معاون بین‌الملل بنیاد سعدی می‌گوید تمام کشورهای فرانسوی، عربی و انگلیسی‌زبان دنبال یادگیری زبان فارسی هستند.
به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سیدمحمدرضا دربندی، معاون بین‌الملل و سرپرست معاونت آموزشی و پژوهشی بنیاد سعدی، مهندس برق و کارشناس ارشد مدیریت است که مقالاتی هم درباره زبان و ادبیات نوشته است. او پیش‌تر مدیر کل مطبوعات و رسانه‌های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر کل امور فرهنگی ایرانیان خارج از کشور، مدیر کل فرهنگی حوزه اروپا و آمریکا و رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آتن بوده است.
دربندی در دفتر کارش در بنیاد سعدی در گفت‌وگویی با خبرنگار ایسنا به پرسش‌هایی درباره فعالیت‌های این نهاد پاسخ داد.
- ایسنا: چرا در عنوان این بنیاد از نام «سعدی» استفاده شده است؟ اگر بنا را بر تأثیرگذاری یک شخصیت بر سرنوشت زبان فارسی بگذاریم، خیلی‌ها انتظار دارند اسم «فردوسی» را بشنوند و اگر بنا بر محبوبیت و شهرت بین خارجی‌ها باشد، شاید حافظ و مولانا و خیام بیش‌تر شناخته‌شده باشند، هرچند سعدی هم جایگاه خاصی در ادبیات فارسی دارد؛ اما آیا استفاده از نام «سعدی» به دلیل علاقه شخصی رییس بنیاد سعدی (حداد عادل) نبوده است؟
- دربندی: نه، قطعاً هیچ ربطی به این موضوع ندارد. در این‌که ما باید برای بنیاد اسم یکی از مشاهیرمان را می‌گذاشتیم هیچ تردیدی نیست، اما به سه دلیل از میان این مشاهیر، «سعدی» را انتخاب کرده‌ایم؛ یکی این‌که زبان سعدی زبان معیار است؛ یعنی الآن کتاب‌ها و متون ما را که می‌خوانید، آن‌چه به عنوان زبان معیار در جامعه ادبی مطرح است، زبان سعدی است، دلیل دوم این است که تا حدود 60 سال پیش در ایران و خیلی از کشورهای دیگر «گلستان» و «بوستان» کتاب درسی زبان فارسی بوده‌اند؛ یعنی هیچ‌وقت «شاهنامه» فردوسی یا دیوان حافظ کتاب درسی نبوده، اما «گلستان» سعدی کتاب درسی بوده است، دلیل دیگر هم این است که سعدی در بسیاری از کشورها از دیگر مشاهیر ما مشهورتر است. مثلاً در شهر پاریس فقط چهار خیابان به نام سعدی وجود دارد.
- ایسنا: دیدگاه اصلی که براساس آن اهداف بنیاد تعیین می‌شود، مبتنی بر تعامل با سایر کشورهاست یا فقط آموزش زبان فارسی به دیگران؟ در ایران علاقه زیادی به یادگیری زبان‌های مختلف مانند انگلیسی، فرانسوی، عربی و... وجود دارد. اگر قرار بر تعامل باشد، بنیاد سعدی چقدر از این فرصت‌ها برای آموزش زبان فارسی در کشورهایی که زبانشان در ایران مورد توجه است، استفاده خواهد کرد؟
- دربندی: ما از هر فرصتی برای گسترش زبان فارسی استفاده می‌کنیم. این فرصت ممکن است به صورت تبادل تفاهم‌نامه‌ای بین دو کشور باشد که ما پیش از امضای تفاهم‌نامه‌ها در جریان قرار می‌گیریم و تلاش می‌کنیم بندی را برای توسعه زبان فارسی به آن اضافه کنیم، یا ممکن است الفبای مشترک به عنوان یک فرصت تلقی شود؛ مثلا ما با کشورهای عربی و کشورهای شبه‌قاره، الفبای مشترک داریم. یکی دیگر از این فرصت‌ها هم همین تعامل با کشورهایی است که در کشور ما زبان خود را آموزش می‌دهند. طبیعی است که آموزش متقابل می‌تواند یکی از این فرصت‌ها باشد.
درباره این‌که دیدگاه ما چیست، باید بگویم بنای هیچ کشوری در آموزش زبان، صرفا گسترش آن نیست؛ نه به این معنا که هدف استعماری داشته باشند، بلکه در این زمینه یک هدف صریح، روشن، خوب، صلح‌آمیز و تعریف‌شده دارند. هم‌اینک در دنیا 24 بنیاد که کارشان شبیه کار بنیاد سعدی است، فعالیت می‌کنند. ما اساس‌نامه‌های همه این مراکز را مطالعه و ترجمه کرده و در کار خود از آن‌ها گرته‌برداری کرده‌ایم. در قسمت تشریح اهداف، همه این اساس‌نامه‌ها، اولین هدف خود از گسترش زبان را، انتقال فرهنگ بیان می‌کنند. هیچ ابایی هم از گفتن آن ندارند. در اهداف بعدیشان، اهداف اقتصادی و سیاسی را هم به نوعی مطرح می‌کنند. هیچ‌کس نمی‌آید محض رضای خدا زبان را آموزش دهد؛ همه به دنبال گسترش فرهنگ و اقتدار اقتصادی یا سیاسی خود هستند. بدیهی است ما هم به دنبال همین هستیم. ما این حرف را مبتنی بر یک نظریه مطرح می‌کنیم و آن نظریه این است که هر انسانی از طریق آشنا شدن با زبان یک کشور، به ادبیات و سپس از ادبیات به فرهنگ، ارزش‌ها و اخلاقیات رایج آن کشور راه پیدا می‌کند. در مورد ایران هم وقتی مردم از طریق زبان، با فرهنگ ما آشنا شوند، چون فرهنگ ما فرهنگی ایرانی – اسلامی است، آن‌ها هم ارزش‌های ایران هفت‌هزارساله را خواهند شناخت و هم به ارزش‌های ایران هزاروچهارصدساله اسلامی پی خواهند برد. به طور خلاصه ما به دنبال این هستیم که زبان فارسی گسترش پیدا کند و به تبع آن، مردم با فرهنگ، اخلاق، ارزش‌ها و روحیات ما آشنا شوند.
- ایسنا: در زمینه تعامل با کشورهایی که زبانشان در ایران آموزش داده می‌شود تا به حال اقدامی صورت گرفته است؟
- دربندی: در کشور ما بعضی از کشورها از طریق مؤسساتی که تحت پوشش سفارتشان است، در حال آموزش زبان خود هستند، اما ما خیلی منتظر این نیستیم که کشوری در ایران شعبه آموزش زبان بزند، تا بعد بگوییم حال متقابلا ما هم می‌خواهیم در کشور شما زبانمان را آموزش بدهیم. به دو دلیل؛ یکی این‌که بعضی از زبان‌ها در این‌جا متقاضی ندارد و دیگر این‌که در بسیاری کشورها بدون این‌که دنبال کسی برویم، برای یاد گرفتن فارسی از ما تقاضا می‌شود.
- ایسنا: برای گسترش بیش‌تر زبان فارسی در کشورهای فرانسوی، عربی و انگلیسی‌زبان چه کاری صورت می‌گیرد؟
- دربندی: آن‌جاها هم همین‌طور است. برای مثال ما هیچ‌وقت مجبور نشده‌ایم به مؤسسه «آلیانس» فرانسه بگوییم چون شما این‌جا زبان فرانسه را آموزش می‌دهید و از جوان‌های ما پول می‌گیرید، بگذارید ما هم در آن‌جا این کار را بکنیم؛ چون اصلا لازم نبوده است. تمام این کشورهایی که شما اسم بردید، دنبال یادگیری زبان ما هستند.
ما الآن در فرانسه شش دانشگاه داریم که زبان فارسی در آن‌جا آموزش داده می‌شود. در رایزنی فرهنگی‌مان هفته‌ای چند کلاس زبان فارسی برگزار می‌شود. ایرانی‌های مقیم فرانسه شنبه‌ها صبح تا ظهر یک مدرسه را اجاره کرده‌اند که بچه‌های نسل دوم و سوم می‌آیند تا فارسی یاد بگیرند، در همین کلاس‌ها فرانسوی‌ها هم شرکت می‌کنند. یا مثلا در مورد پاکستان باید بگویم، ما در دانشگاه تهران رشته زبان و ادبیات اردو داریم که تعدادی هم متقاضی دارد، اما این‌طور نیست که در این‌جا آموزشگاه‌هایی به وفور یافت شود و مردم بروند زبان اردو یاد بگیرند. ولی آموزشگاه‌های زبان فرانسه و انگلیسی به وفور داریم و در دانشگاه‌هایمان هم رشته‌های زبان و ادبیات انگلیسی و فرانسه تدریس می‌شود. در فرانسه هم از ما تقاضا می‌کنند که تعداد بیشتری استاد اعزام کنیم ولی ما آمادگی نداریم.
- ایسنا: چرا آمادگی ندارید؟
- دربندی: جواب ساده است، مثلا در حال حاضر ما به فرانسه یک استاد اعزام کرده‌ایم، اما آن‌ها از ما سه استاد می‌خواهند. درحالی‌که ما بودجه کافی و پست سازمانی لازم را نداریم. این کمبودها گاهی اوقات کار ما را عقب می‌اندازد و فرصت‌ها را از ما می‌گیرد. ما الآن 30 استاد زبان فارسی در خارج از کشور داریم که از دانشگاه‌های مختلف ایران اعزام شده‌اند و در دپارتمان‌هایی که دانشجویان فوق لیسانس و دکتری دارند تدریس می‌کنند، اما در واقع از ما تقاضای اعزام 90 استاد شده است، اما به دلیل همان کمبودها آمادگی برای اعزام نداریم. به همین دلیل است که می‌گویم ما خیلی به دنبال تعامل و بده بستان نیستیم؛ چون تقاضا وجود دارد.
- ایسنا: در سفر هیأت دولت به آمریکا بحثی درباره انتقال مرکز آموزش زبان فارسی از تاجیکستان به ایران با آمریکایی‌ها مطرح شد، آمریکایی‌ها در این خصوص تقاضا داشتند و آقای محمدعلی نجفی – رییس پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - هم وعده‌هایی دادند. نظر شما درباره این انتقال چیست؟
- دربندی: به دلیل اتفاق‌هایی که بعد از انقلاب بین ما و آمریکا افتاده، رفت‌وآمد بین ما سخت شده است. خیلی وقت‌ها هنگام برگزاری کنگره‌های علمی یا مسابقات ورزشی آن‌ها به ما روادید نمی‌دهند. نمی‌گویم ما مقابله به مثل می‌کنیم، اما ما هم حساسیت‌هایی داریم که به هر حال فرایند گرفتن روادید را برای آمریکایی‌ها سخت و دشوار می‌کند. از طرفی در انگلستان و آمریکا هر دانشجویی که بخواهد دکترای زبان و ادبیات فارسی بگیرد، باید حتما برای یک دوره سه‌ماهه به یک کشور فارسی‌زبان سفر کند و غیر از طی دوره‌های تکمیلی، در صورت امکان با یک خانواده هم زندگی کند.
فارغ‌التحصیلان آمریکایی و انگلیسی رشته‌های زبان فارسی و شرق‌شناسی، در رژیم گذشته همیشه به ایران می‌آمدند؛ چون برای آن‌ها فارسی ما فارسی معیار و مرجع است، نه فارسیِ دری، تاجیکی یا افغانی. از زمانی که این روند پیچیده و سخت شده، این دانشجویان که نمی‌توانند معطل بمانند، به ناچار گروه گروه به تاجیکستان می‌روند و دوره لازم را می‌گذرانند. استادان انگلیسی و آمریکایی از این وضع ناراحت هستند و از لهجه‌های دانشجویان خود رضایت ندارند و همیشه در ملاقات‌ها از ما گله دارند. می‌خواهم بگویم این‌طور نیست که ما ترجیح بدهیم دانشجوها به تاجیکستان نروند و به این‌جا بیایند؛ بلکه خود آن‌ها این کار را ترجیح می‌دهند. در آن جلسه هم دعوت شده بودند که این موضوع را طرح کردند. آقای نجفی هم به آن‌ها قولی داد و این کار جزو دستور کار دولت قرار گرفته است. حالا هم دارد یک گردش کار صورت می‌گیرد و من امیدوارم به‌زودی با مساعدت مسؤولان برای تسهیل رفت‌وآمد، این مشکل حل شود.
- ایسنا: آیا امکان حضور آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها در دوره‌های دانش‌افزایی استادان و دانشجویان غیرایرانی زبان و ادبیات فارسی وجود دارد؟
- دربندی: متقاضی که وجود دارد، در صورتی که فرایند گرفتن روادید آن‌ها حل شود، از نظر ما مانعی ندارد و استقبال هم می‌کنیم.
- ایسنا: آخرین جلسه شورای بنیاد سعدی چه زمانی برگزار شده و اولویت‌ها و اهدافی که تا کنون برای بنیاد تعیین شده چیست؟
- دربندی: شورای بنیاد سعدی که متشکل از 16 نفر است، از چهار گروه تشکیل شده که سه گروه از شخصیت‌های حقیقی و یک گروه از شخصیت‌های حقوقی را شامل می‌شود.
شخصیت‌های حقیقی عبارتند از استادان رشته‌های زبان‌شناسی، زبان و ادبیات فارسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان که در حال حاضر آقایان دکتر دبیرمقدم (زبان‌شناس)، دکتر وکیلی فرد (آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها)، دکتر صحرایی (آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها)، دکتر تاج‌الدینی (آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها)، دکتر عباسعلی وفایی (زبان و ادبیات فارسی)، دکتر یاحقی (زبان و ادبیات فارسی)، دکتر علی‌اشرف صادقی (زبان و ادبیات فارسی)، دکتر احمد صفارمقدم (زبان‌شناس)، دکتر یدالله ثمره (زبان‌شناس) و خانم‌ها دکتر مهری باقری (زبان و ادبیات فارسی) و دکتر حکیمه دبیران (زبان و ادبیات فارسی) اعضای شورا هستند.
شخصیت‌های حقوقی شورای بنیاد سعدی نیز عبارتند از: رییس بنیاد سعدی، معاون آموزشی و پژوهشی بنیاد، معاون بین‌الملل بنیاد، معاون اداری و مالی بنیاد، رییس مرکز آموزش زبان فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، رییس مرکز آموزش زبان فارسی جامعة‌المصطفی العالمیه، نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، و نماینده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی.
اولین جلسه بنیاد پنجم آذرماه تشکیل شد و جلسه بعدی هم پایان اسفندماه 92 یا اوایل فروردین‌ماه 93 تشکیل خواهد شد؛ در جلسه گذشته فقط توانستیم شرح وظایف شورا و آیین‌نامه داخلی آن را تصویب کنیم. حالا هم روی موضوع‌هایی کار می‌کنیم که در جلسه دوم باید درباره آن‌ها صحبت شود؛ یکی از آن‌ها سند راهبردی بنیاد است، که ضمن آن به بررسی تصویر وضعیت موجود، وضعیت مطلوب، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای زبان فارسی در جهان خواهیم پرداخت، که این بررسی راهگشای تعیین راهبردهای ما خواهد بود.
- ایسنا: نسبت بنیاد سعدی با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را تشریح کنید.
- دربندی: وقتی بنیاد سعدی تشکیل شد، سه سازمان حول محور آموزش زبان فارسی به خارجیان فعالیت می‌کردند که با تشکیل بنیاد یکی منحل و دیگری ادغام شد، سومی هم ملزم شد تا در این زمینه تحت سیاست‌گذاری‌های بنیاد فعالیت کند. شورای گسترش زبان فارسی وزارت ارشاد منحل شد و کارمندان محدودی که داشت به بنیاد آمدند. مرکز گسترش زبان وادبیات فارسی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادغام شد و مقرر شد اداره کل امور بین‌الملل وزارت علوم که اعزام استاد را بر عهده دارد، تحت سیاست‌های بنیاد کار کند.
درباره سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هم باید تفاهم‌نامه‌ای بنویسیم و شکل رابطه‌مان را تعریف کنیم. در این مقطع یک کارگروه متشکل از نمایندگان سازمان و بنیاد در حال کار بر روی متن این تفاهم‌نامه هستند. ما در اساس‌نامه بنیاد از تأسیس دفاتر جدید در کشورهای مختلف منع شده‌ایم و رایزنی‌های فرهنگی نمایندگی بنیاد سعدی را هم بر عهده خواهند داشت. ما در 60 کشور جهان رایزن فرهنگی داریم که درواقع ایشان نماینده بنیاد می‌شوند. هر سال در آبان و آذر، بودجه و برنامه خود را پیشنهاد می‌دهند، ما برنامه‌ها را در این بنیاد تصویب و بودجه‌اش را تعیین می‌کنیم. ستاد سازمان بخش عمده فعالیت‌های رایزنان فرهنگی را که از طرف سازمان اعزام می‌شوند پیش‌بینی می‌کند و به آن‌ها بودجه می‌دهد، فعالیت‌ها و بودجه بخش زبان فارسی را هم ما برای آن‌ها تعیین می‌کنیم.
- ایسنا: در کشورهایی که رایزن فرهنگی نداریم چگونه زبان فارسی گسترش داده می‌شود؟
- دربندی: ما تقریبا در 190 کشور سفیر و در 60 کشور رایزن فرهنگی داریم. در بعضی از کشورها مانند لهستان، مجارستان، رومانی و دانمارک متقاضی آموزش زبان فارسی فعال وجود دارد، اما ما رایزن فرهنگی نداریم. براساس اساس‌نامه در این کشورها سفیران جمهوری اسلامی ایران نماینده بنیاد هستند. همین‌طور طبق اساس‌نامه، اگر در کشوری، یا شهر بزرگی دور از پایتخت، متقاضی زیادی وجود داشته باشد و یا اگر در کشوری زبان فارسی مطرح باشد و ما در آن کشور سفیر و رایزن نداشته باشیم، بنیاد سعدی می‌تواند در آن کشورها نمایندگی تأسیس کند.
- ایسنا: سازوکار انتصاب رییس بنیاد سعدی چگونه است؟
- دربندی: مطابق اساس‌نامه، به انتخاب هیأت امنای بنیاد سعدی که عبارتند از معاون اول رییس‌جمهور، وزیر امور خارجه، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و وزیر آموزش و پرورش، رییس جامعة‌المصطفی، رییس سازمان صدا و سیما، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و پنج استاد زبان و ادبیات فارسی، رییس بنیاد سعدی به رییس‌جمهور پیشنهاد می‌شود و در صورت موافقت رییس‌جمهور، حکم ریاست صادر می‌شود. در اولین جلسه هیأت امنا با حضور همه اعضا، آقای دکتر حداد عادل به اتفاق آرا به عنوان رییس بنیاد به رییس‌جمهور سابق پیشنهاد شد و حکم ایشان به مدت چهار سال صادر شد. دوره‌های ریاست قابل تمدید و بدون محدودیت است.
- ایسنا: اعضای هیأت امنا و اعضای شورا چگونه انتخاب می‌شوند؟
- دربندی: موقعیت حقوقی اعضای هیأت امنا در اساس‌نامه پیش‌بینی شده است. در مورد انتخاب استادان مبرز زبان فارسی هم، فرهنگستان باید پیشنهاد دهد. درواقع رییس فرهنگستان 10 استاد را به هیأت امنا پیشنهاد می‌دهد و هیأت امنا پنج نفر را می‌پذیرد. حالا اتفاقا آقای حداد هم رییس فرهنگستان است و هم رییس بنیاد. اعضای شورای بنیاد هم مستقیما توسط رییس بنیاد انتخاب می‌شوند. برای کم یا زیاد شدن این افراد هم هیچ محدودیتی وجود ندارد. الآن تعداد اعضای شورای بنیاد سعدی 16 نفر است و رییس بنیاد ریاست آن را بر عهده دارد، معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی هم دبیر شوراست.
- ایسنا: شما تا چه زمانی سرپرست معاونت آموزش و پژوهش خواهید بود؟
- دربندی: از ابتدای شروع کار بنیاد، بنده در سمت معاون امور بین‌الملل مشغول به کار بوده‌ام و پس از انتخاب آقای ایوبی به عنوان رییس سازمان سینمایی، سرپرستی معاونت آموزشی و پژوهشی نیز به عهده من گذاشته شد و فکر می‌کنم در سال 93 معاون جدید معرفی شود.
- ایسنا: استخدام کارمندان و همکاری با استادان در بنیاد سعدی به چه صورت است؟
- دربندی: در بخش معاونت بین‌الملل نیروی جدیدی استخدام نکرده‌ایم. بنده که رییس مرکز گسترش زبان فارسی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بوده‌ام و هنوز هم هستم، به اتفاق همکارانم، مجموعه معاونت بین‌الملل بنیاد سعدی را اداره می‌کنیم. کارمندان شورای گسترش زبان فارسی هم به این‌جا آمده‌اند. در حوزه اداری – مالی نیز تعداد محدودی کارمند جذب شده‌اند. در قسمت معاونت آموزش و پژوهش هم 12 نیرو جذب کرده‌ایم که رشته تحصیلی آن‌ها ادبیات فارسی و آموزش زبان فارسی به خارجی‌هاست و عمدتا دارای مدرک فوق لیسانس یا دکتری هستند و هر کدام تقریبا به یک زبان دیگر تسلط دارند. موقع استخدام رسمی کارکنان هم طبق مقررات دولت، پس از آگهی عمومی، آزمون استخدامی برگزار خواهیم کرد.
در خصوص استادان باید بگویم غیر از استادانی که از وزارت علوم اعزام می‌شوند و در حال حاضر تعداد آن‌ها 32 نفر است، حدود 10 تا 15 استاد هم بومی کشورهای مقصد هستند. ما با بسیاری از کسانی که از کشورهای مختلف به ایران آمده‌اند و دکترای زبان و ادبیات فارسی گرفته‌اند، قرارداد بسته‌ایم که به عنوان عضو هیأت علمی در دانشگاه‌های خودشان در حوزه زبان فارسی فعالیت می‌کنند و از ما حقوق می‌گیرند.
- ایسنا: برای انسجام‌بخشی به کتاب‌های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان چه کاری انجام می‌شود؟
- در زمینه آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها تا کنون حدود 12 کتاب در ایران و به همین تعداد هم در خارج از ایران - که شامل متون مختلف درسی هستند - تهیه شده است؛ به عنوان مثال در ترکیه کتاب آموزش زبان فارسی با زبان واسط ترکی استانبولی نوشته شده است و در لبنان و سوریه به زبان واسط عربی. در کتابخانه بنیاد تعداد زیادی از این کتاب‌ها و همین‌طور کتاب‌های کمک‌آموزشی را جمع‌آوری کرده‌ایم و در حال تهیه سایر موارد و منابع هستیم که تقریبا 200 عنوان می‌شود. حدود دو سال پیش با بررسی‌ای که انجام دادیم، کتاب «آزوفا» را که کم‌اشکال‌تر از همه این کتاب‌ها بود، برای یکنواختی آموزش، پیشنهاد دادیم. «آزوفا» یک دوره چهارجلدی کتاب آموزش زبان فارسی است که از کتاب قدیمی «آزفا» جدیدتر است و زبان واسط آن، انگلیسی است. حالا هم گروهی از متخصصان زیر نظر دکتر صحرایی، که استاد این رشته در دانشگاه علامه طباطبایی است، در حال طراحی دروس و تعریف دوره‌های آموزش زبان فارسی از مبتدی تا پیشرفته‌اند. کتاب‌های قبلی همه به صورت تجربی نوشته شده و هیچ‌کدام بر اساس روش و نظریه‌های علمی نیست. حالا در این گروه، روش مشخصی تعریف شده و تلاش بر این است که کتاب‌ها بر اساس آن تدوین شود.
- ایسنا: قرار بود در این زمینه همایشی هم برگزار شود.
- دربندی: بله. ما دائماً با استادانی که در این زمینه تجربه دارند و یا به صورت علمی روی این موضوع کار کرده‌اند، مشورت می‌کنیم. بعد از آماده شدن کتاب هم آن را برای استادان در داخل و خارج کشور ارسال کرده و برای تصمیم‌گیری نهایی، یک هم‌اندیشی برگزار می‌کنیم.
- ایسنا: درآمد و بودجه بنیاد از چه محلی است؟
- دربندی: قسمت اصلی درآمد بنیاد یک بودجه کمکی از دولت است؛ بودجه‌ای که در بخش «کمک‌ها» است و ردیف مستقل نداریم. متأسفانه همزمان شدن بحران‌های مالی که گریبان‌گیر دولت شده با افتتاح بنیاد سعدی، ما را هم در محدودیت قرار داده است. ان‌شاءالله با حل مشکل تحریم‌ها، اوضاع بهتر شده و بودجه ما هم بیش‌تر می‌شود.
قسمت دوم اعتبارات ما که اندک است، از درآمدهای خودمان تامین می‌شود؛ آموزش‌های ما در بعضی کشورها مجانی است، اما در بعضی کشورها هم شهریه‌های اندکی پرداخت می‌کنند. قسمت سومی که ما روی آن حساب باز کرده‌ایم و هنوز اجرایی نشده، همیاری‌های حامیان بنیاد سعدی است. برای این قسمت در وب‌گاه بنیاد به نشانی www.saadifoundation.ir جایگاهی تعیین کرده‌ایم تا افرادی که در ایران یا خارج از کشور علاقه‌مند هستند در زمان حیات خود یا بعد از مرگ، مستمری یا خیریه‌ای برای کمک به توسعه زبان فارسی در نظر بگیرند، بتوانند با ما تماس داشته باشند. ما روی این بخش حساب باز کرده‌ایم.
- ایسنا: فکر می‌کنید کدام یک از این بخش‌ها، بیش‌ترین سهم را داشته باشند؟
- دربندی: فعلا کمک‌های دولت، اما امیدواریم حمایت‌های خیّرها بتواند در رده اول قرار بگیرد.
- ایسنا: بسیاری از خارجی‌هایی که فارسی یاد می‌گیرند اغلب به ادبیات کهن ما می‌پردازند و ادبیات معاصر فارسی کم‌تر مورد توجه خارجی‌ها بوده است. آیا در بنیاد سعدی اقدام خاصی برای آشنایی خارجی‌ها با ادبیات معاصر فارسی صورت می‌گیرد؟
- دربندی: رویه این بوده است که وقتی یک خارجی می‌خواهد دکترای زبان و ادبیات فارسی بگیرد، مثل یک ایرانی که در داخل کشور، دکترای زبان و ادبیات فارسی می‌گیرد، بر اساس گرایش استادان، به سمت ادبیاتِ کهن می‌رود. اما ما به این موضوع توجه داریم که نگاه خارجی‌ها را به سمت ادبیات معاصر و ادبیات پس از انقلاب هم متوجه کنیم. ما معتقدیم در این 30 سال کارهایی انجام شده که در ادبیات معاصر ما شاخص و با آثار بزرگانمان قابل مقایسه است. یکی از کارهای ما تجهیز کتابخانه‌هاست. در حال حاضر کتابخانه‌های اتاق‌های ایران و دپارتمان‌های زبان فارسی در کشورهای خارجی پُر از کتاب‌های ادبیات کهن ماست و آثار ادبیات معاصر کم است؛ به همین دلیل ارسال آثار ادبی معاصر، دفاع مقدس و انقلاب، که هم‌اکنون نیز انجام می‌دهیم، در دستور کار ما قرار دارد تا دانشجویان با این آثار نیز آشنا شوند.
- ایسنا: از ادبیات قبل از انقلاب چطور؟
- دربندی: از آن‌جا که کتابخانه‌های این دانشگاه‌ها مشحون از کتاب‌های ادبی قبل از انقلاب است، در صورت درخواستِ مجدد، برای ایشان ارسال می‌شود.
- ایسنا: کشورهایی هستند که ما برای آموزش فارسی در آن‌ها نقاط قوت داریم و کشورهایی هم هستند که در این زمینه کار چندانی در آن‌جا انجام نشده است. اولویت‌های ما کدام کشورها هستند؟ برای کشورهای آسیای میانه و کشورهای بزرگی مانند چین و روسیه چه برنامه‌هایی دارید؟
- دربندی: چند کشور مهم مثل هند، پاکستان، تاجیکستان، افغانستان، عراق، ترکیه، بنگلادش و مصر برای ما در اولویت هستند. از سوی دیگر مناطقی مانند آسیای میانه، شامل کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و...، یا خاورمیانه عربی؛ یعنی سوریه، لبنان و عراق، یا آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی هم اولویت‌های منطقه‌یی ما هستند. ما برای همه این‌ها شورای راهبردی تعریف کرده‌ایم. در این شوراها برای هر کدام از این مناطق یا کشورها، هفت - هشت نفر که درآن‌جا سفیر، رایزن، استاد اعزامی یا کارشناس وزارت خارجه یا سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بوده‌اند، حضور خواهند داشت. به‌زودی جلسه‌ای با حضور این افراد، که درمجموع حدود 70 نفر هستند، تشکیل می‌شود. بعد از این جلسه عمومی، جلسات تخصصی به صورت ماهانه و هم‌عرض هم تشکیل می‌شود. هدف اول ما تنظیم سند راهبردی زبان فارسی در کشورهای مختلف است. فرصت‌ها و تهدیدهای ما در هر کشور مشخص می‌شود و بر اساس آن سند راهبردی تنظیم خواهد شد.
- ایسنا: کتابخانه بنیاد در چه وضعیتی است؟
- دربندی: کتابخانه ما تخصصی است و اولویتمان جمع‌آوری کتاب‌های آموزش زبان فارسی در آن است. در قدم دوم به ادبیات فارسی می‌پردازیم. با توجه به بودجه کمی که داریم، اولویت ما در تجهیز کتابخانه، کتاب‌های مفید در آموزش زبان است. این کتابخانه در درجه اول برای کارشناسان خودمان و سپس برای سایر علاقه‌مندان قابل استفاده خواهد بود.
- ایسنا: ارتباطی بین این کتابخانه با کتابخانه‌های دانشگاه‌ها برقرار می‌شود؟
- دربندی: ما در هر دانشگاهی یک رابط از استادان یا مسؤولان آن دانشگاه داریم که با هم همکاری می‌کنیم، و از هر دانشگاهی در یک زمینه استفاده می‌کنیم؛ مثلا در زمینه دوره‌های دانش‌افزایی که هر سال برگزار می‌شود، از دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین استفاده می‌کنیم، در زمینه تدوین کتاب‌های آموزشی، دانشگاه علامه طباطبایی را بهترین تشخیص داده‌ایم. در دانشگاه‌های شهید بهشتی، تربیت مدرس و... هم رابط‌هایی داریم و ارتباطمان را گسترش می‌دهیم.
- ایسنا: دوره بعدی دانش‌افزایی استادان و دانشجویان غیرایرانی زبان و ادبیات فارسی چه زمانی برگزار می‌شود؟ آیا با تشکیل بنیاد سعدی تغییری در این دوره‌ها ایجاد نمی‌شود؟
- دربندی: دو دوره در تیر و مرداد سال 93 برگزار خواهیم کرد. ما در تابستان گذشته هشتادمین دوره را برگزار کردیم. هم‌اکنون گروهی را برای بازخوانی ضوابط، آیین‌نامه‌ها، روش‌ها و درس‌ها تشکیل داده‌ایم، دوره‌های دانش‌افزایی استادان و دانشجویان غیرایرانی زبان و ادبیات فارسی تا کنون خوب برگزار شده و مفید ارزیابی می‌شود و البته بر اساس تجربه‌هایی که داشته‌ایم، تغییرات جزیی هم اعمال خواهد شد تا کار بهتر شود.
گفت‌وگو: فاطمه شیرزادی، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام