بدون شک یکی از برجسته‌ترین رجال سیاسی تاریخ معاصر ایران آیت‌الله سید حسن مدرس است که نقش مهمی در صیانت از دین اسلام داشت و معتقد بود که سیاست نباید جدا از دین باشد.
به گزارش ایسنا، منطقه اصفهان، سیدحسن مدرس در سال ۱۲۴۹ شمسی در روستای سرابه کچو در اردستان از توابع استان اصفهان متولد شد. مدرس پس از تحصیل علوم حوزوی در نجف اشرف به ایران برگشت و از همان دوران میان سالی به سیاست وارد شد. فعالیت سیاسی او با عضویت در انجمن مقدس ملی اصفهان آغاز شد در سال ۱۲۸۹ هم‌زمان با تشکیل دوره دوم مجلس شورای ملی که پس از استبداد صغیر برپا شد، نورالله نجفی اصفهانی از سوی آخوند خراسانی و عبدالله مازندرانی به‌عنوان یکی از مجتهدان تراز اول به مجلس شورای ملی معرفی گردید که وی نیز مدرس را برای این امر معرفی کرد و از سوی مجلس نیز پذیرفته شد.
آیت الله مدرس در دوره سوم مجلس نیز از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد؛ ولی این مجلس به علت فشار خارجی و آغاز جنگ جهانی اول یکسال بیشتر دوم نیاورد. در دوران رضاخان مدرس به مخالفت صریح با سیاست‌های سردار سپه پرداخت به طوری که رضاخان را عامل انگلستان می‌دانست. روشنگری‌های این مجاهد نستوه سرانجام رضاخان را به ستوه آورد و سبب شد که دستور تبعید مدرس به خراسان داده شود.
سرتیپ درگاهی رئیس شهربانی تهران که عداوتی خاص با مدرس داشت در پی فرصتی می گشت تا زهر خود را فرو ریزد. به همین منظور در شب دوشنبه شانزدهم مهرماه 1307 به همراه چند پاسبان مسلح به منزل مدرس رفته ، پس از مضروب و مجروح کردن اهل خانه و زیر کتک گرفتن شهید مدرس وی را سر برهنه و بدون عبا دستگیر و به قلعه خواف تبعید کردند. آن شهید والامقام دوران تبعید را علی رغم اوضاع مشقت بار با روحی شاداب و قیافه‌ای ملکوتی سپری کرد. آن فقیه فرزانه پس از 9 سال اسارت در قلعه خواف به دنبال اجرای نقشه رضاشاه روانه کاشمر گردید و در حوالی غروب 27 رمضان 1356هجری قمری مطابق با دهم آذر 1316 هجری شمسی سه جنایت‌کار خبیث به نام‌های جهانسوزی، خلج و مستوفیان نزد مدرس آمده و چای سمی را به اجبار به او دادند و چون دیدند از اثر سم خبری نیست عمامه سید را در حین نماز از سرش برداشته، برگردنش انداختند و آن فقیه بزرگوار را به شهادت رساندند. مشهد مدرس در شهر کاشمر زیارتگاه عاشقان معرفت و شیفتگان حقیقت است.
برای بررسی بیشتر ابعاد شخصیتی شهید مدرس و نقش ایشان در تاریخ معاصر ایران خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، با مسعود کثیری استاد تاریخ دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
در زمان مشروطه مقرر شد مدرس بر قوانین مجلس نظارت کند
مسعود کثیری اظهار کرد: مدرس در یکی از روستاهای اردستان به دنیا آمد و چون پدربزرگش به شهر قمشه (شهرضای کنونی) رفته بود مدرس نیز به آنجا رفت و تحصیلات ابتدایی خود را در آنجا سپری کرد. سپس به حوزه اصفهان آمد و زیرنظر آیت الله قشقایی و آیت الله فشارکی به تحصیل پرداخت و سپس به نجف اشرف مهاجرت کرد و به عنوان یک مجتهد مورد تأیید بار دیگر به اصفهان بازگشت.
وی افزود: زمان بازگشت مدرس به ایران مصادف شد با پیروزی مشروطه خواهان که در این زمان مقرر شد برای نظارت بر قوانین مجلس، که مغایر با شرع مقدس اسلام نباشد، پنج مجتهد بر این قوانین نظارت کنند که از طرف اصفهان آیت الله مدرس به مجلس معرفی شد.
مدرس و دولت در تبعید
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان تصریح کرد: با تعطیلی مجلس و شروع جنگ جهانی اول در سال 1914 و حضور نیروهای بیگانه در ایران این نمایندگان مجلس تصمیم گرفتند یک مجلس برای خود تشکیل دهند که بعدها به دولت در تبعید معروف شد که مافی رییس آن بود. این دولت در تبعید یک نیروی نظامی تشکیل داد و به مقابله با ارتش روسیه پرداخت اما در این جنگ نیروهای نظامی دولت در تبعید شکست خوردند که در نتیجه مدرس و همراهانش به عثمانی عزیمت کرد.
کثیری ادامه داد: بعد از اینکه اوضاع ایران آرام شد، آیت الله مدرس به ایران بازگشت و به عنوان نماینده مردم تهران به مجلس راه پیدا کرد. در مجلس هفتم آن ماجرای معروف رخ داد که اعلام کردند مدرس حتی یک رأی هم نیاورده است که مدرس گفت پس همان یک رأیی که من به خودم دادم، چه شد؟!
مدرس به اتهام تحریک عشایر تبعید شد
وی اضافه کرد: بعد از مدتی در زمان رضاخان آیت الله مدرس به اتهام تحریک ایلات و عشایر در سال 1307 به استان خراسان تبعید شد و در سال 1316 که دست عمال رژیم به شهادت رسید.
مدرس تلاش کرد بعد از مشروطه استبداد به ایران باز نگردد
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان در مورد شخصیت آیت الله مدرس، گفت: ایشان جزء پیشگامان دولتی بودند که بعدها امام خمینی(ره) پرچمدار این نهضت شدند و انقلاب اسلامی ایران را به پیروزی رساندند. بنیان فکری مدرس این بود که دین و سیاست از هم جدا نیست و مسلمان معتقد باید در سیاست دخالت کند به همین دلیل بعد از دوران مشروطه تلاش کرد که دیکتاتوری به ایران بازنگردد.
کثیری خاطرنشان کرد: تمام بلبشوها و بی نظمی‌ها و نا امنی‌هایی که بعد از دوران مشروطیت مردم را به جان آورده بود، باعث شد که مردم خواستار ثبات و امنیت در کشور شوند و هنگامی که دولت انگلیس بعد از شکست قرارداد 1919 به فکر برقراری رژیمی مقتدر در ایران افتاد، مدرس با آن مخالفت کرد. دلیل مخالفت آیت الله مدرس با این طرح انگلستان آن بود که اعتقاد داشت که این حکومت و اقتدار به دست بیگانگان دارد انجام می‌شود و برآمده از خواست و اراده ملت نیست.
مدرس با دخالت انگلستان در ایران مبارزه کرد
وی اظهار کرد: مدرس اعتقاد داشت این اقتدار در راستای همان قرارداد 1919 است که می‌خواهد ایران را تحت الحمایه خود درآورد. مدرس می‌گفت البته ما با اصل اقتدار و امنیت مخالف نیستیم بلکه با دیکتاتوری مخالفیم. به همین دلیل مدرس گاهی از رضاخان حمایت می‌کرد تا امنیت به کشور بازگردد اما همیشه نگران این موضوع بود که مبادا رضاخان به یک دیکتاتور تبدیل شود.
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان افزود: بعد از اینکه زمزمه جمهوری خواهی در اطراف رضاشاه زمزمه می‌شد، سردسته مخالفانی که با این زمزمه‌ها مخالف بودند، مدرس بود. صحبت مدرس این بود که اعتقاد داشت اصل جمهوری خوب است، اما جمهوری ای که یک مستبد و دیکتاتور رییس آن باشد، به درد ملت ایران نمی خورد و تا روز آخر مدرس در مجلس برای رسیدن به جمهوری مورد حمایت مردم مبارزه کرد.
آیت الله مدرس در مبارزه اعتقادی به خشونت نداشت
کثیری تصریح‌کرد: مدرس همیشه معتقد به مبارزه قانونمند و پیشبرد اهدافش از طریق راهکارهای قانونی به خصوص در مجلس بود. هیچ وقت در سابقه مبارزاتی خود دست به بی قانونی و اعمال خشونت و استفاده از راه‌های نظامی روی نیاورد.
وی اضافه کرد: مدرس معتقد بود که مجلس سنگر بسیار مستحکمی است که از طریق آن می‌شود خواسته‌های بحق ملت را پیش برد و البته به این خاطر همیشه تلاش می‌کرد نمایندگان مجلس منتخبان واقعی خود مردم باشند و همیشه با اعتبارنامه نمایندگانی که فکر می‌کرد از طریق تقلب در انتخابات به مجلس راه پیدا کرده‌اند، مبارزه و مخالفت می‌کرد.
مدرس یکی از فساد ناپذیرترین رجال سیاسی ایران بود
استاد تاریخ دانشگاه اصفهان گفت: یکی از وجوه ممتاز زندگی آیت الله سید حسن مدرس فسادناپذیری و زندگی ساده ایشان بود. به طوری که در تمام طول عمر خود هیچ مالی نیندوخت و تمام مایملکش یک خانه اجاره‌ای در تهران، یک دست رختخواب، یک منقل گلی و قوری چای بست‌زده بود که با آن از میهمانان خود پذیرایی می‌کرد.
کثیری خاطرنشان‌کرد: مدرس هیچ ثروتی نداشت و با وجود قدرت دست به مال کسی دراز نکرد و رشوه از کسی نگرفت. به طوری که هیچ فساد مالی در زندگی او راه نیافت و می‌توان گفت مدرس یکی از پاکترین رجال سیاسی تاریخ معاصر ایران بود.
انتهای پیام