تردیدها و گفته‌های ضد و نقیض درباره‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران کم نیست؛ از یک طرف، رییس کمیته‌ی حقوقی این انجمن می‌گوید که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران منحل نشده و از طرف دیگر، بعضی از کسانی که از ابتدای تأسیس انجمن در آن حضور داشته‌اند، می‌گویند این انجمن منحل است.

به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در سال 1376 پس از روی کار آمدن دولت اصلاحات فعالیت خود را آغاز کرد. این فعالیت 12 سال ادامه داشت و در 14 مرداد 1388 دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به‌دستور دادستانی تهران پلمپ شد. پلمپ انجمن موجب شد تا سرنوشت این نهاد صنفی تا امروز در ابهام بماند.

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران مانند کتابی است که چند سالی بسته شده و در گوشه‌ی کتابخانه مانده است. ناگهان کسی از راه می‌رسد و درباره‌ی آن، سوالی می‌پرسد و کتاب دوباره باز می‌شود. تا خردادماه امسال، کمی مانده تا چهارمین سالگرد پلمپ انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، کسی یادی از انجمن صنفی نکرده و به هر دلیلی، سخنی درباره‌ی آن به میان نیامده بود تا این‌که در اولین نشست خبری حسن روحانی - رییس‌جمهور منتخب - خبرنگاری درباره‌ی بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران از او سوال پرسید. در ادامه، خبرنگار ایسنا این موضوع را پیگیری کرد و گویا یخ‌ها آب شدند و سرانجام زمزمه‌هایی درباره‌ی بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به گوش رسیدند.

اما موضوعی که باید پیش از بازگشایی انجمن صنفی به آن پرداخته می‌شد، این بود که آیا انجمن صنفی روزنامه‌نگاران اجازه‌ی بازگشایی دارد یا حکم به انحلال آن داده شده است؟

برخی از اعضای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران مانند رضا مقدسی، بیژن مقدم و محمد مهاجری معتقدند، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران طبق اساسنامه‌اش منحل شده است، اما ماشاءالله شمس‌الواعظین - آخرین رییس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران - صراحتا درباره‌ی این موضوع به خبرنگار ایسنا گفت: طبق اساسنامه‌ی انجمن، آخرین هیأت مدیره به‌صورت قانونی برنده شده است‌ و این هیأت مدیره همچنان مسؤولیت اداره‌ی انجمن را برعهده دارد.

از طرف دیگر، محمد مهاجری - روزنامه‌نگار - درباره‌ی انحلال انجمن صنفی روزنامه‌نگاران اظهار کرد: انجمن صنفی روزنامه‌نگاران از نظر قانونی و توسط وزارت کار و امور اجتماعی منحل اعلام شده است و حکم قضایی نیز مبنی بر منحل شدن آن وجود دارد. علاوه بر این، برخی اعضای هیأت مدیره‌ی آن انجمن از کشور متواری شده‌اند.

در پاسخ این حرف، کامبیز نوروزی - دبیر کمیته‌ی حقوقی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران - با بیان این‌که به موجب اساسنامه‌ی مقررات و قوانین عمومی، انحلال یک شخصیت حقوقی مشابه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران فقط به دو شکل امکان‌پذیر است، توضیح داد: مجمع عمومی فوق‌العاده یا دادگاه صلاحیت‌دار، پس از طی تشریفات قانونی می‌تواند رأی به انحلال شخصیت حقوقی بدهد. درباره‌ی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران هیچ‌یک از این شرایط پیش نیامده است و انجمن صنفی همچنان موجودیت قانونی دارد.

او همچنین درباره‌ی غیبت اعضای هیأت مدیره، یادآوری کرد: هرگاه یک عضو هیأت مدیره به دلایلی مانند مسافرت،‌ بیماری،‌ استعفا و فوت نتواند به کار خود ادامه دهد، اعضای علی‌البدل می‌توانند جانشین او باشند.

بحث درباره‌ی منحل بودن یا نبودن انجمن صنفی روزنامه‌نگاران پاسخ روشنی ندارد. این انجمن مانند توپ پینگ پنگ بین دو حریف می‌چرخد و هر کدام حرف دیگری را رد می‌کند.

چرا دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران پلمپ شد؟

بهروز گرانپایه - عضو انجمن صنفی روزنامه‌نگاران - اعتقاد دارد که پلمپ شدن دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران مانع ادامه‌ی فعالیت این انجمن شده است؛ اما دلیل اصلی پلمپ شدن انجمن صنفی روزنامه‌نگاران چیست؟

شمس‌الواعظین در این‌باره به خبرنگار ایسنا گفت: پس از حوادث انتخابات سال 88، وزارت اطلاعات در گفت‌وگوهایی که با ما داشت، اعلام کرد که نگرانی‌هایی درباره‌ی عملکرد صنفی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران دارد. ما هم در این گفت‌وگوها ثابت کردیم که هیچ فعالیت سیاسی در انجمن انجام نشده و برخلاف منطق و بندهای اساسنامه‌ی انجمن است که بخواهد کاری خارج از فعالیت‌های صنفی انجام دهد.

در سوی دیگر این ماجرا، عده‌ای با اطمینان می‌گویند که انجمن صنفی فعالیت‌های سیاسی انجام ‌می‌داد و همین کار سبب بسته شدن دفتر انجمن شد. رضا مقدسی - مدیرعامل خبرگزاری مهر - در این‌باره اظهار کرد: انجمن صنفی روزنامه‌نگاران فقط یک پوسته‌ی صنفی داشت و در اصل، فعالیتی که مسوولان وقت انجمن انجام می‌دادند در راستای اهداف سیاسی بود و ما بارها شاهد این رفتار‌ها بوده‌ایم.

بیژن مقدم - مدیرمسوول جام جم - نیز با بیان این‌که موضع‌گیری‌های سیاسی و دادن بیانیه‌های مختلف توسط انجمن، مورد پسند برخی اعضا نبود، ادامه داد: همین اقدامات موجب به‌وجود آمدن اختلاف بین اعضا شد و این اختلاف‌ها خود را در انتخابات‌ها نشان داد. در اواخر کار، انجمن صنفی درگیر مشکلات حقوقی بود، به این معنا که برای برگزاری انتخابات در موقع مقرر اقدام نمی‌کرد یا انتخابات آن به حد نصاب نمی‌رسید . بسیاری از مواد موجود در اساسنامه توسط افرادی رعایت نمی‌شد و با توجه به اساسنامه، باید انجمن منحل می‌شد؛ اما مقاومت‌هایی صورت گرفت. بنابراین گروهی از اعضای انجمن با شکایت به وزارت کار، پیگیر ماجرا شدند و درخواست انحلال انجمن را دادند.

کامبیز نوروزی - حقوق‌دان - اما دلیل پلمپ شدن دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را مبهم دانست و به خبرنگار ایسنا گفت: چهاردهم مرداد 1388 دادستان وقت تهران طی یک تصمیم قضایی، دستور پلمپ دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران را صادر کرد. البته باید خاطرمان باشد، در آن زمان شرایط به‌دلیل پاره‌ای از حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری، کمی خاص بود. در همان زمان، پیگیری‌هایی انجام شد، اما مشخص نشد دلیل اصلی و قانونی برای پلمپ دفتر انجمن چه بوده است.

او همچنین در پاسخ به کسانی که معتقدند انجمن صنفی روزنامه‌نگاران فعالیت سیاسی داشت، اظهار کرد: این نسبت ناروا است و صحیح نیست. کسانی که معتقدند انجمن صنفی فعالیت‌های سیاسی انجام داده است، تا کنون دلیلی برای ادعای خود اقامه نکرده‌اند. در صورتی که قانون می‌گوید مدعی باید ادعای خود را ثابت کند. بهتر است دوستانی که چنین نقدی را به انجمن می‌کنند، بگویند انجمن چه کاری را انجام داده است که شائبه‌ی سیاسی دارد.

در همین بین محمد هاشم اکبریانی- روزنامه‌نگار و نویسنده که از اعضای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران بوده و مشی معتدل‌تری دارد، معتقد است: در دوران فعالیت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران شاهد این بودیم که در بعضی مراحل، پیش از آن‌که منافع صنفی روزنامه‌نگاران اهمیت داشته باشد،‌ مسائل سیاسی اهمیت بیشتری پیدا می‌کرد. البته باید توجه داشت روزنامه‌نگاری‌ خواه‌ناخواه با مسائل سیاسی گره می‌خورد اما انجمن از ابتدای دهه 80 مشی معتدلی را در پیش گرفت.

او افزود: با این‌که این اعتدال در فعالیت انجمن به‌وجود آمد، اما تندروی‌های پیش از آن، به انجمن ضربه زده بود‌. البته باید توجه داشت که انجمن صنفی هر چقدر هم که منطقی عمل کند، باز هم مخالف‌هایی هستند که منفعت‌شان در نبود نهادهای مدنی است.

داستان بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به کجا می‌رسد؟

به‌نظر می‌رسد این انجمن بیشتر قربانی تسویه‌حساب‌های شخصی شده و اگر قرار به بازگشایی آن باشد، به قول محمد مهاجری - روزنامه‌نگار - افرادی که چهره‌های نشان‌دار سیاسی هستند، باید از آن فاصله بگیرند. البته پیش از بازگشایی این انجمن نیاز به انحلال یک انجمن صنفی دیگر است. همچنین کمک کردن به انجمن صنفی روزنامه‌نگاران و خبرنگاران که اکنون فعال است نیز می‌تواند راهکار دیگری برای حل مشکلات صنفی روزنامه‌نگاران باشد، البته اگر این انجمن نیز گرفتار دسته‌بندی‌های سیاسی نشود.

نیاز روزنامه‌نگاران تسویه‌حساب‌های گروهی و جناحی نیست، بلکه آن‌ها این روزها، شاید بیشتر از سایر اقشار، مشکلات اقتصادی را حس می‌کنند. هنوز هم برخی روزنامه‌های صاحب نام، کارکنان خود را بیمه‌ نکرده‌اند و حتی ترسی هم از عنوان کردن این کوتاهی ندارند. بیشتر آن‌هایی که بیرون این گود ایستاده‌اند، گمان می‌کنند روزنامه‌نگار بودن راحت‌ترین کار در دنیا است. از آن‌ها گله نمی‌توان کرد؛ اما از کسانی که ادعای 30 سال فعالیت در این حرفه را دارند، جای گلایه فراوان است. در موضوع انجمن صنفی روزنامه‌نگاران، حاشیه بر متن برتری دارد و دعوا به جای این‌که بر سر مسائل صنفی باشد، بر سر موضوعات سیاسی ست، دلیل اصلی آن هم سیاسی بودن فضای رسانه‌یی کشور است.

این اظهارات متضاد با یکدیگر نشان می‌دهد که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران اگر واقعا حکمی مبنی بر انحلال نداشته باشد، باید راه درازی را تا بازگشایی بپیماید و شاید مدت‌ها بعد از مستقر شدن دولت بعد نیز سرنوشت این نهاد مدنی همچنان در ابهام بماند.

انتهای پیام