جاده سنگفرش گرمسار، جاده‌ای دست‌ساز است که با سنگ‌های تراش‌خورده روی بستر کویر گرمسار ساخته شده، و در گذشته‌های نه چندان دور، کاروانیان و مسافران کویر را از گزند سیلاب‌ها و زمین‌های گل‌آلود ایام پرباران محفوظ می‌کرده است. در حال حاضر مسیری به طول تقریبی 30 کیلومتر از این جاده سالم مانده است. در این جاده تاریخی آثاری از دو پل سنگی با دهنه‌های متعدد به چشم می‌خورد.

یک پژوهشگر، جاده سنگفرش گرمسار را از شاهکارهای معماری دوران صفوی دانست و گفت: جاده سنگفرش شاه‌عباسی که بیش از30 کیلومتر طول دارد در مجموعه کم نظیر پارک ملی کویر قرار دارد.

یونس شاه‌حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه سمنان، با اشاره به پیشینه این جاده تاریخی، اظهار کرد: پس از انتقال پایتخت سلسله صفویه از قزوین به اصفهان، منطقه سیاه کوه در جنوب گرمسار به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و طبیعی به عنوان شکارگاه پادشاهان صفویه انتخاب شد. به همین دلیل سلاطین وقت به ساخت بناهایی تاریخی همچون کاروانسرای عین‌الرشید، کاروانسرای قصر بهرام و حرمسرا در آن پرداختند.

وی با اشاره به این‌که جاده سنگفرش بیش از 30 کیلومتر طول و حدود 4 تا 5 متر عرض دارد، اظهار کرد: بخش میانی این جاده تاریخی برجسته و در طرفین جاده شیب‌دار است. این جاده با قلوه سنگ‌های قهوه‌ای مایل به سیاه استخراج شده از سیاه کوه، همراه ملات آهک (ساروج) مفروش است که با وجود سالیان دراز هنوز محکم و استوار بر جای مانده است.

وی با بیان این‌که کار ساخت این جاده در سال 1031 هجری قمری پایان یافت، افزود: این جاده پس از گذر از گرمسار در مسیر رودخانه حبله رود ادامه دارد و با عبور از فیروزکوه و سوادکوه به ساری و بهشهر(اشرف البلاد) می‌رسید.

این کارشناس ارشد مردم شناسی ادامه داد: پادشاهان صفوی علاوه بر احداث این بناها در شکارگاه سیاه کوه، کاخ‌ها و ساختمان‌هایی در شمال کشور و خصوصا در منطقه فرح آباد ساری و بهشهر ساخته بودند و لذا برای دسترسی به مناطق شمالی کشور، جاده سنگفرش را برای عبور از کویر سیاه کوه بنا کردند.

شاه‌حسینی افزود: برای احداث جاده سنگفرش در این منطقه کویری که در اثر وجود آب و نمک زیاد، زمین‌ها لجنی یا پوک است، با به کار بردن مساعی فراوان، مسیر راه را با قلوه سنگ و در جایی که سنگ وجود نداشت، با خرده آجر ساخته‌اند، به طوری که به راحتی برای کاروان‌ها حتی در فصل زمستان قابل عبور شد و هنوز هم علیرغم همه بی‌مهری‌های طبیعت و انسان قابل بهره‌برداری و استفاده است.

وی با بیان این‌که مقطع این جاده را کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، تا عمق ۱۴۸سانتیمتری گمانه‌زنی کرده‌اند و در زیرسازی جاده قلوه سنگ و ملات مشاهده شده است، خاطرنشان کرد: در برخی از منابع آمده است، زیرسازی این جاده بسیار محکم است و در زیر آن برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، خرده زغال ریخته‌اند و در سطح بالاتر به قطر قابل ملاحظه ای سنگ قرار داده‌اند.

در طول این مسیر علاوه بر ایجاد گدار بر روی آبراهه‌های کوچک تعدادی پل نیز ساخته شده بود که از مهم‌ترین آنها به "پل سیاه"بر روی رودخانه«شور» (لات جمعه) و«پل سفید» بر روی رودخانه "گلو" می‌توان اشاره کرد. بقایای پل سفید که هفت دهنه داشته است حکایت از عظمت و ساخت و ساز معماری کویری در آن دوره دارد.

انتهای پیام