روز جهانی «علم در خدمت صلح و توسعه» با هدف بهره‌مندی مردم از ثمرات علم، فناوری و نوآوری و ایجاد فضای مناسب برای گفت‌وگو در این زمینه، در کنفرانس عمومی یونسکو در سال 2001 به تصویب رسید. از آن سال تاکنون یونسکو در تمامی کشورهای عضو همانگونه که فلسفه اصلی تشکیل این سازمان حکم می‌کند در حوزه علم نیز به دنبال ایجاد تفکر صلح در اذهان بشر بوده است.
صلح جهانی مورد نظر یونسکو، صلحی است که در اذهان بشر ساخته می‌شود چرا که جنگ پیش از آنکه اتفاق بیفتد، در ذهن مردم شکل می‌گیرد. در حوزه علم نیز تحقق صلح به دانشمندانی نیاز دارد که خود به صلح می‌اندیشند و به اعتقاد دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو این امکان‌پذیر نیست مگر آنکه دانشمندان، اخلاق و خرد را همراه دانش خود کنند.
دکتر محمدرضا سعیدآبادی- دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- که در آستانه بیستم آبان ماه روز جهانی علم در تشریح فعالیت‌های کمیسیون به مناسبت روز جهانی و هفته علم در خدمت صلح و توسعه با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) سخن می‌گفت تاکید کرد: هدف اصلی علم باید صلح و توسعه باشد اما توسعه علمی و اقتصادی صرف، بدون در نظر گرفتن اخلاق به این نتیجه منجر نخواهد شد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به اینکه ایران برای نشان دادن میزان اهمیت اخلاق در علم و فناوری، جایزه بین‌المللی ابن سینا را به یونسکو پیشنهاد کرده است، خاطرنشان می‌کند: علم باید بتواند از درد و رنج بشر بکاهد و این تضمین نخواهد شد مگر آنکه دانش از همراهی اخلاق برخوردار باشد. جایزه بین‌المللی ابن سینا نیز هر دو یا سه سال یکبار به بهترین آثار، مقالات و کتاب‌هایی که در زمینه اخلاق در علم و فناوری خلق شده‌اند، اهدا می‌شود.
سعیدآبادی همچنین سیاستگذاری‌های علمی را در جهت‌دهی علم به سوی کاستن از مشکلات بشرحائز اهمیت می‌داند.
او در این زمینه می‌گوید: به عنوان مثال رشته‌های دانشگاهی باید مطابق با مسائل جامعه تدوین شود. اگر علم در ارتباط با ظرفیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه نباشد، دردی از مردم دوا نخواهد کرد. متأسفانه دانشگاه‌ها امروزه تنها به دنبال رتبه‌بندی‌های بین‌المللی هستند و معیارهایی را انتخاب می‌کنند که لزوماً در مسیر توسعه کشورشان، کارآمد نیست.
به اعتقاد وی جهان برای پایان دادن به جنگ انسان با انسان و جنگ بشر با طبیعت پیرامونش به عالمان، خردمندان و دانشمندانی نیاز دارد که موضوع صلح، پایه اصلی تفکرات آنها باشد.
لزوم آگاهی مردم از نقش علم در زندگی روزمره
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو همچنین درباره اهمیت عمومی کردن علم و ترویج آن در سطح جامعه معتقد است: مردم باید بدانند که جایگاه علم در زندگی آنها کجاست. برای رسیدن به همین مقصود است که یونسکو سال‌های میلادی مختلف را به نام علوم گوناگون نامگذاری می‌کند تا مردم متوجه نقش هر کدام از آنها در زندگی روزمره خود باشند.
سعیدآبادی همچنین درباره راه‌های عمومی کردن علم به ایسنا می‌گوید: عمومی کردن علم از دو طریق امکان‌پذیر است. نخست اینکه اندیشمندانی که معتقد به همراهی علم با اخلاق و خرد هستند، آن را با زبانی قابل فهم در اختیار مردم قرار دهند و دوم اینکه خبرنگاران و اصحاب رسانه آنچنان از حوزه علم آگاه باشند که بتوانند در آن قلم بزنند و ما به هر دو گروه نیازمندیم.
به گفته او، کمیسیون ملی یونسکو، دریچه‌ای از موضوعات مطرح جهانی را به روی مردم ایران می‌گشاید تا با آنها آشنا و روبه‌رو شوند. کمیسیون با اطلاع‌رسانی از طریق کمیته‌ها، ستادها، مراکز منطقه‌یی و کرسی‌های دانشگاهی در موضوعات قابل طرح، ظرفیت‌سازی می‌کند که برای برگزاری مراسم روز جهانی علمی و هفته علم در کشور نیز از ماه‌ها قبل همکاری خود را در قالب جلساتی منظم با انجمن ترویج علم ایران آغاز کرده است.
برگزاری نشست تخصصی «علم در خدمت صلح و توسعه» در دفتر کمیسیون ملی یونسکو
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو درباره فعالیت‌های این کمیسیون برای روز جهانی علم و هفته علم در کشور می‌گوید: دراین زمینه سازمان‌ها و نهادهای دیگری مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، انجمن‌های علمی، موزه‌ها و حتی شرکت‌های خصوصی نیز فعالیت خود را آغاز کرده‌اند چرا که موضوع گسترده‌ای مانند «علم در خدمت صلح و توسعه» قابل سازماندهی در یک نهاد یا سازمان نیست.
سعیدآبادی معتقد است که هدف از برگزاری روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، ایجاد یک موج تفکر در این زمینه است؛ مانند یک گلوله برف که می‌چرخد و در مسیر خود بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و تمامی مجموعه‌ها باید در این آگاهی‌بخشی نقش خود را ایفا کنند.
او همچنین بر استفاده از تجربیات دیگر کشور درباره ترویج علم و ترویج رعایت اخلاق در علم و فناوری تأکید دارد.
این استاد دانشگاه در این زمینه توضیح می‌دهد: تجربیات دیگر کشورها می‌تواند برای ظرفیت‌سازی در این زمینه راهگشا باشد. هم‌اکنون برخی از کشورهای پیشرفته بحث همراهی اخلاق و خرد با علم را در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان وارد کرده اند که بسیار حائز اهمیت است چرا که دانش‌آموزان عالمان آینده‌اند و باید با گوشت و خون متوجه اهمیت این موضوع باشند که علم نباید مسیری جز صلح و توسعه را طی کند.
کمیسیون ملی یونسکو برای هفته علم در ایران برنامه‌های مختلفی را به همراهی انجمن ترویج علم ایران برگزار خواهد کرد. از جمله برنامه‌هایی که از طریق این دو مجموعه دنبال می‌شود، «تلاش برای ثبت روز جهانی علم در تقویم رسمی کشور»، «جلب مشارکت رسانه ملی در جهت اشاعه فرهنگ ضرورت و اهمیت علم و همچنین ایجاد باور عمومی نسبت به نقش سازنده علم در جامعه»، «جمع‌آوری و توزیع کتاب به کتابخانه‌های مناطق محروم توسط ناشران و رونمایی از کتاب‌های تازه منتشر شده در این هفته»، «انتشار ویژه‌نامه روز جهانی علم در مجله‌های علمی-پژوهشی و علمی- ترویجی و روزنامه‌ها و سایر نشریات کشور»، «انتشار پوستر روز جهانی علم و اطلاع‌رسانی در سطح کشور»، «تجلیل از دانشمندان و مروجان علم»، «برگزاری سخنرانی‌های علمی در رشته‌های مختلف علوم، توسط نخبگان این حوزه‌ها»، «بازدید رایگان از موزه‌های علوم و فناوری کشور» و «اجرای برنامه‌های مرتبط با روز جهانی علم در مدارس و دبیرستان‌ها با همکاری وزارت آموزش و پرورش» است.
همچنین این کمیسیون نشست تخصصی «علم در خدمت صلح و توسعه» را در روز 20 آبان‌ماه با سخنرانی جمعی از اساتید و فرهیختگان در دفتر کمیسیون ملی یونسکو همراه با نمایشگاه نقاشی نوجوانان 9 تا 15 ساله برگزار می‌کند.
به گفته دکتر سعیدآبادی «رایزنی برای تأسیس خانه ترویج علم»، «برگزاری سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم»، «پرواز بالون و نصب بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح شهر توسط نهادهایی مانند شهرداری تهران»، «هماهنگی برای بازدید عموم به ویژه دانش‌آموزان از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با عنوان روز درهای باز» و «جلب همکاری تیم‌های ورزشی در میدان‌های ورزشی کشور با لوگوهای تبلیغاتی روز جهانی علم» از دیگر فعالیت‌های مشترک انجمن ترویج علم ایران، کمیسیون ملی یونسکو و نهادهای دیگر به مناسبت روز جهانی علم است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در پایان صحبت‌های خود ابراز امیدواری می‌کند که همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف امکان تحقق اهداف اصلی نامگذاری روز جهانی «علم در خدمت صلح و توسعه» را پدید آورد؛ روزی که به دنبال «بهره‌مندی آحاد جامعه از ثمرات علم، فناوری و نوآوری» و «ایجاد بستر و فضای مناسب گفتمان پیرامون تأثیر علم، فناوری و نوآوری بر زندگی روزمره مردم» است.
انتهای پیام