طرح پیاده شد و بخشی از باغ در اختیار شرکتی برای برگزاری جشن ها و مراسم تفریحی قرار گرفت.

وی ادامه داد: امروز عملیات اجرایی در این بخش قطع شده اما به لحاظ حقوقی هنوز مشکل حل نشده است امیدواریم با این شرکت به تفاهم برسیم. در تمام دنیا و حتی کشورهای توسعه یافته سرمایه داری که بخش خصوصی بسیاری از کارها به عهده دارد هزینه های باغ های گیاهشناسی توسط دولت تامین می شود.

وی در پاسخ به این سوال که"آیا مشکلات مالی باغ، پرسنل و شرکت های پیمانکار را تحت تاثیر قرار می دهد؟"گفت: سعی کردیم خسارت به پرسنل به حداقل ممکن برسد ولی در دراز مدت باید راه حل های جدی پیدا کنیم؛ یکی از این راه حل ها اطلاع رسانی درخصوص بازدید شهروندان است تا بخشی از هزینه ها از این طریق تامین شود. البته به دنبال پشتیبان مالی نیز هستیم کاری که در تمام دنیا انجام می شود. بر روی شرکت های پیمانکار نیز نظارت ویژه ای داریم البته پیمانکاران ما هم افراد علاقمند به محیط زیست هستند و علی رغم مشکلات بسیاری که دارند اما کارها را به بهترین شکل ممکن پیش می برند

به گزارش ایسنا، حدود پنج ماه است که پرسنل کارگری و باغبانان این باغ دچار مشکلات بسیاری هستند و شرکت های پیمانکار حقوق آنها را پرداخت نکرده اند. مسئله ای که مشکلات این باغ را به وضوح نمایان می کند و لزوم توجه ویژه مسئولان را آشکار می سازد. گنجینه ای که علاوه بر اهمیت ملی آن باتوجه به شرایط فعلی تهران برای این کلانشهر از اهمیت بسیاری برخوردار است. بهشتی که به عنوان گلوگاه تنفسی غرب تهران باید حفظ شود.

انتهای پیام