نمايندگان تشكل‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي سراسر كشور در نشستي با معاون ميراث فرهنگي به بيان ديدگاه‌هاي خود درباره‌ي وضعيت ميراث فرهنگي كشور و توجه مسؤولان اين حوزه به نهادهاي غيردولتي در حوزه‌ي ميراث فرهنگي پرداختند.
به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين نشست كه عصر روز گذشته (يكشنبه، يكم خردادماه) برگزار شد، گفت: يكي از آرزوهاي من حضور تشكل‌هاي مردم‌نهاد در جلسات مختلف است كه بتوانند حوزه‌ي ميراث معنوي را احيا كنند و يار و ياور ميراث كشور باشند. جاي اين انجمن‌ها در محافل بين‌المللي خالي است.
مسعود علويان‌صدر ادامه داد: اميدواريم بتوانيم با همدلي، اهداف اين انجمن‌ها را كه به حتم حفاظت و حمايت از آثار تاريخي است، پيگيري كنيم. تدوين يك ادبيات مشترك، نخستين كاري است كه براي يكي شدن بايد داشته باشيم تا بدانيم از چه چيزي بايد حمايت كنيم.
او بيان كرد: سازمان‌هاي مردم‌نهاد يعني الگوي مديريت مردمي و مردمي‌ترين نگرش براي هدايت فعاليت‌هايي كه مي‌تواند تعالي فرهنگ را به همراه داشته باشد. سازمان‌هاي مردم‌نهاد فرصتي هستند كه بتوانند ارتباط بين كالبد را با مفاهيم معنوي در ساختار ميراث فرهنگي برقرار كنند.
علويان‌صدر تأكيد كرد: حفاظت از ميراث فرهنگي فقط با نگرش به مفاهيم كالبدي معني ندارد. بايد كالبد را در كنار ساختارهاي اجتماعي داشته باشيم.
او گفت: زياد تخصصي فكر كردن درباره‌ي هر بحثي، گاهي شخص را به درجه‌ي هلاكت مي‌رساند. ما آن‌قدر روي بافت‌هاي تاريخي پافشاري كرديم كه اين تفكر سبب شد، در نظام شهرسازي و معماري دور اين بافت خطي كشيده شود و بگويند، ميراث فرهنگي هر كاري خواست مي‌تواند انجام دهد. پس در عمل، قلب تپنده‌ي شهر را از كار انداخته‌ايم. برنامه‌ريزي بدون توجه به قلب شهر معني ندارد.
علويان‌صدر ادامه داد: فرسودگي بافت‌هاي تاريخي نتيجه‌ي مفاهيم ميراث فرهنگي نيست، بلكه نتيجه‌ي برنامه‌ريزي شهري غلطي است كه اين نتيجه را به‌دنبال داشت. شايد يكي از دلايل نيز من باشم كه نگذاشتم اين را تجربه كنيم و اين فرسودگي دامن‌گير ارزش بافت‌هاي تاريخي در همه‌ي بناها شد و فعاليت اقتصادي را از آن‌ها گرفت.
معاون ميراث فرهنگي گفت: ما اگر دنبال ميراث فرهنگي هستيم، بايد شهرسازي و معماري خود را با الهام از عناصر تأثيرگذار ميراث فرهنگي در كل سطح شهر دنبال كنيم. بايد الگوهاي معماري و شهرسازي ايراني و اسلامي را در شهرها داشته باشيم.
علويان‌صدر بيان كرد: انجمن‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي بايد زواياي مختلف توسعه‌ي ميراث فرهنگي را به‌درستي تعريف كنند و هسته‌ي متكامل ميراث فرهنگي را در رشته‌هاي مختلف رصد كنند تا بتوانيم آن‌ها را در قالب مديريت حقوقي كشور ارتقا دهيم.
او اعلام كرد: من در حوزه‌ي ثبت از همه‌ي دوست‌داران ميراث فرهنگي براي تهيه‌ي پرونده‌ي ثبتي دعوت به همكاري مي‌كنم.
وي گفت: ما تشكل‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي را فرصتي براي خود مي‌دانيم نه تهديد كه اگر تهديد بود، اين تهديد هويت ما را دربرمي‌گرفت. من از شما مي‌خواهم، در حوزه‌هاي مختلف، گروه‌هاي تخصصي مشتركي را تربيت و با كسب رتبه‌هاي بالا، بخشي از فعاليت‌هاي سازماني را به‌دست آوريد.
معاون ميراث فرهنگي اضافه كرد: بايد به مرور حضور نهادهاي مردمي را در قالب اين تشكل‌ها معنا دهيم و كاري كنيم كه فرصت فعاليت و مرمت داشته باشند. دفتر معاونت ميراث فرهنگي و من به‌عنوان پشتيبان تشكل‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي در خدمت اين انجمن‌ها هستيم.
به گزارش ايسنا، يكي از دوست‌داران ميراث فرهنگي در اين نشست با اظهار تأسف از جابه‌جايي زمان تشكيل اين گردهمايي كه سبب حضور نيافتن برخي تشكل‌هاي مردم‌نهاد از شهرهاي مختلف كشور در اين جلسه شد، گفت: اميدواريم با مديريت جديد سازمان ميراث فرهنگي، ديگر شاهد اين موضوع‌ها نباشيم و تعامل بيشتري را از سوي سازمان ميراث فرهنگي با سازمان‌هاي غيردولتي شاهد باشيم.
بابك مغازه‌اي اظهار كرد: روند فعاليت‌هاي دوست‌داران ميراث فرهنگي و سازمان‌هاي غيردولتي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين محورها در هر كشور، بويژه كشورهاي توسعه‌يافته نقش اساسي ايفا مي‌كند. از آنجا كه اين تشكل‌ها نقش اساسي در پيشبرد كشور دارند و ميراث فرهنگي هر كشور به‌گونه‌اي نماد آن كشور است، در ايران نيز قدمت سازمان‌هاي غيردولتي به قدمت تاريخ اين كشور است.
او يادآوري كرد: از ميانه‌ي دهه‌ي 70، با ايجاد فضايي مناسب در كشور، بسياري از انجمن‌هاي غيردولتي به‌شكل نويني شكل گرفتند. اگر ما بخواهيم درجه‌ي تأثيرگذاري سازمان‌هاي غيردولتي را بهتر بدانيم، بايد به نقش اين سازمان‌ها اشاره كنيم. فعالان مدني كم‌ترين توان و تأثيرگذاري را در بخش اجرا دارند، چون امكانات محدودي در اختيار دارند و نيروهاي آن‌ها بيشتر افراد داوطلب هستند.
مغازه‌اي ادامه داد: سازمان‌هاي غيردولتي علاوه بر فعاليت‌هاي اجرايي داخلي در طول سال‌هاي گذشته، فعاليت‌هاي زيادي از جمله برگزاري روزهاي ملي و فعاليت‌هاي گسترده‌اي در زمينه‌ي معرفي بناها، اقوام، خصوصيات فرهنگي و فولكلور ايران و فعاليت‌هاي پژوهشي در زمينه‌هاي تاريخي، فرهنگي و آييني داشته‌اند. همچنين برنامه‌هاي راهبردي و همكاري با بخش‌هاي دولتي و ديگر بخش‌ها براي ثبت ملي بناها و آثار تاريخي و حمايت از ميراث تاريخي و فرهنگي در خطر كشور، از جمله حمايت‌ها و توجه‌هاي اين سازمان‌هاي مردم‌نهاد است.
اين دوست‌دار ميراث فرهنگي اضافه كرد: با گذشت حدود 13 سال از تأسيس تشكل‌هاي دوست‌داران ميراث فرهنگي، اكنون آمادگي افزايش فعاليت‌ها در سطح گسترده زياد‌تر شده است.
در ادامه‌ي اين مراسم، كارشناس دفتر ثبت آثار تاريخي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بيان كرد: از سوي اداره‌ي ثبت آثار تاريخي اعلام آمادگي مي‌كنيم كه دفاتر سازمان ميراث فرهنگي در استان‌هاي كشور را مكلف به حمايت از تشكل‌ها كرده‌ايم.
آتوسا مؤمني گفت: مشاركت‌هاي مردمي تنها راه نجات و حفاظت از آثار تاريخي است و هيچ راه ديگري به‌جز درگير كردن مردم با اين قضيه نداريم. پس از همين امروز، به‌طور رسمي دوست‌داران ميراث فرهنگي را همكار خود در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اعلام مي‌كنيم و علاقه داريم، آن‌ها در حوزه‌ي ثبت آثار طبيعي و معنوي همكار ما باشند.
او ادامه داد: حتا اگر تشكلي اطلاعات و تخصص كافي را در اين زمينه نداشته باشد، خود را ملزم به برگزاري دوره‌هاي آموزشي مي‌دانيم تا روش‌هاي صيانت از ميراث طبيعي را به آن‌ها آموزش دهيم. ما به‌دنبال همراهي و استفاده از دانش و تخصص اين انجمن‌ها در مباني نظري و حفظ و احياي ميراث هستيم. اگر اثر معنوي به ثبت مي‌رسد، حفظ و احياي آن به انجمن‌هاي سپرده مي‌شود.
وي نداشتن اعتبار كافي توسط انجمن‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي را يكي از مشكلات اين بخش دانست و گفت: بناهاي شاخص زيادي تا كنون در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده‌اند، ولي چون ميراث فرهنگي توان تملك همه‌ي آن‌ها را ندارد، بايد از نيروها و مشاركت‌هاي مردمي در اين زمينه بهره‌مند شويم.
مؤمني بيان كرد: ميراث فرهنگي به شدت علاقه‌مند است تا در اين حوزه همراهي‌هاي زيادي را با انجمن‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي، بخصوص در حوزه‌ي حفظ و احيا داشته باشد. اگر انجمن‌هايي هستند كه مي‌توانند در حوزه‌هاي تخصصي ويژه مانند موزه‌ها، مواريث معنوي و مواريث طبيعي فعاليت كنند، مي‌توانيم از آن‌ها استفاده‌هاي مطلوبي داشته باشيم.
او ادامه داد: برخي انجمن‌ها ارتباط خوبي با ميراث فرهنگي دارند. ما نقش نظارتي از اين انجمن‌ها نمي‌خواهيم، آن‌ها بازوهاي اجرايي ما هستند. كار اجرايي و ظرفيت‌سازي با انجمن‌هاست و نظارت برعهده‌ي ميراث فرهنگي است.
وي گفت: از انجمن دوست‌داران ميراث فرهنگي براي ثبت بافت‌هاي تاريخي استفاده مي‌كنيم. در برخي اداره‌هاي كل در استان‌هاي كشور مي‌گويند، متخصص براي تهيه‌ي پرونده‌هاي ثبتي نداريم، پس ما به ظرفيت انجمن‌هاي دوست‌داران ميراث فرهنگي نياز داريم تا با همراهي با ما به اداره‌هاي كل در استان‌ها كمك كنند.
اين كارشناس ثبت آثار تاريخي بيان كرد: NGOها همه‌ي تخصص‌هاي خود را در يك چارچوب براي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مشخص كنند تا كارها در حوزه‌هاي مختلف براي آن‌ها تقسيم‌بندي شود. موزه‌ها جاي مشاركت اين انجمن‌هاست. هر جلسه و برنامه‌ي تخصصي نيازمند حضور اين گروه است. اين انجمن‌ها از كنشگران محيط اجتماعي كشور هستند. سازمان ميراث فرهنگي با بودجه‌ي محدود و منابع انساني خود نمي‌تواند 30هزار اثر ثبتي خود را بدون مشاركت مردم حفظ كند. هنوز فرهنگ‌سازي مناسب در اين زمينه انجام نشده است.
سرپرست روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز با اشاره به چگونگي پيدايش سازمان‌هاي مردم‌نهاد در دنيا از بعد از جنگ جهاني دوم، گفت: در سال 1384 انجمن‌ها دوست‌دار ميراث فرهنگي در ايران شكل گرفتند و وزارت ارشاد موظف به پايش اين تشكل‌ها و ايجاد مقررات يكنواخت شد. اكنون نيز لايحه‌ي قانوني آن در مجلس شوراي اسلامي در دست بررسي است.
حسين كوچكيان‌فرد با اشاره به لزوم كوتاه‌تر شدن سيكل پرونده‌ي تأسيس سازمان‌هاي مردم‌نهاد، اظهار كرد: براي بهتر و پوياتر شدن ورود سازمان‌هاي مردم‌نهاد به ميراث فرهنگي پيشنهاد مي‌كنيم، خانه‌ي احزابي تشكيل شود و اين انجمن‌ها در بخش‌هاي مختلف مانند پژوهشي، گردشگري و ميراث فرهنگي فعاليت كنند تا سازمان بتواند به‌صورت ساختارمند حمايت‌هاي مورد نياز را از اين تشكل‌ها داشته باشد. در اين خانه مي‌توان حتا به زنان خانه‌دار نيز آموزش داد كه در زمان تخريب يك اثر تاريخي چه عكس‌العملي داشته باشند. اين خانه در فضايي مانند فرهنگسرا مي‌تواند قرار گيرد تا محل تعامل تشكل‌هاي غيردولتي حوزه‌ي ميراث فرهنگي باشد و در آنجا بتوانند از مركز و ساير استان‌ها هماهنگ شوند.
او افزود: ما از توان سازمان ميراث فرهنگي براي حمايت از دوست‌داران ميراث فرهنگي استفاده مي‌كنيم. در نظر داريم، پيشنهاد دهيم تا يكسري تشكل نيمه‌دولتي ايجاد شوند و دستگاه‌هاي اجرايي كه در آن موضوع فعاليت مي‌كنند، از اين تشكل‌ها حمايت كنند.
به گزارش ايسنا، در ادامه‌ي اين نشست كه به پرسش و پاسخ دوست‌داران ميراث فرهنگي با معاون ميراث فرهنگي اختصاص داشت، بابك مغازه‌اي با اشاره‌اي كوتاه به وضعيت ميراث فرهنگي كشور، گفت: چرا روي حفاظت از آثار تاريخي كار نمي‌شود؟ مدت‌هاست در مديريت اداره‌هاي كل ميراث فرهنگي شاهد حمايت‌هاي لازم از سوي استان‌ها نيستيم و گاهي برخورد‌هاي نامناسبي با ما مي‌شود.
او ادامه داد: چطور است كه ميراث فرهنگي در طراحي شهري هيچ جايگاهي ندارد؟ متأسفانه امروز شهرداري و ارگان‌هاي ديگر، بافت تاريخي را به‌عنوان يك بافت فرسوده اعلام مي‌كنند.
علويان‌صدر در پاسخ به اين سخنان، اظهار كرد: ثبت آثار تاريخي چيز بدي نيست، ولي متأسفانه رويكرد برخي دستگاه‌ها نسبت به ميراث فرهنگي نه‌تنها با رفاقت نيست، بلكه در جهت تخريب است. به‌گونه‌اي كه عالي‌ترين مقام سازمان كه رييس اين سازمان است، به‌خاطر جلوگيري از خروج يك اثر از ثبت آثار ملي چهار سال حكم انفصال از خدمت گرفت.
او گفت: بايد مديريت شهري را دنبال كنيم، اكنون ميراث فرهنگي در بافت‌ها نماد غربت است، اگر اين غربت را از چهره‌ي ميراث فرهنگي پاك نكنيم، به مرور نابود مي‌شود. ما بايد ادبيات درست ساختن و احيا كردن را در افكار مردم به‌درستي معني كنيم.
علويان‌صدر در پاسخ به بخش ديگري از سخنان مغازه‌اي، بيان كرد: بافت فرسوده و تاريخي ادبياتي جدا از يكديگر نيستند، به‌خاطر نبود تعامل‌هاي دوسويه، شهرداري مسير خود را از ما جدا كرد. فقط 10 درصد بافت‌هاي كشور، تاريخي هستند بقيه‌ي آن‌ها بافت فرسوده‌اند كه بايد نوسازي و بهسازي شوند.
او درباره‌ي نوع برخورد مديران كل ميراث فرهنگي با انجمن‌هاي دوست‌دار ميراث فرهنگي، اظهار كرد: اين حركات دوسويه است. ما بايد اصل تعامل و ادبيات صحبت كردن را پيگيري كنيم. ما اگر دنبال ادبيات مشترك در حوزه‌ي ميراث فرهنگي هستيم بايد با NGOها فعاليت كنيم.
به گزارش ايسنا، مجري اين جلسه نيز گفت: دبيرخانه‌ي مخصوص NGOها در شيراز فعاليت خود را آغاز مي‌كند و به نيابت از NGOهاي كشور با سازمان ارتباط مي‌گيرد. به همين دليل، هريك از انجمن‌هايي كه در هر زمينه‌اي، بخصوص در حيطه‌ي ادبيات اداري پرسش دارند، مي‌توانند از طريق اين دبيرخانه با سازمان ميراث فرهنگي ارتباط بگيرند.
در اين نشست، خبرنگاري كه در تشكل‌هاي ميراث فرهنگي نيز فعاليت كرده است، با اشاره به تخريب رخ‌داده در بافت تاريخي شيراز، خواست تا علويان‌صدر توضيح‌هايي را درباره‌ي چگونگي توجه به ميراث فرهنگي و بافت‌هاي تاريخي ارائه كند. علويان‌صدر در اين‌باره ادعا كرد: سخن كساني كه مي‌گويند بافت تاريخي شيراز تخريب شده، كذب است. هيچ‌يك از بناهاي تاريخي و باارزش در شيراز تخريب نشده‌اند.
انتهاي پيام