ماموستا عثمان هورامی گفت: متاسقانه باید بگویم که موسیقی جدید، سیاچمانه و موسیقی اصیل و سنتی را به حاشیه رانده است و ابزار و ادوات جدید موسیقی دیگر جایی برای موسیقی‌های اصیل و سنتی باقی نگذاشته است و مردم به دلیل هجوم همین ابزرآلات جدید، دیگر کمتر از قبل از موسیقی سیاچمانه استقبال می‌کنند.
سیاچه مانه سیاچه مانه به هه شتی ئه شقه ئه و هه ورامانه
سیاچه مانه سیاچه مانه هه ورامان جیگای سیاچه مانه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) منطقه کردستان،نوای سیاچمانه، نوایی آشنا و برخاسته از دل منطقه اورامانات استان کردستان است، نوایی که بدون نیاز به هیچ ابزار و ادوات موسیقی و یا دستگاهی شکل می‌گیرد و صرفا حنجره شخص خواننده، اصلی ترین نقش را در آن ایفا می‌کند.
اورامان(هورامان) سرزمین ترانه هاست، ترانه هایی در وصف طبیعت بکر و زیبای آن، سرزمین عارفان، شاعران و سرزمین مهر و عطوفت است.
ترانههای اورامانی که در اصطلاح محلی به «گورانی» معروفند بسیار متعدد و متنوع‌اند، این ترانه‌ها عمدتاً موسیقی به همراه نداشته و فقط با صوت و آهنگ خوانده می‌شوند.
مضمون بخشی از این ترانه‌ها را عشق و عرفان تشکیل می‌دهد، زن، طبیعت، مراد و نیز یاد عزیزان از دست رفته منشا بسیاری از ترانه‌ها و آوازهای فولکلوریک در اورامان است.
منطقه هورامان (اورامان) ناحیه‌ای کوهستانی است که به دو بخش شمالی شهرستان پاوه (بخش مرکزی و بخش نوسود)، بخشی از استان کردستان (شامل مریوان و مناطق اطراف آن) و مناطقی از کشور عراق را در بر می‌گیرد، آن بخش از منطقه هورامان که در داخل مرزهای کشور ایران قرار دارد، خود به دو بخش «هورامان تخت» و «هورامان لهون» قابل تقسیم است.
از معروف‌ترین ترانههای اورامان می‌توان به سیاچمانه اشاره کرد، سیاچمانه یکی از ترانههای دنیای پهناور موسیقی باستانی اورامان است و اصالتا متعلق به نواحی اورامی زبان کردستان است، زیرا در هیچ جای دیگر از این کره خاکی نمی‌توان این نوا را شنید و برای پی بردن به اصیل بودن و تعلق داشتن هر چیزی به یک منطقه، همین بس است.
تاریخ سیاچمانه
سیاچمانه به زبان «هورامی (اورامی)» خوانده می‌شود پس برای پی بردن به قدمت و تاریخ سیاچمانه باید قدمت زبان «اورامی» را هم بررسی کرد.
زبان «هورامی» با قدمتی به قدمت زرتشت و اوستا در تاریخ ایران است، شاعر شهیر کرد «قانع» در شعر زیر به قدمت زبان هورامی اشاره کرده است:
کتیبی زه رتوشت که ئه وستایه وه ک باقی کتیب خه لاتی خوایه
به زمان هه ورامی هاته سه ر به شه ر یانی‌های زه رتوشت بو به پیغه مبه ر
چنان که از اشعار «قانع» برمی آید زبان اولیه اوستا هورامانی است و «مغان زرتشتی» اوستا را با صدای زیبای هورامی دیروز که شاید همان «اورامن» باشد قرائت کردهاند و امروز موسیقی هورامان با ملودیهای افسرده و حزینش راز هزاران سال اندوه را درون خود دارد، رازی که از دیاری کهن و سرزمین باستانی به نام «اورامان» و ملتی رنج دیده و زحمت کش به نام «اورامی (هورامی)» سخن می‌گوید.
سیاچمانه هورامان را باید همانند تاریخ قدیمی و باستانی در ریشه، فرهنگ و هنر غنی کرد نگاه کرد، ریشه و تمدنی چهار هزار ساله که می‌تواند هنر باستانی و غنی را به تمام جهان بنمایاند و هنر این ملت را به حال و آینده نشان بدهد.
هرچند که از قدمت تاریخی این آثر گرانب‌ها زمان مشخصی در دست نیست، ولی گویند که سیاچمانه ۳۷۴۰ سال پیش برای ستایش و راز و نیاز با زرتشت پیامبر تولد و جان گرفته است.
همچنین گویند طبق تاریخ، زمانی که خسرو پرویز ساسانی به منطقه اورامان آمده است باربد رامشگر و خواننده آن عصر، آوازی را که با خصوصیات این منطقه سازگاری داشته خوانده که «اورامن» نام آن آهنگ بوده و سیاچمانه امروزی را یادگار آن آواز می‌دانند.
طبق روایتی نیز آمده که سیاچمانه اولین بار در حضور «پیرشالیار» که به روایتی از مغان زرتشتی اورامان بوده اجرا شده و وی هنگام اجرا احتمالاً جامه سیاه به تن داشته و یا دستار وی سیاه رنگ بوده است.
معنی واژه سیاچمانه
در مورد واژه سیاچمانه و خواستگاه آن نظرات متفاوتی ارائه شده است، سیاچمانه ترکیب دو واژه (سیاو) و (چم) و پسوند (انه) است که «سیاو» به معنای (سیاه) و «چم» معنایی همچون (چشم، رودخانه، بیشه کنار رودخانه، خم و خمیده) می‌تواند داشته باشد که اگر پاره دوم واژه سیاچمانه را (چمان) + (ه) نسبت در نظر بگیریم «خم شدن» معنا می‌دهد، بنابراین می‌توان این آواز را «سیاچشم»، «رودخانه سیاه» و یا «خم شدن سیاه (خمیده ناشی از غم و اندوه)» و یا «جامه سیاه» معنی کرد.
گفت‌و‌گو اختصاصی ایسنا با استاد سیاچمانه:
«موسیقی جدید، سیاچمانه و موسیقی اصیل و سنتی را به حاشیه رانده است»
به یقین و به اذعان همه مردم اورامی زبان ماموستا «عثمان هورامی» سلطان سیاچمانه است، که متاسفانه سالهاست که مردم کردستان و اورامانات در آرزوی شنیدن صدای سیاچمانه‌اش هستند، اعتقاد بر این است که سال‌ها باید، تا مادر گیتی هنرمند دیگری همچون او بزاید.
کاک عثمان در کجا به دنیا آمده‌اید و در حال حاضر چند سال سن دارید؟
من در روستای «کیمنه» از توابع منطقه اورامانات کردستان به دنیا آمده و در حال حاضر ۷۷ سال سن دارم.
چه چیزی باعث شد که شما به خواندن سیاچمانه روی بیاورید؟
سیاچمانه خواندن استعداد خاص خود را می‌طلبد و من این را از پدر و مادرم به طریقه وراثت کسب کرده بودم، من از همان زمان کودکی در محافل و جشن‌ها سیاچمانه می‌خواندم و با تشویق اطرافیان مواجه می‌شدم و این دلیل خوبی برای من بود تا سیاچمانه بخوانم و آن را ادامه دهم.
آیا اساتیدی در این زمینه داشته‌اید؟
نه متاسفانه استادی نداشته‌ام و بیشتر پیشرفت خودم را مرهون تکرار و تمرین خودم می‌دانم.
به نظر شما قدمت سیاچمانه به چند سال پیش برمی گردد؟
باید بگویم که از قدمت آن زمان مشخصی در دست نیست، اما این را شنیده‌ام که در زمان پیامبر اکرم (ص) سیاچمانه را در وصف ایشان به کار برده‌اند، زیرا سیاچمانه به معنای «سیاه چشم» است و چشمان مبارک حضرت محمد (ص) نیز سیاه بوده‌اند و به همین دلیل سیاچمانه را در وصف چشمان مبارک ایشان سروده شده و به کار برده‌اند.
شما چند آهنگ ضبط شده دارید؟
قریب به ۳۰۰ آهنگ ضبط شده و بلکه بیشتر نیز دارم که خودم مسبب و پایه گذار اصلی آن‌ها بوده‌ام.
اسم چند نفر از سیاچمانه خوانان گذشته یا حال را برای نام ببرید؟
خوشبختانه در هر منطقه کردستان سیاچمانه خوان خاص خود آن منطقه را داشته‌ایم که از آن جمله می‌توان (احمد نازاری، حاجی محمد روش، محمد بخشه، محمد حسین محمد رحیم، مام زوراو، مام مجنون، مام حیدر لطفی، مام عارف در بیاره، حسن رحمانی سیاو در هورامان و حسین محمد رشید و...) را نام برد.
جایگاه کنونی سیاچمانه را چگونه می‌بینید؟
متاسقانه باید بگویم که موسیقی جدید، سیاچمانه و موسیقی اصیل و سنتی را به حاشیه رانده است و ابزار و ادوات جدید موسیقی دیگر جایی برای موسیقی‌های اصیل و سنتی باقی نگذاشته است و مردم به دلیل هجوم همین ابزرآلات جدید، دیگر کمتر از قبل از موسیقی سیاچمانه استقبال می‌کنند.
شما با ابزارآلات جدید موسیقی مخالفید؟
نه من مخالف نیستم بلکه آن‌ها نیز در جای خود خوب هستند، من طی چند سال اخیر تعدادی از آهنگ‌های قدیمی‌ام مانند (کرمان کرمانه، باوانم، خره له خرخال و...) را با همین ابزارآلات جدید موسیقی آهنگ گذاری کردم و توسط دوستان به بازار عرضه شد.
در حال حاضر به فعالیت موسیقایی خاصی می‌پردازید؟
نه، متاسفانه من حدود ۲۲ سال است که به دلیل مشکلی که برای حنجره‌ام پیش آمده دیگر نتوانسته‌ام سیاچمانه بگویم و علی رغم چندین عمل جراحی که انجام داده‌ام نتوانسته‌ام بهبودی خودم را حاصل کنم.
آیا کسانی مانند فرزندانتان توانسته‌اند راه شما را بروند و سیاچمانه بگویند؟
بله یکی از پسرانم به اسم «دلسوز کیمنه‌ای» می‌تواند سیاچمانه بگوید، البته با شخص دیگری که اسمش دلسوز خالدی است متفاوت بوده و یکی نیستند.
چه سخنی برای سیاچمانه خوانان حال حاضر دارید؟
از آن‌ها می‌خواهم که نگذارند سیاچمانه به دست فراموشی سپرده شود، تمدن اصیل خودشان را فراموش نکرده و خودشان را نشان دهند تا هنر سیاچمانه در جامعه گسترش و نشر پیدا کند.
آیا از طرف مسئولان حمایتی از شما به عنوان یک هنرمند به عمل می‌آید؟
نه متاسقانه حمایتی نشده و نمی‌شود، استاد شجریان به من لقب «حنجره طلا» را داده‌اند و انجمن فرهنگی- هنری ڤه‌ژین نیز اردیبهشت ماه سال ۹۱ در شهرستان مریوان گرامیداشتی را برای من برپا کردند و بدین مناسبت نشان «بلوط زرین» را به من اعطا کردند.
گزارش از ویدا باغبانی، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام