«مدعيان حمايت از مهتاب نوروزي ـ سوزن‌دوز برجسته‌ي بلوچ ـ اگر راست مي‌گويند، دیگر زنان سوزن‌دوز سيستان و بلوچستان را دریابند.»
مهدي سجادي اناری، مستندسازي كه فيلم «دوچ بلوچ» را با نگاهي به زندگي مهتاب نوروزي، سوزن‌دوز بلوچ ساخته و به گفته‌ي خودش، از سال 1385 پيگير پرونده‌ي بيمه این هنرمند بوده است، تأكيد كرد: بیمه‌ی مهتاب نوروزي جدا از شاغلان صنایع دستی بود، چون خارج از سيستم معاونت صنايع دستي سیستان و بلوچستان پيگيري شد و به نتيجه رسيد.
او در واكنش به اظهارات معاون صنايع دستي استان سيستان و بلوچستان كه گفته بود، مهتاب نوروزي، تنها زن سوزن‌دوزي استان بود كه شديدا از او حمايت می‌شد و برايش مستمري و كمك بلاعوض در نظر گرفته شده و بيمه‌اش هم چهار سال پيش درست شده بود، به خبرنگار سرويس صنايع دستي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت: بايد از معاون صنايع دستي استان سيستان و بلوچستان پرسيد كه چرا در حمايت از زنان سوزن‌دوز این استان تبعيض قائل شده‌اند و اصلا تعريف‌شان از حمايت چيست؟
سجادی اناری در ادامه از مصائب پيگيري پرونده‌ي بيمه‌ي مهتاب نوروزي سخن گفت و بيان كرد: از شرايط بيمه‌ي مهتاب در پيش از انقلاب، اطلاعي ندارم؛ ولي مي‌دانم از سال 1358 به‌عنوان استادكار و ناظر دوخت، قرارداد سالانه‌ای را با اداره‌ي وقت صنايع دستي استان سيستان و بلوچستان داشت و مشمول بيمه‌ي تأمين اجتماعي هم مي‌شد؛ اما در اين ميان، آن‌ها براي برخي سال‌ها، بيمه را در نظر گرفته و براي بعضي سال‌ها هم اين كار را نكرده بودند.
او ادامه داد: مهتاب در سال 1379 به اداره‌ي كار شهرستان ايرانشهر در استان سيستان و بلوچستان براي طرح دعوا به‌خاطر پرداخت نشدن حق بیمه‌اش در آن سال‌ها مراجعه كرد. اداره‌ي كار هم به الزام اداره‌ي صنايع دستي استان به پرداخت حق بيمه‌ي 10 سال معوق خانم نوروزي رأي داد و تأمين اجتماعي را ملزم كرد كه پس از پرداخت اين حق، این هنرمند را بازنشسته اعلام كند. مهتاب در آن زمان نزديك به 68 سال سن داشت.
اما سجادي اناری در ادامه‌ی سخنانش گفت: اين رأي با وجود داشتن حكم اجرايي دادگاه، به‌خاطر سنگ‌اندازي و کارشکنی مدير وقت در حوزه‌ي صنايع دستي (پيش از ادغام سازمان صنايع دستي با سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري) به سرانجام نرسيد تا اين‌كه در سال 1385، صنايع دستي در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ادغام شد و من شخصا از تابستان 1385 اين مسأله را پيگيري كرد و پرونده را به معاونت كل صنايع دستي (اداره‌ي بازرسی و رسیدگی به شکایات میراث فرهنگی) در تهران بردم و از همان‌جا، مكاتبات شروع شد؛ اما این پیگیری‌ها با بي‌توجهي برخي مسؤولان همراه بود.
وی مدعي شد: مهتاب از سال 1379 تا 1386 به‌دليل پيگيري پرونده‌ی بيمه‌اش و نامه‌نگاري‌هاي متعدد، از سوي رييس وقت ميراث فرهنگي و گردشگري سيستان و بلوچستان بايكوت شده بود. حتا در سال 1383 كه سازمان صنايع دستي تصميم گرفت در روز جهاني از هر استان، از يك هنرمند تقدير كند، مهتاب نوروزي را از استان سيستان و بلوچستان برگزيد؛ ولي مدير وقت با اين توجيه كه به خانم نوروزي دسترسي نداشته است، هنرمند سوزن‌دوز ديگري را به جای او معرفي كرد.
سجادي اناری در ادامه به تجليل از مهتاب نوروزي در مراسم فرهنگستان هنر با عنوان «گنجينه‌هاي از ياد رفته» كه آذرماه 1386 در تهران برگزار شد، اشاره و اظهار كرد: فرهنگستان هنر از همان زمان و پس از آن‌كه با رييس وقت آن، موضوع پرونده‌ي خانم نوروزي را مطرح كرديم، پیگیر ماجرا شد. يك هفته پس از مراسم تقدير نيز بخش‌هايي از نامه‌ی مهتاب نوروزي خطاب به رییس‌جمهور كه به‌دنبال سفر استاني آقاي احمدي‌نژاد در سال 1384 به سيستان و بلوچستان نوشته شده بود، در يكي از خبرگزاري‌ها منتشر شد كه واكنش‌هاي مثبت و منفي زيادي درپي داشت.
وي ادامه داد: هفته‌ي آخر اسفندماه 1386 رييس فرهنگستان هنر به رييس وقت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نامه‌اي براي در جريان قرار دادن وضعيت اين هنرمند سوزن‌دوز برجسته‌ي بلوچ فرستاد. رييس اين سازمان نيز دست‌نوشته‌اي را به هيأت تسويه‌ي صنايع دستي داد و اعلام كرد كه يك ماهه تكليف بیمه‌ي خانم نوروزي را مشخص كنند.
اين مستندساز بيان کرد: در پاييز 1387، پس از آن‌كه به فرهنگستان هنر اعلام كرديم تا كنون اين جريان پيش نرفته است، هیأت تسويه‌ي صنايع دستي دوباره پيگيري شد و 120 ليست بيمه براي 120 ماه تهيه شد؛ ولي ما بعد از بررسي متوجه شديم، اين ليست‌ها براساس رأي دادگاه نيستند، براي همين از اداره‌ي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري سيستان و بلوچستان صرف نظر كرديم و كارها را از طريق اداره كل تأمين اجتماعي استان پيش برديم، چون در آن صورت، با توجه به قوانين تأمين اجتماعي به تهيه‌ي ليست بيمه نيازي نبود و شكل محاسبه هم فرق مي‌كرد.
وی ادعا کرد: کارشکنی‌های مدیرکل میراث فرهنگي و گردشگري سیستان و بلوچستان در سال‌های 1386 و 1387 به‌خاطر اجرا نشدن احکام و دستورات حتا باعث واکنش مدیران هیأت تسویه شرکت صنایع دستی شده بود.
به گفته‌ي سجادي اناری، سرانجام پس از اين پيگيري‌ها و سنگ‌اندازي‌هاي فراوان، هفتم دي‌ماه 1387، 32ميليون تومان به‌عنوان حق بيمه معوق 10 ساله‌ي خانم مهتاب نوزوي توسط هيأت تسويه صنايع دستي به اداره‌ي تأمين اجتماعي شعبه‌ي ايرانشهر واريز شد و به لطف همكاري مديركل تأمين اجتماعي آن منطقه، بازنشستگي اين هنرمند در كمتر از 10 روز پس از اين تاريخ برقرار شد.
او مدعي شد: تا يك هفته پس از واريز اين پول، مديران ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اصلا از بيمه شدن مهتاب نوروزي خبر نداشتند.
اين مستندساز گفت: در واقع تمام افرادي كه در به نتيجه رساندن پرونده‌ي بيمه‌ي مهتاب نوروزي، نقش مثبت و مؤثر داشتند، حالا هيچ ادعايي ندارند و حتا نمي‌خواهند اسم‌شان به ميان آيد؛ ولي تمام افرادي كه كارشكني كردند، الان مدعي‌اند. آن‌ها اگر راست مي‌گويند، زنان سوزن‌دوز ديگري مانند خانم‌ها شهناز، زرخاتون و کلثوم هستند كه مي‌توانند دست آن‌ها را بگيرند و بيمه‌ي آن‌ها را اجرا كنند.
او در ادامه با تأكيد بر اين‌كه خانم نوروزي تحت پوشش كميته‌ي امداد نبود و فقط در دوره‌اي از طرح شهيد رجايي استفاده مي‌كرد، افزود: در مطالبي كه پس از درگذشت اين هنرمند برجسته منتشر شد، نوشته‌اند كه او تحت پوشش كميته امداد بوده و در خانه‌اش يخچال و كولر نداشته است؛ در حالي كه وقتي من در آبان‌ماه 1386 به خانه‌اش رفتم و به ساخت مستندي از او مشغول شدم، اين وسايل را در خانه‌اش داشت.
سجادي اناری همچنين به سخنان معاون صنايع دستي استان سيستان و بلوچستان درباره‌ي پرداخت حق مستمري به خانم نوروزي اشاره و اظهار كرد: سال 1386 در زماني كه بيمه‌ي مهتاب هنوز درست نشده بود، مداركي به صندوق حمايت از هنرمندان هنرهاي سنتي در زمان آقاي عبدالمجيد شريف‌زاده داديم تا حداقل او قبل از بیمه شدن، مستمري داشته باشد كه دستور پيگيري آن را فروردين سال 1387 صادر كردند و اين موضوع به نيمه رسيد.
او درباره‌ي كمك‌هاي بلاعوضي كه معاون صنايع دستي سيستان و بلوچستان گفته است به خانم نوروزي پرداخت مي‌شد نيز گفت: اطلاع دارم كه امسال 500 هزار تومان از معاونت هنرهاي سنتي و صنايع دستي كشور به بيشتر هنرمندان پيشكسوت سوزن‌دوزي داده شد. اگر مسؤولان به‌جز اين، كمك ديگري كرده‌اند، سند و مدرك ارائه دهند، چون حقوق بازنشستگی و مستمري خانم نوروزي که از بهار 1387 پرداخت مي‌شد، بيش از 500هزار تومان مي‌شد و او ديگر به كمك‌هاي مالي آقايان نيازي نداشت.
وي همچنين درباره‌ي اظهاراتي كه درباره‌ي حمايت از سوزن‌دوزي بلوچ مطرح شده و همچنین اقداماتی كه معاون صنايع دستي سيستان و بلوچستان براي خريد برخي آثار خانم نوروزي با هدف نمايش در موزه و حفاظت از آن‌ها انجام داده است، اظهار كرد: اگر آقايان اثري را از اين هنرمند برجسته براي نگهداري و حفاظت در موزه خريده‌اند، مدرك آن را نشان دهند.
این مستندساز افزود: سوزن‌دوزي بلوچ ويژگي‌هاي فرهنگي خاصي دارد و تعداد هنرمنداني كه اين فرهنگ را در هنر خود به‌نمايش مي‌گذارند، خيلي كم است؛ اما برخي متوليان صنايع دستي به جاي حمايت از اين هنرمندان برجسته كه روزگار سختي را مي‌گذرانند و فقط به‌خاطر آن‌كه دنبال خواست‌هاي خود هستند، از هنرمنداني كه آثارشان در افغانستان توليد مي‌شود و نه در ايران و تكنيك دوخت‌شان كاملا با آثار بل وچي تفاوت دارد، در نمايشگاه‌ها دعوت مي‌كنند و در روز جهاني صنايع دستي، به آن‌ها لوح تقدير مي‌دهند.
انتهاي پيام