كافي است نگاهتان را از رسانه‌هاي داخلي كمي فراتر ببريد تا متوجه شويد هر لحظه در جهان رويدادهايي وجود دارد كه بعضا در نوع خود بسيار تاثيرگذارند و البته بعضا ما هيچ سهمي از آنها نداريم. نمايشگاه اكسپويي كه هم‌اكنون در كشور كره جنوبي در حال برگزاري است، يكي از آن‌هاست كه با توجه به اهميتش، از همه قاره‌هاي جهان كشورهاي مختلفي در آن حضور يافته‌اند، اما جاي پرچم ايران در ميان آنها خالي است.
اين در حالي است كه از آسيا و اقيانوسيه كشورهاي مطرح تا كمتر شناخته‌اي چون شده‌اي چون ژاپن، چين، هندوستان، تايلند، اندونزي، مالزي، استراليا، كامبوج، ويتنام، نپال، جزاير سليمان، لائوس، مالديو، مغولستان، پاكستان، جزاير مارشال، فيجي، برونئي، تيمور شرقي، ساموآ، پاپوآ گينه نو، تووالو، سري‌لانكا، سنگاپور، پالائو، بنگلادش، نائورو، كيريباتي، تونگا، فيليپين و وانواتو علاوه بر خود كره جنوبي به‌عنوان كشور ميزبان در اين نمايشگاه جهاني شركت كرده‌اند.
البته تنها كشورمان به‌عنوان يك كشور مهم آسيايي در اين نمايشگاه غايب نيست، بلكه كشورهايي چون عربستان و تركيه نيز كه به‌همراه ايران در اكسپو 2010 شانگهاي حضور به‌نسبت موفقي داشتند، در اين اكسپو حضور ندارند. البته تركيه در اكسپو چين هم در قالب كشوري اروپايي حضور يافته بود.
پس از حضور موفق ايران در اكسپوي 2010 شانگهاي چين انتظار مي‌رفت تا ايران در حد فاصل زمان باقيمانده تا اكسپوي 2015 ميلان در ايتاليا در رويدادهاي مشابه از جمله اكسپوي كره جنوبي نيز شركت كند. اكسپوي تخصصي كه در شهري بندري در جنوب كره از تاريخ 12 مي سال جاري (23 ارديبهشت) برپا شده و تا 13 آگوست (23 مرداد) ادامه خواهد داشت.
گويا حضور ايران در نمايشگاه‌هاي جهاني حمايت مصوب هيات دولت را دارد اما در اين مصوبه چون بر اكسپو جهاني (جامع) تاكيد شده، حضور ايران در اكسپوهاي تخصصي مغفول مانده است، درحالي‌كه با توجه به جايگاه نمايشگاه‌هاي اكسپو به‌عنوان محل عرضه‌اي عظيم و تاثيرگذار، خصوصا كشورهاي در حال توسعه از هيچ فرصت اين‌چنيني نمي‌گذرند. البته اكسپو كره جنوبي چه از نظر مدت زمان برگزاري و چه از نظر تعداد كشورهاي شركت‌كننده، در حد نصف اكسپوي شانگهاي و موضوع آن‌هم خاص‌تر: "ساحل و اقيانوس زندگي" است. درحالي‌كه در اكسپوي چين با شعار "شهر بهتر، زندگي بهتر"، بيش از 190 كشور و بيش از 230 كشور و مؤسسه بين‌المللي حضور يافته بودند اما در اكسپوي يئسو بيش از 100 كشور و سازمان بين‌المللي غرفه (پاويون) دارند و پيش‌بيني مي‌شود بيش از 8 ميليون نفر از اين نمايشگاه سه‌ماهه ديدن كنند، درحالي‌كه از اكسپو شانگهاي بيش از 70 ميليون نفر در مدت زمان شش ماهه بازديد كردند. اين اكسپوها البته با آن‌چه كه در كشورهاي ديگري همچون تركيه، امارات متحده عربي و ايران در قالب اكسپو برگزار مي‌شوند، بسيار متفاوتند.
اكسپو چيست؟
مسؤوليت برگزاري نمايشگاه‌هاي اكسپو برعهده دفتر بين‌المللي نمايشگاه‌ها BIE است كه به‌طور رسمي از سال 1939 ايجاد شده و مقر آن در پاريس است. اين دفتر در حال حاضر نمايشگاه‌هاي مصوب را در قالب‌هاي عمومي (جهاني - جامع - Registered) يا تخصصي (Recognized)، در فاصله‌هاي پنج ساله و دو يا سه ساله و هركدام به‌مدت شش و سه ماه، با همكاري دولت‌ها برگزار مي‌كند، هرچند كه بسياري يا بهتر است بگوييم بيشتر امور اجرايي معمولا به بخش‌هاي خصوصي واگذار مي‌شود. البته يك تفاوت ديگر نمايشگاه‌هاي جامع و تخصصي علاوه بر ميزان تعداد كشورهاي شركت‌كننده كه در اكسپوهاي تخصصي بسيار كمتر است، به نحوه ساخت پاويون‌هاي كشورها برمي‌گردد. در اكسپوهاي جامع مسؤوليت ساخت و برقراري پاويون‌ها برعهده كشور شركت‌كننده بوده، درحالي‌كه در اكسپوهاي تخصصي اين وظيفه برعهده‌ي كشور برگزاركننده گذاشته شده است.
به هر حال اين نمايشگاه‌ها موضوع‌هايي جهاني را دربر مي‌گيرند كه بازتاب تجربه‌هاي متنوع بشري هستند و در نمايشگاه‌هاي جامع، عمومي‌ترند و در نمايشگاه‌هاي تخصصي، خاص‌تر. بر اين اساس، غرفه‌هاي نمايشگاه‌هاي اكسپو براساس موضوع‌هايي خاص برپا مي‌شوند تا تفسير كشور مربوط را از آن موضوع نشان دهند. اين موضوع درواقع تم مشترك هر دوره از نمايشگاه است كه قبلا پيشنهاد شده و در اجلاسي به تصويب رسيده است. براي نمونه، موضوع‌هاي «آب» در اكسپوي 1998 ليسبون (پرتغال)، «انسان، طبيعت و تكنولوژي» در اكسپوي 2000 هانوفر (آلمان) و «خرد طبيعت» هم در اكسپوي 2005 آيچي (ژاپن) مطرح بوده كه جمهوري اسلامي ايران نيز در آنها قبل از شانگهاي حضور داشته است.
نمايشگاه‌هاي اكسپو با نمايشگاه‌هاي تجاري كه در سراسر دنيا برگزار شده و مي‌شوند، بسيار متفاوت است. براي درك بهتر اهميت نمايشگاه‌هاي جهاني اكسپو كه بسياري از كشورها، گذشته، حال و آينده‌ي خود را در آن به‌نمايش مي‌گذارند، كافي است به اين واقعيت‌ها اشاره كنيم كه در اين صحنه‌ي نمايشي بزرگ، همواره كشورها سعي كرده‌اند تازه‌ترين دستاوردها و توان‌هاي بشري خود را در زمينه‌هاي اجتماعي، اقتصادي، علمي و فرهنگي به رخ جهانيان بكشند. براي نمونه، لامپ اديسون در يك نمايشگاه اكسپو به دنيا عرضه شد. خودروهاي اوليه، قانون نسبيت انيشتين، اختراع تلفن، تلفن‌هاي كليدي، كامپيوتر، روبوت‌ها، دستاوردهاي مولتي‌مديايي و بسياري از ديگر توانايي‌هاي جديد بشري در دوره‌هاي مختلف نمايشگاه‌هاي اكسپو به‌نمايش گذاشته شده‌اند. برج ايفل نيز در زمان برگزاري نمايشگاه اكسپو در پاريس به‌عنوان نمادي از توانايي جديد در امر سازه‌ها به‌وجود آمد و حالا به‌عنوان سمبل كشور فرانسه در دنيا شناخته مي‌شود.
علاوه بر اين‌ها، در دوره جديد اكسپوها كه از حدود دو دهه پيش آغاز شده، تمامي كشورها سعي دارند به‌نوعي هويت ملي خويش را به معرض ديد جهانيان قرار دهند، براي خود هويت جديدي تثبيت كنند و حتا به اصلاح نگرش‌هاي جهاني درباره خويش بپردازند. درواقع غرفه‌هاي كشورها در اين نمايشگاه‌ها پايگاه‌هاي تبليغاتي است كه بلندگوهاي آن به‌مدت شش ماه بي‌وقفه و در بالاترين و رساترين سطح، صدايي طراحي‌شده را به گوش جهانيان مي‌رسانند. اين هم يك واقعيت است كه پس از نخستين نمايشگاه اكسپو كه در سال 1851 ميلادي (از يك مي تا 15 اكتبر) در هايد پارك لندن برگزار شد، بسياري از شهرهايي كه ميزبان آن بوده‌اند، توسعه اقتصادي و اجتماعي خود را كه در مقاطع مختلف رخ داده، مديون برگزاري نمايشگاه اكسپو هستند.
شانگهاي پس از اكسپو
پس از برگزاري موفق اكسپوي «شانگهاي»، اين شهر به موفقيت‌هاي روزافزوني دست يافت كه علاوه بر ايجاد بسياري زيرساخت‌ها و درآمدهاي ارزي، طبق اخبار اعلام شده، علاوه بر ركوردشكني در امر سازه‌ها، اين شهر در قالب برنامه‌اي چهار ساله و تا سال 2015 - زمان برگزاري اكسپو جامع بعدي - قطب جديد گردشگري «چين» مي‌شود.
اين شهر كه دو سال پيش با برگزاري موفق نمايشگاه اكسپو، ميزبان ميليون‌‌ها گردشگر بود، در قالب برنامه جديد در سال 2015 ميزبان 10 ميليون گردشگر خواهد بود و براي 300 هزار نفر از ساكنان آن شغل ايجاد مي‌شود. اين در حالي است كه در روزهاي اخير نخستين هتل كپسولي چين نيز كه داراي 68 اتاق كپسول است و در برنامه‌هاي جذب گردشگر قرار دارد، در اين شهر افتتاح شد. اين در حالي است كه قرار است در سال 2014 يكي از گران‌ترين هتل‌هاي جهان در برجي 128 طبقه‌اي در شانگهاي راه‌اندازي شود كه پس از راه‌اندازي، عنوان مجلل‌ترين هتل جهان را به خود اختصاص خواهد داد. چين براي اكسپو شانگهاي 45 ميليارد دلار هزينه كرده بود كه بسيار بيشتر از آن را به‌عنوان آورده به‌دست آورد.
ايران در راه ميلان
اين يك واقعيت است كه در كشورمان ايران، از دوره گذشته كه مجموعه وزارت بازرگاني و شركت نمايشگاه‌ها به‌جاي نهادهاي فرهنگي قبلي مسؤوليت اين امر را برعهده گرفت، اهميت اين موضوع بيشتر درك شده و براي يك عقب‌ماندگي تقريبا 150 ساله همت گماشته شد. در اين راستا ايران جزو اولين كشورهايي بود كه براي حضور در اكسپو ميلان ثبت نام كردند. رويدادي كه كشورهاي توسعه‌يافته جهان براي ميزباني آن سال‌ها قبل به رقابت مي‌پردازند.
كاظم اكبرپور كميسر ژنرال ايران در اكسپو گفته است: به محض اين‌كه كار اكسپو در ميلان شروع شد، ما نيز عمليات حضور ايران در اين اكسپو را آغاز كرديم. در همين راستا جلسه‌اي مقدماتي با مسوولان اكسپو داشتيم و هماهنگي‌هاي اوليه را انجام داديم و هم‌اكنون پرچم ايران در محل برگزاري اكسپو در ميلان ايتاليا برافراشته شده است.
در همين راستا همچنين به منظور حضور قدرتمند پاويون جمهوري اسلامي ايران در اكسپو 2015 ميلان، كميته غذاي ايران در ستاد اكسپو، طرح برگزاري جشنواره غذاهاي سنتي ايران را در سال‌هاي باقيمانده تا برگزاري اكسپو ميلان در دستور كار خود قرار داد. نخستين آن‌را هم چندي پيش در تهران برگزار كرد تا با شناسايي و معرفي انواع غذاهاي سنتي و بومي ايران در تمام نقاط مختلف كشور، تعيين ارزش غذايي محصولات ايراني و تاثير آن بر سلامت افراد جامعه، شناسايي و معرفي فرهنگ غذايي وسيع و گسترده در نقاط مختلف كشور و بررسي و معرفي تاثير معنوي وسيع و گسترده در نقاط مختف كشور، آن‌را در دستور كار حضور ايران در اكسپو آينده قرار دهد.
بررسي و معرفي تاثير معنوي و دستورات اسلامي در فرهنگ غذايي مردم ايران، بررسي و معرفي تاثيرات غذاي حلال در جامعه و اثرات آن بر جسم و جان مردم، توسعه بازارهاي داخلي و همچنين افزايش صادرات محصولات غذايي ايران از طريق معرفي انواع غذاهاي لذيذ ايراني، از ديگر اهداف اين برنامه اعلام شده است؛ تا از اين مسير با توجه به تنوع بسيار بالاي غذايي در كشورمان، زمينه براي بازرگانان و تجار كشور به‌منظور صادرات غذاهاي ايراني به كشورهاي اروپايي، فراهم شود.
ايران، غايب بزرگ در كره
اما با اين اوصاف آن‌چه به‌نظر مي‌رسد مغفول مانده، اين است كه با توجه به فاصله برگزاري اسكپوهاي جامع در هر پنج سال، يك يا دو اكسپو تخصصي بين هر دو اكسپو جامع، فرصت گرانقدري است كه گويا به هر دليل، نسبت به آن ارزشگذاري لازم را نداشته‌ايم كه از آن باز مانده‌ايم. اين در حالي است كه مثلا در خبرها آمده، وزير امور خارجه آمريكا قرار است در ماه جاري به كره جنوبي، ژاپن و كامبوج سفر كند و در جريان اين سفر در كره جنوبي به بحث و تبادل نظر درباره كره شمالي بپردازد.
بهانه هيلاري كلينتون براي اين سفر اين است كه در چهارم ژوئيه سال جاري مي‌خواهد از غرفه آمريكا در "يئسو اكسپو" ديدن كند. دو سال پيش هم زماني‌كه مراسم روز ملي ايران در شانگهاي برگزار مي‌شد، رييس جمهوري كشورمان درحالي‌كه روز قبل از آن چين و روسيه نيز به قطع‌نامه‌اي عليه ايران راي مثبت داده بودند، در ادامه‌ي سفر به تركيه و تاجيكستان، در چين حضور يافت و در سخنراني خود در آن مراسم، بسياري از بحث‌هاي ديپلماتيك كشور را مطرح كرد و از تريبون ديگري به اطلاع جهانيان رسانيد.
هزاران نفر به‌سمت كره
با آغاز چند هفته از آغاز اكسپو 2012 در كره‌جنوبي، آمار و اطلاعات نشان مي‌دهد كه اين نمايشگاه بين‌المللي هزاران گردشكر را به اين كشور كشانده است كه بيشتر آنها گردشگران درماني هستند. كره جنوبي در سال‌هاي اخير يكي از موفق‌ترين كشورهاي جهان در زمينه‌ي جذب گردشگر بوده و يكي از مقاصد برتر جهان در زمينه‌ي گردشگري درماني محسوب شده كه سالانه نزديك به 50 هزار گردشگر از كشورهاي مختلف جهان براي انجام اعمال جراحي زيبايي و استفاده از چشمه‌هاي آب گرم راهي اين كشور مي‌شوند.
در اين ميان كشورهاي ديگر هم فرصتي يافته‌اند تا توانايي‌هاي خود را در معرض ديگران قرار داده و قراردادها و ارزش افزوده‌هايي را منتج از شناخت ايجادشده، به‌دست آورند. ازجمله، روسيه دستاوردهاي دريايي جديد خود را در اين نمایشگاه عرضه كرده است. جدیدترین دستاوردهای روسیه، یخ‌شکن اتمی این کشور را هم که مشابه آن در جهان وجود ندارد، شامل مي‌شود. نیروگاه شناور اتمی تولید برق و زیردریایی تحقیقاتی روسیه به نام " میر" نیز از دیگر تولیدات مهم روسیه است که در این نمایشگاه به مخاطبان و رسانه‌هاي جهاني عرضه شده است. زیردریایی میر به هنگام تهیه فیلم تایتانیک جیمز کامرون به کار رفت و تنها دانشمندان روسیه بودند که با استفاده از این زیردریایی از زیر لایه های یخ گذشته و نمونه‌های آزمایشگاهی را در آن منطقه جمع آوری کردند.
كشورها در اكسپو چين چقدر هزينه كردند؟
از آنجا كه حضور در اين نوع نمايشگاه مي‌تواند داشته‌هاي مختلف كشورها را به رخ بكشد، همه در تلاش‌اند با صرف هزينه بيشتر، نمود بهتري از كشورشان را عرضه كنند. اين كار هم قاعدتا مستلزم هزينه صرف كردن بيشتر است. اكسپوي ميلان ايتاليا در سال 2015 پيش روست، اما نگاهي به هزينه‌كرد برخي كشورهاي شركت كننده در اكسپوي شانگهاي چين در سال 2010 نشان مي‌دهد كه كشورها تا چه اندازه براي اين رويداد بين‌المللي ارزش قائلند:
سالن كانادا: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 43 ميليون دلار
سالن كشور آمريكا: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 62 ميليون دلار
سالن جمهوري اسلامي ايران: مساحت غرفه: 2000 متر مربع، هزينه ساخت: پنج ميليون دلار
سالن كشور آلمان: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 38 ميليون دلار
سالن عربستان سعودي: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 146 ميليون دلار
سالن اسپانيا: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 26 ميليون دلار
سالن روسيه: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 105 ميليون دلار
سالن امارات متحده عربي: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 245 ميليون دلار
سالن استراليا: مساحت غرفه: 4800 متر مربع، هزينه ساخت: 76 ميليون دلار
سالن كره جنوبي: مساحت غرفه: 6000 متر مربع، هزينه ساخت: 100 ميليون دلار
سالن اتريش: مساحت غرفه: 4800 متر مربع، هزينه ساخت: 76 ميليون دلار
همان طور كه ديده مي‌شود، كشور كوچك و تازه تاسيسي ماننده امارات متحده عربي با 245 ميليون دلار هزينه، حدود 1.7 برابر عربستان و چهار برابر آمريكا فقط براي ساخت غرفه خود در اين نمايشگاه هزينه كرده است. در حال حاضر كشورها خود را براي حضور در اكسپوي 2015 ميلان آماده مي‌كنند و بايد منتظر بود و ديد كه برآورد هزينه آنها براي اين اكسپو چقدر خواهد بود؛ هزينه‌هايي كه در ساختار امروز دنيا برگشت‌پذيرند و معمولا تلف نمي‌شوند.
گزارش از: عليرضا بهرامي، خبرنگار ايسنا در Expo Shanghai 2010
انتهاي پيام