چگونه بين ارزش‌هاي اقتصادي و فرهنگي رابطه ايجاد مي‌شود؟ يك كارشناس مرمت: مهم‌ترين گام اصلاح اشتباه در ادغام گردشگري و ميراث فرهنگي است
يک کارشناس مرمت بناها و بافت‌هاي تاريخي گفت: بهره‌برداري از ارزش‌هاي اقتصادي بناهاي تاريخي، نيازمند مطالعه، طراحي، برنامه‌ريزي، اجرا و نظارت تخصصي در همه‌ي سوژه‌هاست. اين مهم فقط با تقويت همزمان بدنه‌ي کارشناسي و مديريتي تخصصي در هر دو قطب دولتي و خصوصي امکان‌پذير است. رضا شيرازيان به‌مناسبت هفته‌ي ميراث فرهنگي و روز «اقتصاد در آيينه ميراث» در گفت‌وگو با خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ادامه داد: رابطه‌ي افراد با بناهاي تاريخي فارغ از برخورد احساسي اوليه‌ي آن‌ها، از جنبه‌ي تخصصي به چهار حوزه‌ي حفاظت، شناخت، معرفي و بهره‌برداري از ارزش‌هاي گوناگون بناهاي تاريخي تقسيم مي‌شود. وي با اشاره به وجود حدود 20 ارزش مختلف شناخته‌شده براي بناهاي تاريخي مانند ارزش‌هاي شگفت‌انگيز بودن (عجيب و جالب توجه بودن)، زيبايي‌شناسي، تاريخي، باستان‌شناسي، معماري، منظر شهري و طبيعي، اسنادي، استمرار و پيوستگي، روحاني و سمبليک، هويتي، عملکردي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي، افزود: هريک از اين ارزش‌ها تعاريف، معيارها و جزييات مربوط به خود را دارند. او ارزش اقتصادي در دسته‌ي ارزش‌هاي موجود در بناهاي تاريخي را يک مورد از مجموعه‌ي گسترده‌اي از ارزش‌هاي بناهاي تاريخي دانست و اظهار كرد: ارزش اقتصادي امکان تداوم و گسترش حفاظت از جنبه‌هاي مختلف ارزش‌هاي ديگر آثار را فراهم مي‌آورد و با ايجاد اشتغال در جامعه، به روند زندگي روزمره‌ي مردم کمک مي‌کند. اين فعال بخش خصوصي گفت: در اقتصاد نفتي ايران، بهره‌برداري اقتصادي از بناهاي تاريخي دهه‌ها مورد توجه مسؤولان و کارشناسان ميراث فرهنگي نبوده و بيشتر جنبه‌ي حفاظت از بنا و ديگر ارزش‌هاي آن مورد توجه بوده است. به همين دليل، با دريافت بودجه‌هاي دولتي، آثار تاريخي حفاظت و مرمت مي‌شدند، در حالي که به برگشت سرمايه و ارزش‌هاي اقتصادي آن‌ها توجه چنداني نمي‌شد. اين کمبود از سوي برخي مديران و کارشناسان در يک دهه‌ي گذشته همواره احساس و به شکل‌هاي گوناگون عنوان شده است. شيرازيان تجميع سازمان ميراث فرهنگي و سازمان ايرانگردي و جهانگردي زير چتر يک مديريت واحد را اشتباهي ساختاري براي رونق‌بخشي اقتصاد در عرصه‌ي ميراث فرهنگي ارزيابي و بيان كرد: اين سبب شد تا آثار تاريخي دچار مخاطرات عديده‌اي شوند. با وجود ارتباط برخي فعاليت‌هاي اين دو سازمان، تفاوت‌هاي بنيادي در اهداف، عملکرد و ساختار مديريتي آن‌ها، سبب ايجاد مشکلاتي اساسي در عرصه‌ي حفاظت از آثار تاريخي ايران شد. او ادامه داد: غلبه‌ي انديشه‌ي مصرفي بر عرصه‌ي ميراث فرهنگي و ورود مديران غيرمتخصص به حوزه‌ي تصميم‌گيري‌هاي تخصصي، دو محصول اصلي اين ادغام بودند. وي با تأكيد بر اين‌كه ورود اقتصاد به بحث ميراث فرهنگي از يك سو سبب تداوم و گسترش حفاظت از ميراث فرهنگي مي‌شود، نگاه مصرفي به اين آثار را آفتي براي حفظ و نگهداري از آن‌ها دانست و گفت: پايين بودن سطح آگاهي‌هاي عمومي و تخصصي مديران اين حوزه نسبت به ارزش‌هاي فرهنگي آثار تاريخي همواره سبب توجه بيشتر به ارزش‌هاي ناپايدار و کوتاه‌مدت اقتصادي مرتبط با آن‌ها شده است. او از بين رفتن ارزش‌هاي يک بناي تاريخي را فقط از طريق تخريب عمدي يا غيرعمدي نکته‌ي بااهميتي ندانست و بيان كرد: در بسياري از موارد، مرمت‌هاي غيراستاندارد يا بهره‌برداري غيراصولي سبب بروز اين اتفاق مي‌شود كه در بيشتر موارد نيز احياي ارزش‌هاي از دست‌رفته جبران نمي‌شود. شيرازيان در پاسخ به اين پرسش كه چگونه مي‌توان با فرهنگ‌سازي، سرمايه‌گذاران را به بافت‌هاي تاريخي وارد كرد، گفت: براساس ديدگاهي كه امروزه درباره‌ي بافت‌هاي تاريخي وجود دارد، اين بافت‌ها به‌عنوان بافت فرسوده معرفي مي‌شوند، پس با اين تعريف، چگونه توقع داريم سرمايه‌گذار در احياي يك بافت تاريخي سرمايه‌گذاري كند؟ او اظهار كرد: بافت‌هاي تاريخي نيازمند طرح‌ها و اقداماتي از جنس «مرمت شهري» هستند، چيزي كه در ايران نداريم و بيشتر، آن را با تخريب و نوسازي بافت تاريخي اشتباه مي‌گيريم. وي همچنين در پاسخ به اين پرسش که چگونه رابطه‌ي صحيحي بين ارزش‌هاي اقتصادي و ارزش‌هاي فرهنگي در سطحي گسترده مي‌توان ايجاد کرد، تصريح كرد: به نظر مي‌رسد، نخستين و مهم‌ترين گام در اين مسير، اصلاح اشتباه ساختاري صورت‌گرفته در ادغام دو حوزه‌ي گردشگري و ميراث فرهنگي است. بهترين وضعيت براي اين اصلاح، جداسازي سازمان ميراث فرهنگي از سازمان گردشگري و بازگشت به پيشنهاد يک دهه‌ي گذشته‌ي جمعي از کارشناسان ميراث فرهنگي مبني بر ادغام اين سازمان با سازمان حفاظت محيط زيست است. اين کارشناس مرمت بناها و بافت‌هاي تاريخي اضافه كرد: سازمان ميراث فرهنگي از لحاظ اهداف بنيادي، زمينه‌هاي کارشناسي و عملکرد سازماني، بيشترين اشتراک را با سازمان حفاظت از محيط زيست دارد و اين، جهشي عظيم در کاهش هزينه‌هاي اين دو حوزه و افزايشي قابل توجه در کارآيي سازمان پديدآمده خواهد داشت. امروزه در سطح جهاني نيز ميراث فرهنگي، ميراث طبيعي و محيط زيست انساني به‌صورت يکپارچه و تنگاتنگ با هم در نظر گرفته مي‌شود. انتهاي پيام