آیا پیشوند «خبرگزاری» به یک رسانه اعتبار می‌دهد؟ آیا خبرگزاری بودن در شرایط فعلی یک امتیاز به‌شمار می‌آید؟
در میان تلاش برخی سایت‌های تحلیلی خبری برای تبدیل شدن به خبرگزاری، هیأت نظارت بر مطبوعات 19 مهرماه امسال با درخواست صدور مجوز برای هشت پایگاه اطلاع‌رسانی اینترنتی برای خبرگزاری شدن موافقت کرد و در عین حال، درخواست مجوز چهار پایگاه اینترنتی دیگر را مورد موافقت اصولی قرار داد. این خبر واکنش‌های متفاوتی را درپی داشت، برخی این عمل هیأت نظارت را مثبت ارزیابی و عده‌ای دیگر انتقاداتی را مطرح کردند.
به گزارش خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این مجوزها در حالی صادر می‌شوند که هیچ‌یک از خبرگزاری‌های داخلی با استانداردهای بین‌المللی خبرگزاری در دیگر کشورها همخوانی کامل ندارند، چراکه تعریف استاندارد خبرگزاری مبتنی بر سیستم فروش اخبار است و عمده‌ی اخبار و تحلیل‌هایی که جنبه‌ی اختصاصی و سودآوری دارند، توسط خبرگزاری‌ها با استفاده از سیستم اشتراک فروخته می‌شوند، در حالی که در ایران این‌گونه نیست.
نبودن تعریفی درست از خبرگزاری و به‌سامان نبودن خبرگزاری‌های فعال در کشور سبب شده است، برخی کارشناسان، منتقد دادن مجوز تأسیس خبرگزاری جدید باشند و برخی دیگر هم معتقدند که این کار صرفا برای سامان‌دهی فضای نابسامان پایگاه‌های اینترنتی است.
احسان پوری - کارشناس رسانه - در این‌باره به خبرنگار ایسنا گفت: خبرگزاری از نظر منابع انسانی، فضای فیزیکی و امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تعریف خاص خود را دارد و متأسفانه خبرگزاری‌های داخلی در این زمینه با استانداردهای بین‌المللی همخوانی ندارند. با توجه به این شرایط، تعدد خبرگزاری و دادن مجوز به خبرگزاری‌های بیشتر، کار درستی نیست.
او معتقد است که وزارت ارشاد به جای دادن مجوز، باید سایت‌های خبری را که با خبرگزاری‌ها موازی‌کاری می‌کنند، سامان‌دهی کند.
همچنین سهیلا خلجی - کارشناس رسانه - در این‌باره اظهار کرد: دادن مجوز به هشت خبرگزاری، از بُعد قانون‌گذاری، تلاش برای سامان‌دهی فضای رسانه‌یی کشور است.
او افزود: قانون‌گذار و برنامه‌ریز ناچار به سامان‌دهی وضعیتی هستند که من نام آن را «نابسامانی رسانه‌یی» می‌گذارم، چون در فضای سایت‌های خبری هر کسی توانسته است مجوز انتشار مطالب را در اینترنت داشته باشد.
نمونه‌ای از این نابسامنی رسانه‌یی را می‌شود این‌گونه تعبیر کرد که در فضای داخلی رسانه‌یی، هر پایگاه اینترنتی توانسته، بدون هیچ مجوزی و با پسوند خبرگزاری فعالیت کند در صورتی که نه‌تنها هیچ‌یک از استانداردهای بین‌المللی را نداشته، بلکه حتا در میدان رقابت با خبرگزاری‌های داخلی هم نبوده است.
خلجی درباره‌ی این موضوع تأکید کرد: هیأت نظارت بر مطبوعات با این اقدام، آن دسته از مراکز خبری را که از قبل بر خود نام خبرگزاری گذاشته بودند، به‌عنوان خبرگزاری پذیرفته است. ضروری است که هیأت نظارت بر مطبوعات یک‌بار تعریف مورد استناد خود را از خبرگزاری ارائه کند، زیرا در این صورت ممکن است ده‌ها سایت خبری دیگر نیز بتوانند با استناد به آن، از عنوان خبرگزاری بهره‌مند شوند.
در یک نگاه کوتاه به وضعیت فعلی خبرگزاری‌ها که منبع درآمدزایی ندارند و صرفا به‌عنوان مرجع خبری، بیشترین میزان تولید اخبار را دارند، می‌توان به این نتیجه رسید که شاید سامان‌دهی و عینیت بخشیدن به تعریف استاندارد خبرگزاری در فضای داخلی، کمک بهینه‌ای به وضعیت رسانه‌یی کند، ضمن این‌که نیاز به حمایت از همین تعداد اندک خبرگزاری، در شرایط فعلی محسوس است.
پدرام پاک‌آیین - مدیرکل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، از اقدام هیأت نظارت مبنی بر جلوگیری از استفاده از نام «خبرگزاری» توسط پایگاه‌های اطلاع‌رسانی خبر داد.
از نظر مدیرکل مطبوعات داخلی دادن مجوز به خبرگزاری‌ها با توجه به دو نکته انجام می‌شود؛ بررسی متقاضی از لحاظ توانایی ایجاد، اداره و استمرار یک سازمان گسترده خبری و همچنین آمایش رسانه‌یی به این معنا که کشور به چه تعداد خبرگزاری نیاز دارد.
با توجه به این وضعیت، تکثر خبرگزاری‌ها می‌تواند در اولویت‌های بعدی قرار گیرد و شاید هیأت نظارت برای دادن مجوز خبرگزاری نیازمند یک بازبینی در تعریف و کاربری واقعی خبرگزاری است. بنابراین وقتی بسترهای لازم برای محقق شدن کاربری خبرگزاری که همان «بنگاه فروش خبر» نامیده می‌شود، مهیا نیست، خبرگزاری شدن یا نشدن امتیازی به‌شمار نخواهد آمد و صرفا همان معنای سامان‌دهی فضای رسانه‌ی را به مخاطب القا می‌کند.
خبرگزاری شدن یا نشدن؛ مسأله این نیست، چراکه به‌نظر می‌رسد بسیاری از سایت‌های تحلیلی که امروزه با نام خبرگزاری معرفی می‌شوند، در همان موضع سایت تحلیلی، کاراریی بیشتری داشتند و ممکن بود فضای بازتری برای ارائه‌ی تحلیل داشته باشند.
انتهای پیام