«خانه سینما منحل شد»، همین یک اتفاق کافی بود که در دوران مدیریت جواد شمقدری در سینما، یک‌سری از سینماگران به منتقدان سرسختش تبدیل شوند و یک‌سری دیگر کنار او قرار بگیرند و این‌گونه بود که اختلافات بعضا پنهان سینماگران به صف‌آرایی رودررو و آشکار تبدیل شد... حالا یک سال از این اتفاق، فعل، انفعالات و پیامدش گذشته است.
به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، پس از چندماه که جواد شمقدری و برخی دیگر، انتقادات تند و تیزی را نسبت به نحوه عملکرد خانه‌ی سینما، تغییر اساسنامه‌ی آن نهاد و غیره مطرح کردند و بعضا پاسخ‌هایی به همان تند و تیزی را از سوی خانه‌ی سینمایی‌ها شنیدند، بالاخره کار بالا گرفت و به تعطیلی این نهاد صنفی منجر شد.
13 دی‌ماه سال قبل، پس از حرف و حدیث‌های بسیار زیاد، «ایسنا» نامه دستور انحلال خانه سینما را که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خطاب به محمدمهدی عسگرپور (مدیرعامل این تشکل) صادر شده بود، منتشر کرد که در آن بر توقف تمامی فعالیت‌های خانه‌ی سینما در مدت کمتر از 48 ساعت تاکید شده بود. (اینجا)
این دستور انحلال با اعتراض شدید (و یا درخواست تجدیدنظر) هیات‌مدیره و وکیل خانه‌ی سینما و همچنین جمعی از هنرمندان روبه‌رو شد که از آن جمله می‌توان به نامه عزت‌الله انتظامی و مصاحبه سعید ابوطالب و مجتبی راعی، بیانیه‌ی مجید مجیدی، ابراهیم حاتمی‌کیا، رضا میرکریمی، احمدرضا درویش، کمال تبریزی و...، بیانیه جمعی از صنوف خانه‌ی سینما و سیاسی‌خواندن این اتفاق، بیانیه و ابراز نگرانی خانه تئاتر و موسیقی از انحلال خانه سینما اشاره کرد. (اینجا) و (اینجا) و (اینجا)
اما این سخنان و بیانیه‌ها که گاها حالت درخواست‌گونه داشت و گاهی هشداردهنده و گاه ملامت‌کننده بود، راه به جایی نبرد. در مقابل سیدمحمد حسینی در پاسخ به همه این فشارها ابتدا همه را به «تبعیت از قانون» دعوت کرد و سپس با توهمانه خواندن ادعای دلایل سیاسی انحلال خانه سینما، تاکید کرد که «به آنها مهلت داده شد روند خود را اصلاح و تغییرات را در شورای فرهنگ عمومی مطرح کنند اما ادعا کردند که خود دارای مجمع عمومی به عنوان بالاترین رکن برای هر گونه تغییری هستند و خود مختار می‌باشند که این موضوع پس از مهلت‌های زیاد به شورای فرهنگ عمومی برای تعیین تکلیف به بحث گذاشته شد». (اینجا)
شمقدری هم در گفت‌وگوهایی تقصیر اصلی «انحلال» خانه‌ی سینما را بر گردن هیات‌مدیره آن نهاد گذاشت؛ چراکه دست وزارت ارشاد را برای تعامل در موضوع مورد بحث، رد کرده است: «ممکن بود چنین راهی (راه آرام‌تر برای حل مشکل خانه سینما) وجود داشته باشد ولی عده‌ای نخواستند. من اصلا نمی‌گویم که این انحلال خانه سینما صددرصد درست بود حتی امروز یا دیروز از اعضای هیات مدیره قبلی خانه سینما دعوت کردیم که دیداری داشته باشیم ولی آنها نپذیرفتند». البته این سخنان شمقدری، با واکنش فرهاد توحیدی رییس هیات مدیره خانه سینما مواجه شد و او توضیحاتی در این زمینه داد. (اینجا)
در هر صورت، وزارت ارشاد به عنوان بالاترین متولی فرهنگ در کشور به دلیل اعتقادش بر تغییر غیرقانونی اساسنامه خانه‌ی سینما، این نهاد صنفی را تعطیل کرد تا سینما بعد از 20 سال بدون خانه به راهش ادامه دهد.
تلاش برای قانونمند کردن صنوف سینمایی توسط وزارت ارشاد
بلافاصله پس از انحلال خانه سینما، جواد شمقدری سعی در راه‌اندازی مجدد صنوف سینمایی اما این‌بار زیرنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کرد و خبر از تشکیل کمیته ساماندهی صنوف سینمایی داد تا «وظایف سنگین و مسوولیت بزرگی» که برای صنوف درنظر گرفته شده، به بهترین شکل ممکن و با کوچکترین اصطکاکی انجام شود! در همین زمینه وزیر ارشاد هم تاکید کرد که مخالف فعالیت‌های صنفی نیست و «به شدت از فعالیت‌های صنفی که ضابطه‌مند باشد حمایت می‌کند». (اینجا)
به این ترتیب، کمیته ساماندهی صنوف سینمایی کشور به ریاست حسین زندباف از معاونت سینمایی وزارت ارشاد حکم گرفت تا به ثبت قانونی همه صنوف کمک کند، شکل گرفت در این میان، هیات‌مدیره بسیاری از صنوف حاضر به همکاری با این کمیته نشدند و ترجیح دادند به انتظار بنشینند تا ببینند در آینده چه اتفاقی می‌افتد. البته چند صنف مانند صنف مدیران تولید که از عملکرد هیات‌مدیره خانه سینما رضایت نداشتند، کنار کمیته ساماندهی قرار گرفتند و روند جدیدی به نام «ثبت قانونی صنوف» آغاز شد که فارغ از درست و یا نادرست بودن آن، سرآغاز چند دستگی‌هایی جدید در برخی اصناف سینمایی شد.
ورود دیوان عدالت اداری به بحث «انحلال» خانه‌ی سینما
حواشی سینمای ایران که در اواسط دی‌ماه سال قبل با انحلال خانه سینما به اوج خود رسیده بود، با شکایت هیات‌مدیره این نهاد صنفی از وزارت ارشاد وارد فاز جدیدی شد. از یک‌سو فرهاد توحیدی رییس هیات‌مدیره خانه سینما از تشکیل پرونده‌ای در دیوان عدالت اداری برای بررسی ابعاد حقوقی «انحلال» خانه سینما خبر می‌داد و از سوی دیگر، معاون حقوقی وزارت ارشاد از وجود چنین پرونده‌ای اظهار بی‌اطلاعی می‌کرد اما دو ماه بعد، حسینی در حاشیه جلسه هیات‌دولت از ارسال دفاعیه وزارت ارشاد درباره شکایت خانه سینما به دیوان عدالت اداری سخن گفت. (اینجا) و (اینجا)
جریانات مربوط به خانه‌ی سینما در دو بخش اصلی 1- شکایت هیات‌مدیره آن نهاد صنفی از «انحلال» خانه در دیوان عدالت اداری و 2- همچنین پیگیری روزانه معاونت سینمایی از طریق کمیته ساماندهی برای ثبت قانونی صنوف تا پایان سال 90 ادامه یافت.
در میان حواشی ریز و درشت مربوط به خانه‌ی سینما، اتحادیه تهیه‌کنندگان هم با حمایت ویژه‌ی سازمان سینمایی به ریاست سید‌ضیاء هاشمی که خود از مدیران اسبق خانه‌ی سینما بود تشکیل شد و توانست پس از تعطیلی آن نهاد، برخی از اختیارات آن مانند تشکیل شورای صنفی نمایش، بحث درباره فیلمنامه‌ها و ... را به دست بگیرد. تشکیل این صنف تهیه‌کنندگی به عنوان چهارمین صنف مربوط به تهیه‌کنندگان مورد توجه ویژه رییس سازمان سینمایی قرار گرفته و همین امر بخشی از اختلاف‌ها را میان سینماگران گسترش داد و پس از کانون کارگردانان، خانه سینما و ... بیانیه‌های گاه‌وبیگاه طیف جدیدی از سینماگران به رسانه‌ها راه یافت.
شلیک توپ تحویل سال 91، آغاز فصل جدیدی از حواشی برای سینما!
به گزارش ایسنا، سینمای ایران از روزهای ابتدایی فروردین‌ماه 91 وارد سنگین‌ترین حاشیه‌ها شد؛ حاشیه‌هایی که با نحوه‌ی چینش فیلم‌های نوروزی بواسطه‌ی شورای صنفی نمایش آغاز شد و نه تنها به پایین‌کشیده شدن دو فیلم از روی پرده انجامید بلکه سازمان سینمایی‌ِ جدید‌التاسیس را وارد چالشی جدی با حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی کرد.
حواشی اکران در ماه اول سال، آنقدر زیاد بود که دیگر موضوع «انحلال خانه‌ی سینما» چه از جانب وزارت ارشاد و چه از جانب سینماگران به موضوعی درجه 2 تبدیل شد! البته ناگفته نماند که باز هم گاها عده‌ای از سینماگران، حواشی اکران را به شورای صنفی نمایش، تشکیل این شورا را زیر نظر اتحادیه جدید‌التاسیس تهیه‌کنندگان و تاسیس اتحادیه تهیه‌کنندگان را زیر سایه حمایت ویژه جواد شمقدری در مقابله با جریان خانه‌ی سینما می‌دانستند.
اردیبهشت‌ماه، برنامه‌ی «هفت» با اجرای فریدون جیرانی اولین جرقه‌های باز شدن مجدد بحث خانه‌ی سینما را زد. جیرانی در یکی از برنامه‌های خود، مسعود اطیابی از منتقدان هیات‌مدیره خانه‌ی سینما و عضو کمیته ساماندهی صنوف را پشت خط برنامه آورد و او درباره وضعیت این نهاد صنفی گفت: «تخلفات خانه سینما در طول سال می‌توانست با گذشت حل شود. اما تخلفاتی که در خصوص آیین‌نامه صورت گرفت قابل گذشت نبود و باید مجوزش باطل می‌شد و ثبت در موسسات غیر تجاری از اشتباهات بزرگ خانه سینما بود.»
بلافاصله همایون اسعدیان از منتقدان عملکرد سازمان سینمایی و رییس کانون کارگردانان پشت خط برنامه آمد و انحلال خانه سینما را برنامه‌ریزی شده دانست و بیان کرد: «معاونت سینمایی شکایتی را در خصوص اساسنامه در قوه قضاییه مطرح کرده بود اما دوستان به این نتیجه رسیدند که حتی اگر در آن دادگاه موفق شوند نهایتا اساسنامه به شکل قبل برمی‌گردد و به اهدافشان نمی‌رسند که بنابراین تصمیم گرفتند قبل از دادگاه کل خانه سینما را به هوا ببرند تا دیگر به شکل قبل هم برنگردد.»
البته گفت وگوی این دو تنها به همین سخنان خلاصه نشد و پای کمیته ساماندهی صنوف هم به میان کشیده شد. در این بخش اسعدیان معتقد بود از میان 30 صنف، 21 صنف مخالف پیگیری امور از طریق کمیته ساماندهی هستند و اطیابی هم تلویحا مخالفت هیات‌مدیره برخی صنوف را مهم ندانست و گفت که «با ظرفیت مشخصی می‌توان تشکیل صنف داد و قانون بحثی در خصوص فراگیر بودن آن مطرح نکرده است». به این ترتیب، تعدادی از اعضای برخی از صنوف، با تشکیل یک هیات موسس صنف خود را در وزارت ارشاد به ثبت رساندند تا علاوه بر تهیه‌کنندگان، گروه‌هایی مانند فیلمنامه‌نویسان و ... هم چند دسته شوند. (اینجا)
دانشجویان به دنبال مبانی حقوقی «انحلال» خانه سینما توسط وزارت ارشاد
در آخر همین ماه، دانشجویان دانشکده حقوق دانشگاه تهران در میزگردی ابعاد حقوقی انحلال خانه سینما توسط وزارت ارشاد را بررسی کردند.
در این میزگرد، مسعود اطیابی به عنوان منتقد عملکرد هیات‌مدیره‌ی خانه سینما، ضمن ابراز امیدواری برای حل مشکل این نهاد صنفی، پس از بیان علاقمندی‌اش به «بقا و تشکیل قدرتمند و دوباره خانه سینما» به دلیل آنکه «منشأ خدمات بسیاری برای سینمای ایران» بوده است، تاکید کرد که «خانه سینما نقایص و غفلت‌هایی را هم موجب شده است که بارها در طول سال‌های اخیر به آن اشاره شده و فکر می‌کنم اگر امروز یا فردا به این نواقص رسیدگی نشود ما در آینده با 10 هزار عضو، دیگر نمی‌توانیم مشکلات را حل کنیم».
وی البته اشکالات حقوقی وزارت ارشاد به اساسنامه‌ی خانه سینما را حاصل عملکرد نادرست معاونت سینمایی زمان انوار دانست که خود او، هم درخواست‌کننده و هم تایید‌کننده تشکیل خانه سینما بوده است!
در ادامه این میزگرد، جمال خندان وکیل خانه سینما ضمن تاکید بر انتشار آگهی ثبت رسمی موسسه خانه سینما در روزنامه رسمی کشور، انحلال آن را تنها از طریق قوه قضاییه ممکن دانست.
محمدمهدی عسگرپور مدیرعامل خانه‌ی سینما هم در سخنانی تاکید کرد: «معتقدم وضعیت به وجود آمده برای خانه سینما به هیچ وجه به دلیل مسائل حقوقی آن نیست. این وضعیت از زمانی آغاز شد که ما مباحث مربوط به امنیت شغلی و همچنین بررسی عملکرد معاون سینمایی را در خانه سینما مطرح کردیم». (اینجا)
دیوان عدالت اداری حکم «انحلال» خانه سینما را لغو کرده اما ....
خردادماه برای خانه‌سینمایی‌ها با یک خبر قابل توجه آغاز شد: «نقض تصمیم وزارت ارشاد در «انحلال» خانه‌ی سینما از سوی دیوان عدالت اداری». (اینجا)
بر اساس این حکم، دستور انحلال خانه سینما که توسط وزارت ارشاد صادر شده بود لغو شد اما هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ترجیح داد، این بار به «تعطیلی» خانه سینما حکم دهد؛ حکمی که در ابتدا از سوی هیات‌مدیره این خانه مورد توجه قرار نگرفت و ساختمان خیابان سمنان روز هشتم خردادماه علی‌رغم مخالفت جدی وزارت ارشاد بازگشایی شد. (اینجا)
یک روز پس از بازگشایی مجدد خانه سینما، جابری انصاری دبیر ستاد صیانت از محصولات فرهنگی و هنری وزارت ارشاد با حضور روبروی ساختمان خیابان سمنان و پس از رایزنی‌های بسیار خواستار «پلمپ مجدد» درهای خانه سینما شد. او در گفت‌وگویی تاکید کرد که «خانه سینما به دلیل اینکه پلمپ را باز کرده است، تخلف کرده است» و از نماینده‌ی کلانتری 107 فلسطین که در محل حاضر بود خواست تا دوباره درها را پلمپ کنند. (اینجا)
این درحالی است که محمدمهدی عسگرپور در همان روز اطلاعات جابری انصاری را درباره «پلمپ خانه سینما» اشتباه دانست چرا که « خانه سینما هیچ گاه پلمپ نشده بود». وی البته تاکید کرد که «حکم تعطیلی خانه سینما ساعاتی قبل به دست هیات‌مدیره رسیده» و پلمپ درهای خانه سینما را بدون حکم قضایی امکان‌پذیر ندانست؛ اتفاقی که در آن روز نیفتاد و هیات‌مدیره خانه سینما ترجیح داد باز هم درهای این نهاد صنفی را برای پیگیری بهتر حکم وزارت ارشاد، ببندد البته با دستور «تعطیلی» که به گفته عسگرپور می‌توانست در هرزمان لغو شود. (اینجا)
تصحیح اساسنامه خانه‌ی سینما؛ راهی برای حل مشکلات
اولین جرقه‌ها برای حل مشکلات خانه‌ی سینما، توسط رییس‌جمهور زده شد؛ جایی که او در جلسه شورای عالی سینما با اشاره به ضرورت توجه خاص به تدوین اساسنامه خانه سینما تصریح کرده بود: «باید در عرصه سینمای کشور بنیانی گذاشته شود و ایده‌هایی در اندیشه‌ها و عمل افراد جای گیرد که اگر در آینده برخی افراد از مسئولیت خود کنار رفتند، آن ایده تغییر نکند. این وظیفه سینماگران است تا با همفکری یکدیگر در این راستا گام بردارند». (اینجا)
پس از این سخنان، هیات‌مدیره خانه سینما در نامه‌ای به وزیر ارشاد آمادگی خود را برای اصلاح اساسنامه این نهاد صنفی اعلام کرد تا راه برای حل مشکل خانه سینما باز شود و امید سینماگران برای باز شدن درهای خانه سینما پس از حل برخی از مشکلات اساسنامه‌ای‌اش زنده شود.(اینجا)، (اینجا)
ورود مجدد رییس‌جمهور به بحث خانه‌سینما
اگرچه پس از تعطیلی خانه سینما، شنیده می‌شد که محمود احمدی‌نژاد در جلسات شورای عالی سینما پیگیر وضعیت این نهاد صنفی است اما خبر رسمی و دقیقی از این موضوع منتشر نشده بود.
اما 21 شهریورماه امسال که مصادف با روز ملی سینما بود، جمعی از اعضاء خانه‌سینما پیش از یکی از جلسات شورای عالی سینما به دیدار رییس‌جمهور رفتند و مسائل خود را با وی در میان گذاشتند. بر طبق اخباری که از این جلسه بیرون آمد، محمود احمدی‌نژاد برای حل مشکل خانه‌ی سینما پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای هفت نفره متشکل از نمایندگان خانه سینما، نمایندگان وزارت ارشاد و نماینده ویژه رییس‌جمهور برای تصحیح اساسنامه این نهاد صنفی را داده بود؛ البته باز هم هیات رسیدگی به امور مراکز فرهنگی و هنری وزارت ارشاد پس از انتشار گزارش‌هایی در این زمینه در رسانه ها بلافاصله بر «تعطیلی دائم» خانه سینما تاکید کرد! (اینجا)
10 روز بعد، وزیر ارشاد در یکی از برنامه‌های کاری خود، در پاسخ به سوال خبرنگاران ضمن تایید جلسه سینماگران با رییس‌جمهور برای حل مشکل خانه سینما، گفت «بحثی که از قبل مطرح بوده این است که اساسنامه با کمک خود سینماگران اصلاح شود و با هر نگاه و نگرشی که دارند بیایند کمک کنند تا اساسنامه تدوین شود و بر اساس اساسنامه که قانونی است انتخابات برگزار شود... این بحثی است که ما از اول داشته‌ایم و چیزی نیست که کسی با آن مخالف باشد». (اینجا)
سید محمد حسینی در گفت‌وگوی دیگری هم درباره خانه سینما تاکید کرده بود که «هر تشکلی که می‌خواهد شکل بگیرد، باید هم در ابتدای راه و هم در ادامه مسیرش بر اساس قانون، ضوابط و اساسنامه‌ها فعالیت کند، ما در کل با افراد مشکلی نداریم و سخن‌مان تنها این است».
شمقدری هم یک هفته بعد، در برنامه دیگری، پیشنهاد رییس‌جمهور برای حل مشکل خانه سینما را یک‌گام به جلو دانست. البته او مجددا بر «تعطیلی» خانه سینما با آن ساختار قبلی‌اش تاکید کرد و یادآور شد: « این یک مورد جدید است، در اساسنامه هم می‌تواند نام تشکل خانه‌ی سینما یا هر چیز دیگر باشد که قطعا نظر دوستان خانه‌ی سینماست». (اینجا)
او البته در این مدت درباره معرفی نماینده سازمان سینمایی برای تشکیل این کمیته هفت نفره تقریبا نکته خاصی نمی‌گفت.
کمیته هفت‌نفره اصلاح اساسنامه خانه سینما بالاخره تشکیل شد
تقریبا سه ماه پس از سخنان رییس‌جمهور، بالاخره خانه‌ی سینما و سازمان سینمایی سه نماینده خود را برای تشکیل کمیته‌ای به منظور تدوین و اصلاح اساسنامه خانه سینما معرفی کردند.
خانه سینما، جمال خندان (وکیل)، ابراهیم مختاری (عضو هیات‌مدیره‌اش) و فرهاد توحیدی (عضو هیات مدیره‌اش) را به عنوان نمایندگان خود در این کمیته معرفی کرد. سازمان سینمایی جمال شورجه، عباس بابویهی و ابوالقاسم طالبی را به این هیات‌معرفی کرد و مسعود جعفری جوزانی هم به عنوان نماینده ویژه رییس‌جمهور برای اصلاح اساسنامه خانه سینما معرفی شد تا وضعیت این نهاد صنفی وارد فاز جدیدی شود. (اینجا)
نکته قابل توجه در این میان، اظهارنظر جواد شمقدری درباره کار کمیته هفت‌نفره بود که معتقد است این کمیته می‌تواند در کمتر از یک هفته به نتیجه‌ی مناسبی برای اصلاح اساسنامه خانه سینما برسد. (اینجا)
وضعیت مبهم کمیته ساماندهی صنوف سینمایی
به گزارش ایسنا، پس از آنکه کمیته ساماندهی صنوف سینمایی با حاشیه‌های فراوان فعالیتش را آغاز کرد، این روز‌ها خبر می‌رسد که 11 صنف توسط این کمیته فرایند قانونی خود را طی کرده‌اند. (اینجا)
نکته قابل توجه، این است که هیات‌مدیره برخی صنوف خانه سینما پس از یک‌سال، همچنان بر همکاری نکردن با کمیته ساماندهی صنوف تاکید دارند اما تعدادی از اعضای برخی صنوف با تشکیل یک هیات‌موسس زمینه را برای ثبت قانونی صنف‌ها در وزارت ارشاد فراهم آورده‌اند؛ موضوعی که فارغ از خوب یا بد بودنش باعث می‌شود دو دستگی و اختلاف به بدنه صنوف نفوذ کرده و این امر طبیعتا در آینده مشکلاتی را بوجود خواهد آورد؛ همانطور که چند دستگی در صنوف مربوط به تهیه‌کنندگان، اجماع کلی روی یک موضوع را در میان آنها تقریبا غیر ممکن کرده است!
در هر صورت، کمیته ساماندهی صنوف سینمایی می‌گوید اصنافی مانند فیلمنامه نویسان، چهره پردازان، مدیران تولید، تهیه کنندگان،جلوه‌های ویژه روند ثبت قانونی را به صورت «کامل» طی کرده‌اند و هفت صنف دیگر هم در حال بررسی و امضای اساسنامه جدید هستند؛ اساسنامه‌ای که برخی از صنوف خانه سینما معتقدند امکان فعالیت صنفی را از آنها گرفته و به انجمن‌هایی فرهنگی تبدیل می‌شوند. (اینجا)
درهای خانه سینما گشوده می‌شود؟
به گزارش ایسنا، در آستانه برگزاری سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، چشم امید بسیاری از سینماگران بر هیات هفت نفره اصلاح اساسنامه خانه سینماست تا بالاخره پس از ماه‌ها، سینما به سمت کاهش اختلافات و جست‌وجوی ساحل آرامش حرکت کند.
گرچه هنوز از برگزاری جلسه‌ی این کمیته هیچ خبری رسانه‌ای نشده است اما به نظر می‌رسد بر اساس آخرین اظهارنظر جواد شمقدری، این جلسات به زودی برگزار شود.
انتهای پیام