استاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: بر اساس برآوردهای صورت گرفته، پدیده گرد و غبار به حدود 40 تا 50 درصد بخش کشاورزی آسیب وارد میکند، زیرا با نشستن گرد و خاک بر روی برگ محصولات کشاورزی، میزان جذب نور و فتوسنتز کاهش مییابد و در نتیجه رشد و تولید محصول دچار افت خواهد شد.
مجید نبی‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه خوزستان، اظهار کرد: از دیگر اثرات گرد و غبار بر جامعه گیاهی این است که دوره گرده‌افشانی را کاهش داده و با خشک کردن سطح کلاله از درصد تلقیح گل و در نهایت از تولید میوه میکاهد؛ این پدیده نه تنها از لحاظ کمی محصول را دچار زیان میکند بلکه از لحاظ کیفی نیز محصولات را تحت تاثیر قرار میدهد.
وی افزود: برداشت لایه سطحی خاک یکی دیگر از خسارات ناشی از گرد و غبار در بخش کشاورزی است. لایه سطحی خاک از حاصل‌خیزی بالایی برخوردار است و در نتیجه اراضی کشاورزی را با کمبود املاح و خاک هوموسی مواجه میکند. در مناطق جنگلی نیز با وقوع گرد و غبار و پوشیدن سطح برگ و بستن روزنههای برگ، خشک شدن برگ و نهایتا نابودی درخت را شاهد خواهیم بود.
نبی‌پور تصریح کرد: گرد و غبار از طریق تاثیر بر فرآیند فتوسنتز، هدایت روزنهای و هم‌چنین افزایش دمای برگ میتواند رشد و عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار دهد و با فراهم کردن شرایط مساعد برای بروز بیماریها و بر هم زدن توازن جمعیتی آفات در برابر حشرات سودمند و شکارچی و هم‌چنین تاثیر بر کاهش راندمان سم‌پاشی در گیاهان بر علیه آفات و بیماریها، زمینه ایجاد خسارت و کاهش تولید در محصولات مختلف زراعی و باغی را به وجود میآورد.
وی عنوان کرد: بر اساس مطالعه صورت‌گرفته به منظور یافتن "اثرات و پیامدهای گرد و غبار بر بخشهای کشاورزی و صنعت" در دشت یزد، بیشترین آسیب ناشی از پدیده گرد و غبار در منطقه مورد مطالعه به میزان 62 درصد متوجه بخش کشاورزی شده است و پدیده گرد وغبار به طور متوسط به میزان 42 درصد بر مرغوبیت محصولات کشاورزی، 48 درصد بر کاهش عملکرد محصول در واحد سطح، ایجاد خسارت به محصولات زراعی به میزان 52 درصد، محصولات باغی 7 درصد، سبزیجات و صیفیجات 14 درصد و 26 درصد به محصولات گلخانهای در بخش کشاورزی، در بخش صنعت به میزان 47 درصد بر روی استهلاک دستگاه‌ها، 52 درصد بر میزان قدرت کاربری و کیفیت محصول صنایع در بخش تولید تاثیر گذاشته است.
نبی‌پور ادامه داد: با افزایش میزان گرد و غبار تنوع گونهای کاهش مییابد و در نهایت میان تنوع و تراکم پوشش گیاهی با میزان گرد و غبار یک همبستگی معکوس برقرار می‌شود. به طوری که با افزایش گرد و غبار میزان تنوع و تراکم گیاهی کاهش مییابد و بالعکس.
وی افزود: در جلگه خوزستان یک مرکز مهم منشأ گرد و غبار بومی تحت عنوان تپههای ماسهای وجود دارد. بر اساس بررسی‌های انجام شده درسال 90 به منظور "بررسی پراکنش، مورفولوژی و فعالیت تپههای ماسهای در استان خوزستان" با استفاده از عکسهای هوایی و عملیات میدانی، محدوده و میزان فعالیت رسوبات بادی مشخص و در سه بخش تپههای فعال، نیمه فعال و غیرفعال دسته بندی شد.
نبی‌پور گفت: نتایج این بررسی نشان داد که مهم‌ترین مناطق تجمع تپههای ماسهای خوزستان در غرب و شرق رودخانه کرخه با مساحت بیش از 218 هزار هکتار واقع است که یکی از مهم‌ترین منابع تولیدکننده گرد و غبار به شمار میآیند.
وی اظهارکرد: تپههای ماسهای از نظر مورفولوژی اغلب از نوع برخان، سیف، سیلک و پهنههای ماسهای هستند. هم‌چنین بررسیها نشان داد که از کل ماسهزارهای استان، حدود 44 هزار و 271 هکتار معادل حدود 21 درصد آن تثبیت شده و بیش از 174 هزار هکتار آن معادل حدود 80 درصد تثبیت نشده است.
نبی‌پور گفت: سطح تپههای فعال 146 هزار و 610 هکتار معادل 66.95 درصد، نیمه فعال 28 هزار و 723 هکتار معادل 13.12 درصد و غیرفعال 43 هزار و 646 هکتار معادل 19.93 درصد است. هم‌چنین نتایج دانهبندی و کانیشناسی نشان داد که میانگین قطر ذرات ماسههای غرب کرخه در حدود 180 میکرون است و بر اساس فراوانی میتوان احتمال داد که فاصله جابجایی ذرات بین 50 تا 20 کیلومتر باشد.
وی افزود: تنها 20 درصد از ماسهزارهای استان خوزستان تثبیت شده و 80 درصد آن تثبیت نشده است، این در حالی است که دولت برای سال 94 - 93 فقط سه هزار هکتار مالچپاشی در برنامه خود دارد و اگر به این صورت کار دنبال شود تقریبا 58 سال زمان نیاز است تا تمام سطح مورد نیاز مالچپاشی شود. بنابراین توصیه می‌شود سرعت و حجم کار مالچ‌پالشی چند برابر شود و یا نسبت به اجرای طرح جامع بهرهوری از اراضی ماسهزار یعنی کشاورزی در این اراضی و مردمی کردن آن‌ها اقدام کرد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: غبار میتواند برای انسان و محیط زیست، تمدن و نقل و انتقالات نظامی خطرآفرین باشد. غبار نقشهای زیست محیطی بسیار مثبت و منفی ایفا میکند که بستگی به بزرگی وقوع و فاصله‌ای که غبار حمل می‌شود و اجزای شیمیایی موجود در آن دارد.
نبی‌پور تصریح کرد: به منظور کاهش سرعت باد و جلوگیری از فرسایش بادی خاک، باید طرح جامع ایجاد بادشکن جهت جلگه خوزستان تهیه شود و در حاشیه نهرها، کانال‌های آب و مزارع و در طرفین جادها با رعایت مقررات ایمنی دید، یک یا چند ردیف درختکاری شود.
وی گفت: در عرصه اراضی منابع طبیعی باید تنوع گیاهی بر اساس اکولوژی و زیست بوم منطقه رعایت شود یعنی تنها یک گونه کشت نشود، بلکه گونههای مناسب و متنوع به کار گرفته شوند. با توجه به جدی بودن و تکرار گرد و غبار در آینده، سیستم آبیاری تحت فشار (بارانی) در سطح وسیع برای اراضی غیرماسهای زراعی ترویج و اجرا شود تا بعد از هر طوفان گرد و غبار، با آبیاری بارانی و در نتیجه شستشوی اندام هوایی، بتوان مدت تحت تنش بودن گیاه را کاهش داد و باید سازمان جهادکشاورزی خوزستان بودجه مناسبی جهت انجام این پروژه مطالبه کند.
نبی‌پور عنوان کرد: با توجه به آلوده بودن احتمالی ذرات گرد و غبار و انتقال آن به اندام هوایی گیاه، رعایت و کنترل وضع شیمیایی گیاه قبل از عرضه به بازار مصرف، ضروری است. این موضوع فعالیت مداوم سازمان‌های مسئول سلامت غذا در آنالیز مستمر گیاهان تولیدی را می‌طلبد.
تهیه جدول زمانبندی احیاء ماسهزارها و دیگر نقاط منشاء گرد وغبار در خوزستان توسط وزارت جهادکشاورزی، تهیه طرح جامع بهرهوری از اراضی ماسهای توسط وزارت جهادکشاورزی و یا سازمان جهادکشاورزی استان، اجرای کمربند فضای سبز در شهر و روستا، درختکاری در پارک‌ها، تشکیل کمیته فنی با ریاست استاندار و با حضور دانشگاه و استفاده از اساتید و کارشناسان دلسوز، متعصب، مجرب و پرتلاش جهت پیگیری پیشرفت فیزیکی و اهمیت دادن مستمر به موضوع گرد و غبار، مشجر نمودن یا توسعه پوشش گیاهی مناسب در مناطق شور جلگه خوزستان با استفاده از آب شور زیرزمینی و ارقام گیاهی مقاوم به شوری از دیگر راهکارهای این استاد دانشگاه برای مقابله با تبعات گرد و غبار است.
انتهای پیام